W codziennym życiu powinniśmy zwracać większą uwagę na to, aby nie dostarczać do organizmu zbyt dużej ilości tłuszczu. Tłuszcze stanowią około 40% naszego codziennego spożycia kalorii, podczas gdy idealny procent wynosi 25-35%. Oprócz braku ruchu i zbyt dużej podaży spożywanych węglowodanów, jest to jedna z głównych przyczyn powszechnej  nadwagi i otyłości – czynników, których negatywny wpływ na powstawanie wielu nowotworów został dobrze udowodniony.

Poznaj dobre i złe tłuszcze oraz ich potencjał w diecie nowotworowej i profilaktyce raka.

Tłuszcze w diecie nowotworowej

Oprócz ilości spożywanego tłuszczu, równie ważną rolę w kontekście diety przeciwnowotworowej odgrywa jego jakość i rodzaj. Istnieje generalna zasada, że zarówno w przypadku prewencji antyrakowej, jak i zachowania dobrego zdrowia – powinniśmy zredukować spożycie tłuszczów nasyconych (pochodzących głównie z mięsa) oraz tłuszczu przetworzonego i zniszczonego (z potraw smażonych i przetworzonych), a zwiększyć spożycie ryb, pestek, orzechów, ziaren i wyciskanych z nich na zimno olejów. Najlepsze pestki to te, które są najbogatsze w tłuszcze omega-3, to znaczy len i pestki dyni. Dobre są również orzechy włoskie.

Ograniczenie spożywanego tłuszczu w diecie antynowotworowej nie oznacza bynajmniej całkowitej rezygnacji z niego. Wiele tłuszczów z pożywienia jest uważanych za korzystne dla zdrowia i niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W tłuszczach rozpuszczają się niektóre witaminy i sole mineralne, w tym pewne substancje pełniące ważną rolę w profilaktyce antynowotworowej.

ZOBACZ: DIETA ANTYRAKOWA

Rodzaje kwasów tłuszczowych – profilaktyka raka

Istnieją cztery typy kwasów tłuszczowych:

  1. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które znajdziemy w wielu olejach roślinnych (sojowym, kukurydzianym, słonecznikowym), w tłustych rybach, ostrygach, tranie, nasionach lnu i słonecznika i w włoskich orzechach.
  2. Jednonienasycone kwasy tłuszczowe, w które obfituje oliwa z oliwek, olej rzepakowy i słonecznikowy, awokado i różne rodzaje orzechów
  3. Nasycone kwasy tłuszczowe – obecne w znacznej ilości w oleju kokosowym i palmowym, tłuszczach zwierzęcych, maśle, smalcu, tłustych przetworach mlecznych
  4. Kwasy tłuszczowe trans – naturalnie obecne w małych ilościach w produktach mleczarskich, wołowinie , jagnięcinie, powstają również w rafinacji oleju rzepakowego i procesie utwardzania olejów do postaci margaryny, są obecne w wyrobach ciastkarskich, produktach typu fast food, gotowych daniach, potrawach instant.

Produkty żywnościowe z dodatkiem tłuszczu lub olejów o wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych nasyconych lub trans mają zwykle aksamitną konsystencję i smak.

Oleje roślinne bogate w jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe wykazują dużą zawartość kwasów omega-3, omega-6 i omega-9.

POLECAMY: NEWSLETTER ONKOLOGICZNY

Które tłuszcze wybrać?

Coraz więcej wskazuje na to, że oliwa z oliwek może przyczyniać się do zapobiegania zachorowaniu na raka. Greczynki, których dieta antynowotworowa jest bogata w oliwę z oliwek zapadają na raka piersi znacznie rzadziej niż Amerykanki, choć oczywiście nie można pominąć tu również innych różnić w diecie.

Równie dobry w tym kontekście jest olej rzepakowy, który dodatkowo zawiera jeszcze roślinne kwasy tłuszczowe omega-3, określane jako kwas alfa-linolenowy. Jednonienasycone kwasy tłuszczowe zawierają korzystną ilość substancji chroniących przed utlenieniem, takich jak witamina E i polifenole i są one bardziej stabilne wobec niepożądanych zmian tlenowych (powstawanie wolnych rodników). Olej rzepakowy i oliwa z oliwek to produkty o dużej zawartości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych i warto stosować je w diecie antynowotworowej.

