Diagnoza systemu leczenia raka szyjki macicy w Polsce - raport PTGO

Polska coraz lepiej radzi sobie z profilaktyką zachorowań na raka szyjki macicy, ale skuteczność leczenia tej choroby plasuje nasz kraj na jednym z ostatnich miejsc w Europie – to główny wniosek z raportu „Rak szyjki macicy – diagnoza systemu” opracowanego przez Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej i zaprezentowanego podczas spotkania, które odbyło się 22 czerwca w Warszawie. Zaproszeni eksperci i przedstawiciele PTGO oraz Krajowego Rejestru Nowotworów zaprezentowali aktualne dane oraz opowiadali o koniecznych zmianach w systemie leczenia chorych na raka szyjki macicy w Polsce.

Rak szyjki macicy – nowotwór dobrze poznany

Jak zgodnie twierdzą eksperci Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, znane czynniki ryzyka, stosunkowo łatwa możliwość wykrycia choroby i długi okres jej rozwoju pozwalają na opracowanie i wdrożenie skutecznych strategii zwalczania raka szyjki macicy. Do głównych czynników rozwoju tej choroby należą przenoszone drogą płciową i wywołujące przewlekłe zakażenie wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV) o wysokim potencjale rakotwórczym.

Pomimo precyzyjnie wskazanych zagrożeń i stosunkowo długiego czasu na podjęcie skutecznej terapii, dane dotyczące zachorowalności i efektów leczenia raka szyjki macicy w Polsce wciąż są złe. Eksperci z Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, w tym Sekcji ds. Profilaktyki i Leczenia Raka Szyjki Macicy PTGO postanowili porównać dane z różnych rejestrów i dokładnie przeanalizować skalę problemu w tym obszarze. Raport „Rak szyjki macicy – diagnoza systemu” ukazuje aktualną skalę zachorowań na raka szyjki macicy w Polsce i efektywność systemu ochrony zdrowia w terapii tego nowotworu.

Epidemiologia raka szyjki macicy – lepiej nie znaczy dobrze

Według najnowszych statystyk rak szyjki macicy to trzeci pod względem częstości zachorowań nowotwór diagnozowany u kobiet. Na świecie stanowi czwartą przyczynę zgonów wśród kobiet, spowodowanych chorobami nowotworowymi. Według Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej wysoka zachorowalność i umieralność na raka szyjki macicy od lat stanowią w naszym kraju nierozwiązany problem epidemiologiczny.

W Polsce na raka szyjki macicy zapada ok. 3 tysiące kobiet rocznie. Najnowsze dane wskazują, że 5-letni standaryzowany wskaźnik przeżycia pacjentek w wieku 15–99 lat w latach 2005-2009 wyniósł 53,6%. Jest o ok. 17% niższy od najwyższej wartości tego wskaźnika zanotowanej w Norwegii (71,4%). Chociaż ze statystyk Krajowego Rejestru Nowotworów i Narodowego Funduszu Zdrowia z okresu: 2005-2013r. wynika, że zachorowalność na raka szyjki macicy w Polsce stopniowo spada (o ok. 12% w w/w okresie), to eksperci przestrzegają przed optymizmem.

– Na raka szyjki macicy choruje coraz mniej kobiet. Niepokoją jednak dane dotyczące przeżyć kobiet z rakiem szyjki macicy. Bardzo martwi fakt, że polski wynik jest dużo poniżej średniej unijnej – mówi dr n. med. Adam Kozierkiewicz, ekspert ochrony zdrowia.

Zachorowalność na raka szyjki macicy w latach 2005–2013 w Polsce, Źródło: Krajowy Rejestr Nowotworów

Standaryzowane wskaźniki przeżycia 5-letniego chorych na raka szyjki macicy w wybranych krajach Europy (lata 2000–2007), Źródło: Eurocare-5

Zaawansowane stadium raka szyjki macicy – wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej

Raka szyjki macicy rozpoznaje się w Polsce za późno. 45-50% rozpoznań dotyczy choroby w III-IV stadium zaawansowania, wymagających leczenia wielodyscyplinarnego. Sposób leczenia raka szyjki macicy zależy od stadium zaawansowania choroby, ogólnego stanu pacjentki, a także od wieku chorej. W początkowych stadiach choroby stosowane jest leczenie chirurgiczne. W kolejnych chora leczona jest w sposób skojarzony radioterapią, chemioterapią oraz farmakoterapią, hamującą proces angiogenezy. Wyniki badań potwierdzają, że indywidualnie dobrane metody pozwalają zwiększyć skuteczność terapii i wyleczyć lub znacząco wydłużyć życie chorych na raka szyjki macicy.

