Rak szyjki macicy stanowi w Polsce od wielu lat poważny problem epidemiologiczny. Choć liczba zachorowań stopniowo obniża się, to pozostaje wciąż na zbyt wysokim poziomie. Każdego roku rozpoznaje się około trzy tysiące nowych przypadków choroby – większość to raki w wysokim stopniu zaawansowania. Niestety wpływa to niekorzystnie na efekty leczenia raka szyjki macicy.

Jak podkreślają eksperci – stopień klinicznego zaawansowania procesu nowotworowego jest głównym czynnikiem rokowniczym i determinującym szansę na wyleczenie raka szyjki macicy. Sprawdź na czym polega leczenie raka szyjki macicy oraz jakie są rokowania w tej chorobie.

  • We wczesnych stopniach zaawansowania raka szyjki macicy postępowaniem z wyboru jest leczenie operacyjne.
  • W leczeniu zaawansowanego miejscowo raka szyjki macicy stosuje się radiochemioterapię.
  • Chemioterapia wykorzystywana jest głównie w leczeniu zaawansowanego stadium choroby (przerzuty odległe raka szyjki macicy lub wznowa)

 

Rak szyjki macicy – leczenie

Plan leczenie raka szyjki macicy powinien być zawsze ustalany indywidualnie dla danego Pacjenta przez doświadczony i  interdyscyplinarny zespół specjalistów. Kluczowe znaczenie w doborze terapii ma zaawansowanie nowotworu oraz ogólny stan zdrowia chorego

Jak tłumaczy dr n. med. Ewa Surynt, specjalista ginekologii onkologicznej z Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock specjalizującego się w kompleksowym leczeniu nowotworów: w zależności od stopnia zaawansowania raka szyjki macicy wg klasyfikacji FIGO oraz planów rozrodczych pacjentki, jest kilka metod leczenia: postępowanie operacyjne radykalne bądź oszczędzające płodność, metoda laparotomii lub laparoskopii, radioterapia (brachyterapia i/lub teleterapia), chemioterapia bądź skojarzenie tych metod. Złe wyniki leczenia zwłaszcza chorych w zaawansowanym stopniu skłaniają do poszukiwania nowych metod terapii raka szyjki macicy. Obecnie prowadzone są badania II fazy nad szczepionkami terapeutycznym i  prace nad terapiami celowanymi. Niestety poza bewacizumabem terapie te nie doczekały się zadawalających efektów.

We wczesnych stopniach choroby według klasyfikacji FIGO: IA1-IB1 oraz IIA1 (wielkość zmiany do 4 cm i brak zajęcia przymacicz) postępowaniem z wyboru w leczeniu raka szyjki macicy jest zabieg chirurgiczny (oszczędzający lub radykalny). W leczeniu zaawansowanego miejscowo raka szyjki macicy (stopnie Ib2, IIA2-IVA) stosuje się radiochemioterapię. Leczenie systemowe stosuje się w przypadku przerzutów odległych (stopień IVB) oraz wznów niekwalifikujących się do leczenia miejscowego.

Na pytanie, co można zrobić, żeby poprawić wyniki leczenia raka szyjki, odpowiedź pozornie jest prosta: wcześnie rozpoznawać i leczyć we wczesnym stopniu zaawansowania. Jednak poważną przeszkodą jest czynnik ludzki, bezskuteczne przekonywanie kobiet do regularnych kontroli ginekologicznych i cytologii – dodaje dr n. med. Ewa Surynt.

Aby skutecznie leczyć pacjentkę z rakiem szyjki macicy, powinna ona trafić do lekarza we wczesnym stadium rozwoju choroby. Dlatego zaleca się, aby u wszystkich kobiet od 30 roku życia, a nawet od 25 roku życia, wykonywać badania ginekologiczne z badaniem cytologicznym przynajmniej raz w roku. Szacuje się, że około 70% inwazyjnych raków szyjki macicy rozwija się na podłożu przewlekłego zakażenia wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) typu 16 i/lub 18. Na rynku dostępne są szczepionki zawierające cząstki wirusopodobne, które wykazują dużą skuteczność w walce z zakażeniem HPV.