Tłuste ryby morskie, olej rzepakowy, lniany i z orzechów włoskich, jak również same orzechy włoskie zawierają wartościowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3.

Istnieje coraz więcej dowodów na to, że zwiększone spożycie tłuszczów z grupy omega-3 może ograniczyć ryzyko powstania nowotworu.

Tłuszcze te pomagają zwalczać stany zapalne, a przypuszcza się, że zapobiegają również ekspresji genów, które pobudzają aktywność nowotworu. Badania wykazały, że redukcja całkowitej ilości tłuszczu w diecie, ograniczenie spożywania nasyconych tłuszczów i poprawa proporcji tłuszczów omega-3 do omega-6 może zmniejszyć ryzyko raka piersi.

tłuszcze dieta przeciwnowotworowa

Tłuszcze a wysoka temperatura

Wysoka temperatura podgrzewania oleju może wyzwolić toksyczne i nowotworowe właściwości olejów. Zależność jest prosta – im bardziej olej jest niestabilny (jak w przypadku olejów bogatych w jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe), tym mniej odporny jest na działanie gorąca.

W gorących olejach wykryto ponad 50 lotnych związków organicznych, w tym silne mutageny działające na DNA oraz kancerogeny. Sytuację pogarsza wielokrotne używanie tego samego oleju.

Temperaturę, w której określony olej ulega degradacji, tworząc szkodliwe substancje określamy punktem dymienia.

W tym kontekście warto wybierać olej najlepiej dostosowany do danego sposobu przygotowania potrawy oraz unikać jego przypalania. Wysoką temperaturą dymienia charakteryzuje się oliwa z oliwek z wytłoczyn, olej z pestek winogron oraz olej rzepakowy.

Wszystkie oleje tłoczone na zimno (np. oliwa z oliwek extra virgin) powinny być  zarezerwowane do sałatek oraz potraw nie wymagających obróbki termicznej. Dietetycy nie zalecają również dłuższego smażenia potraw na maśle.

ZOBACZ: CZYNNIKI RAKOTWÓRCZE

Zdrowe tłuszcze w diecie antynowotworowej – porady dietetyka

  1. Należy maksymalnie ograniczyć spożywanie utwardzonych tłuszczów roślinnych (obecnych w wielu gotowych produktach i daniach, jak również w pieczywie i daniach smażonych na tłuszczu oraz wyrobach ciastkarskich, produktach instant, fast food’ach)
  2. Należy ograniczyć spożywanie tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego (z tłustego mięsa i pełnotłustego nabiału)
  3. Przynajmniej raz w tygodniu należy jeść tłustą rybę morską (np. łosoś, makrela, tuńczyk, sardynka)
  4. Ogranicz spożycie potraw smażonych. Najlepiej potrawy gotuj na wodzie lub na parze
  5. Do sosów sałatkowych i do duszenia warzyw należy używać najwyższej jakości oliwy z oliwek albo oleju rzepakowego.
  6. W przypadku mięsa, kiełbas i sera, należy wybierać produkty o niskiej zawartości tłuszczu. (np. mięso drobiowe, chude sery twarogowe)
  7. Olejów roślinnych tłoczonych na zimno nie należy podgrzewać zbyt długo ani do zbyt wysokich temperatur.
  8. Parę orzeszków ziemnych zjedzonych jako przekąska (najlepiej świeżo łuskanych i bez dodatku soli), parę pestek dyni czy orzechów włoskich dodanych do sałatki lub nasiona lnu dyni do śniadania, to jak najbardziej zdrowe dodatki w zróżnicowanej diecie antynowotworowej. Uwaga! Nie należy zapominać, że te produkty są bardzo kaloryczne, powinny być spożywane w kontrolowanych ilościach tj. garść, łyżka, itp.
  9. Unikaj rafinowanych olejów roślinnych – używaj olejów dobrej jakości tłoczonych na zimno.
  10. Pamiętaj, że oleje roślinne bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe nie są mniej kaloryczne i również należy spożywać je w rozsądnej ilości. Każdy 1 g tłuszczu bez względu na rodzaj ma zawsze 9 kcal.

PRZEJDŹ DO: PROFILAKTYKA RAKA