Zdaniem ekspertów z Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej przyczyny złych wyników Polski na tle innych państw Unii Europejskiej w zakresie skuteczności leczenia raka szyjki macicy leżą nie tyle w nieefektywnych metodach leczenia, co w jego organizacji.

– Doświadczenia międzynarodowe wskazują, że efektywne leczenie raka szyjki macicy może prowadzić do wyleczenia 80% kobiet w I i II stadium choroby oraz do 60% kobiet w III stadium zaawansowania tego schorzenia. Analizy i dane zawarte w opracowanym przez Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej raporcie „Rak szyjki macicy – diagnoza systemu” powinny stać się podstawą do stworzenia krajowego programu skutecznego zwalczania raka szyjki macicy w Polsce– mówi prof. dr hab. n. med. Paweł Blecharz, kierownik Kliniki Ginekologii Onkologicznej w Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Krakowie.

źródło: Wyzwania dla systemu organizacji modelu leczenia raka szyjki macicy w Polsce. Pilne potrzeby i rekomendacje. Prof. dr hab. n. med. Paweł Blecharz

Wyzwania dla systemu organizacji modelu leczenia raka szyjki macicy w Polsce. Pilne potrzeby i rekomendacje. Prof. dr hab. n. med. Paweł Blecharz

Raport „Rak szyjki macicy – diagnoza systemu – wstępne rekomendacje

Regionalne zróżnicowanie zachorowalności oraz skuteczności leczenia raka szyjki macicy mierzone wskaźnikiem 5-letnich przeżyć sugerują, że w ramach istniejących uwarunkowań jest możliwa reedukacja zachorowalności oraz poprawa skuteczności leczenia. Pewnych wskazówek dostarcza analiza rozkładu geograficznego sposobów leczenia raka szyjki macicy. Leczenie jest najsilniej skoncentrowane w zakresie radioterapii, w którym 30 placówek wykonuje 100% świadczeń tego typu, w drugiej kolejności w leczeniu systemowym, którego 92% wykonywane jest w 30 czołowych placówkach. W przypadku chirurgii onkologicznej leczenie jest zdecydowanie bardziej rozproszone, ponieważ tylko 51% świadczeń wykonywanych jest przez czołowych 30 placówek, podczas gdy pozostałe 49% przez kilkaset innych. Taka skala rozproszenia leczenia zabiegowego (leczenie chirurgiczne dotyczy ok. 70% chorych) oznacza brak koordynacji leczenia, brak odpowiedzialności za jego końcowy wynik i brak monitorowania jego jakości.

Docelowy model opieki nad chorymi na raka szyjki macicy powinien umożliwiać odpowiedni podział ról i kompetencji pomiędzy gabinetami ginekologicznymi, oddziałami ginekologicznymi w szpitalach ogólnych oraz oddziałami posiadającymi szczególne kompetencje w zakresie leczenia raka szyjki macicy. Potencjalny model opieki powinien uwzględniać istniejące uwarunkowania organizacyjne i prawne, w tym w szczególności zmodyfikowaną wersję tzw. pakietu onkologicznego, wprowadzonego na podstawie przepisów ustawy z 2014 roku, oraz cele i proponowane rozwiązania Strategii Walki z Rakiem w Polsce 2015-2024.

– Kluczowe dla podniesienia efektywności systemu opieki zdrowotnej w obszarze raka szyjki macicy są jednak nie tylko zwiększone nakłady pieniężne. Równie ważne są organizacja i podział ról w diagnostyce i terapii raka szyjki macicy oraz wytyczne postępowania, opracowywane i aktualizowane przez kompetentne organizacje. Postawienie diagnozy, jaką jest raport Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, stanowi pierwszy krok ku lepszemu leczeniu raka szyjki macicy w Polsce. – tłumaczy mówi prof. dr hab. n. med. Robert Jach ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, członek Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej.