W dniach 10-12 sierpnia 2016 odbyła się szósta edycja Letniej Akademii Onkologicznej dla Dziennikarzy. Podczas trzydniowej konferencji w Warszawie zaproszeni eksperci oraz dziennikarze medyczni dyskutowali nad aktualnymi możliwościami leczenia nowotworów oraz wyzwaniami dotyczącymi nowoczesnej onkologii w Polsce. W ramach spotkania omówiono m.in. dostęp pacjentów do nowych leków onkologicznych, poruszono zagadnienia związane z nowoczesną terapią personalizowaną i immuno-onkologią oraz dyskutowano nad etycznymi wyzwaniami w onkologii. Zaproszeni eksperci zaprezentowali sesje poświęcone psychoonkologii, strategii walki z rakiem, skoordynowanej opiece onkologicznej oraz radioterapii w Polsce.
 
Szczególnie interesujące wystąpienie przygotował prof. dr hab. Piotr Potemski (Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi), który zaprezentował uczestnikom LAO2016 subiektywnie wybrane, najciekawsze doniesienia z kongresu ASCO 2016.

 

Prof. Piotr Potemski – prezentacja najciekawszych doniesień z kongresu ASCO 2016

 

Chemioterapia u chorych na glejaka wielopostaciowego w starszym wieku

Już ponad 10 lat temu wykazano, że chemioradioterapia w leczeniu glejaka wielopostaciowego jest skuteczniejsza niż sama radioterapia. Dotychczas brakowało jednak danych z badań klinicznych z randomizacją dla chorych powyżej 70 roku życia. Na tegorocznym ASCO przedstawiono wyniki badania klinicznego III fazy na grupie ponad 500 pacjentów w wieku przynajmniej 65 lat, które wykazało, że chemioradioterapia (temozolomid + radioterapia) w porównaniu do samej radioterapii poprawia rokowanie także u starszych chorych. Ogólna jakość życia pacjentów w obu grupach badania była podobna.

Daratumumab u chorych na nawrotowego szpiczaka

Daratumumab to przeciwciało monoklonalne anty-CD30, który wywiera bezpośredni i pośredni efekt przeciwnowotworowy poprzez działanie immunomodulujące. W 2015 roku FDA zarejestrowało daratumumab w monoterapii u chorych na nawrotowego szpiczaka wcześniej leczonych przynajmniej trzema liniami chemioterapii. Podczas ASCO 2016 przedstawiono wyniki badania klinicznego porównującego skuteczność daratumumabu dołączonego do aktualnego standardu leczenia (bortezomib i deksametazon) wobec standardowej chemioterapii bez dodania daratumumabu. Osiągnięto efekt istotny klinicznie – zmniejszenie względnego ryzyka progresji lub zgonu wyniosło 60% przy akceptowalnej toksyczności. Warto w tym miejscu nadmienić, że koszt immunoterapii daratumumabem w pierwszych dwóch miesiącach terapii wynosi obecnie około 200 tyś złotych.

Czy zmiana sposobu prowadzenia badań kontrolnych może poprawić rokowanie?

Obecnie wartość regularnych badań kontrolnych po zakończonym leczeniu w przypadku większości nowotworów pozostaje nieustalona. Zwykle pacjentom proponowane są regularne wizyty u lekarza np. co 3 miesiące połączone z wykonywaniem badań obrazowych. Francuzcy badacze przeprowadzili badanie z randomizacją na grupie 133 chorych na raka płuca w różnych stopniach zaawansowania. Eksperymentalne ramię badania dotyczyło cotygodniowego wypełniania on-line przez pacjentów specjalnej ankiety zawierającej 12 pytań oceniających występowanie objawów oraz szybkiej wizyty u specjalisty, gdy na podstawie udzielonych odpowiedzi algorytm wskazał na możliwość nawrotu lub progresji choroby. Badanie wykazało spektakularną poprawę rokowania dla grupy chorych korzystających z ankiety on-line wobec pacjentów prowadzonych standardową ścieżką tradycyjnych badań kontrolnych.

Postęp w leczeniu paliatywnym chorych na raka nosowej części gardła

W przypadku postępowania paliatywnego u pacjentów z zaawansowanym nowotworem nosowej części gardła już od wielu lat brakowało znaczącego postępu. Dotychczas stosowano najczęściej cisplatynę z fluorouracylem (PF). Podczas kongresu ASCO 2016 zaprezentowano wyniki badania III fazy przeprowadzonego w Chinach, które dotyczyło porównania skuteczności zastosowania nowego schematu (cisplatyna z gemcytabiną) w porównaniu do dotychczasowego połączenia cisplatyny z fluorouracylem (PF). Badanie wykazało korzyść dotyczącą wydłużenia czasu wolnego do progresji oraz czasu całkowitego przeżycia u pacjentów po zastosowaniu nowego schematu. Toksyczność nowego połączenia leków jest podobna do starej chemioterapii.

Niewielka poprawa wyników leczenia uzupełniającego u chorych po resekcji raka trzustki

Obecnie standardem postępowania w leczeniu uzupełniającym po radykalnym zabiegu operacyjnym (R1) raka trzustki jest monoterapia gemcytabiną. Podczas kongresu ASCO 2016 przedstawiono wyniki badania III fazy ESPAC-4 z udziałem 740 chorych, które dotyczyły porównania skuteczności samej gemcytabiny w stosunku do chemioterapii dwulekowej (gemcytabina plus kapecytabina). Udało się osiągnąć niewielką poprawę na korzyści nowego schematu, niestety przy jednoczesnej większej toksyczności leczenia.

Lokalizacja pierwotna guza nowotworowego jelita grubego może mieć znaczenie predykcyjne dla leków biologicznych u chorych z rozsiewem

Okazało się, że jeśli guz jelita grubego jest położony po lewej stronie, to rokowanie chorych jest lepsze aniżeli w sytuacji, kiedy guz znajduje się po prawej stronie. Co więcej, okazało się, że cetuksymab i bewacyzumab zastosowane na guz jelita grubego znajdujący się po lewej stronie wykazują większą skuteczność.

U chorych na miejscowo zaawansowanego raka płuca terapia protonowa nie jest bezpieczniejsza od stosowanej obecnie

Wyniki badania prospektywnego z randomizacją przeprowadzonego na grupie 149 chorych dotyczyły weryfikacji hipotezy, iż terapia protonowa przy podobnej skuteczności pozwoli na precyzyjniejsze napromienianie i w związku z tym zmniejszy się częstość popromiennego zapalenia płuc. Wynik badania przedstawionego podczas kongresu ASCO 2016 nie potwierdził tej hipotezy badawczej. Skuteczność i toksyczność w przypadku protonoterapii, jak i standardowego napromieniania były podobne.

Po dłuższym czasie obserwacji pembrolizumab jest skuteczniejszy od ipilimumabu u chorych na czerniaka

Podczas tegorocznego ASCO przedstawiono dane z dłuższego czasu obserwacji dotyczące badania KEYNOTE 006, którego wyniki zaprezentowano pierwotnie podczas ASCO 2015. Wniosek: przewaga skuteczności immunoterapii czerniaka z wykorzystaniem pembrolizumabu nad immunoterapią z ipilimumabem utrzymuje się także po medianie czasu obserwacji wynoszącej 23 miesiące.

Kabozantynib w porównaniu do ewerolimusa poprawia rokowanie u chorych na raka nerki

Podczas ASCO 2016 przedstawiono ostateczne dane dotyczące czasu wolnego od progresji oraz czasu całkowitego przeżycia dla badania klinicznego dotyczącego porównania skuteczności kabozantynibu wobec ewerolimusu na grupie 658 chorych z rakiem nerki. Wniosek: zastosowanie kabozantynibu względem ewerolimusu poprawia rokowania u chorych z rakiem nerki.

 

Najciekawsze doniesienia z kongresu ASCO 2016, opracował Jarosław Gośliński. Korzystałem z materiałów zaprezentowanych podczas Letniej Akademii Onkologicznej 2016.