–  W ciągu ostatnich 40 lat zaobserwowano korzystny trend epidemiologiczny w krajach wysoko rozwiniętych, polegający na obniżeniu zapadalności i śmiertelności z powodu tego raka szyjki macicy. Wynika to z wprowadzenia programów profilaktyki onkologicznej, wzrostu świadomości prozdrowotnej i coraz częściej stosowanej profilaktyki pierwotnej czyli szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV. Mimo tych korzystnych programów profilaktyki rak szyjki macicy nadal jest jedną z głównych przyczyn zgonów u kobiet w Polsce. Polki mają nadal niską świadomość społeczną i medyczną w zakresie skriningu, co stanowi źródło zaawansowanych klinicznie przypadków tego raka szyjki macicy. Niestety, wyleczalność na tym etapie jest wątpliwa, kosztowna  i często nieskuteczna – podkreśla dr n. med. Ewa Surynt specjalista ginekologii onkologicznej z Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock specjalizującego się w kompleksowym leczeniu nowotworów.

rak szyjki macicy leczenie rokowania

Leczenie chirurgiczne raka szyjki macicy

Celem leczenia operacyjnego raka szyjki macicy jest usunięcie nowotworu z marginesem tkanek i węzłami chłonnymi poprzez wycięcie macicy ze sklepieniem pochwy, przymaciczami wraz z biopsją węzła wartowniczego lub systemową resekcją układu chłonnego miednicy i węzłów około aortalnych.

Decyzja o usunięciu przydatków powinna być uzależniona od wieku pacjentki. W przypadku ich pozostawienia, należy je przenieść poza potencjalny obszar radioterapii uzupełniającej. Zabieg operacyjny może być wykonany techniką chirurgii otwartej, laparoskopowej lub z wykorzystaniem robota chirurgicznego Da Vinci.

U pacjentek deklarujących chęć zachowania płodności, we wczesnych postaciach nowotworu, można rozważyć zabiegi polegające na konizacji lub trachelektomii radykalnej (wycięciu całej szyjki z przymaciczami) wraz z węzłami chłonnymi. W ciążę po takim zabiegu zachodzi 40-70% kobiet.

Radioterapia raka szyjki macicy

Radioterapia/radiochemio terapię stosuje się zazwyczaj po leczeniu operacyjnym lub jako metodę samodzielną. Radiochemioterapia pooperacyjna zalecana jest w przypadku nacieku w linii cięcia chirurgicznego, naciekania przymacicz i przerzutów w węzłach chłonnych. Radiochemioterapię raka szyjki macicy należy rozważyć w przypadku naciekania przestrzeni wokół naczyń chłonnych, guza większego niż 4 cm, głębokiego naciekania podścieliska i stopnia zróżnicowania histopatologicznego G2/G3

Samodzielna radioterapia jest wskazana u pacjentek z rakiem szyjki macicy w stopniach IB2-IVA. Obejmuje stosowanie brachyterapii i teleterapii (dawka 80-85 Gy)  w czasie nie dłuższym niż 50-55 dni. Stosowanym lekiem cytostatycznym jest cis platyna w dawce 40 mg/m2 podawana raz w tygodniu.

Rak szyjki macicy – chemioterapia

Terapia systemowa jest zasadniczą metodą leczenia chorych na raka szyjki macicy w stopniu IVB lub z nieoperacyjnym nawrotem choroby. Niestety, możliwości leczenia pacjentek z rozsianą lub nawrotową formą choroby są ograniczone. Chemioterapia stanowi zasadniczą metodę leczenia chorych na pierwotnie rozsianego raka szyjki macicy lub z nieoperacyjnym nawrotem.

Leczenie systemowe w niskim stopniu wpływa na czas przeżycia, jego celem jest przede wszystkim kontrola objawów raka szyjki macicy. Jednym z najbardziej aktywnych leków jest cisplatyna. Standard leczenia stanowi chemioterapia dwulekowa zawierająca cisplatynę w skojarzeniu z paklitakselem, topotekanem, gemcytabiną albo winorelbiną. Skuteczność tych schematów jest zbliżona.

Dodanie bewacyzumabu do cisplatyny z paklitakselem lub paklitakselu z topotekanem zwiększa częstość odpowiedzi obiektywnych, medianę czasu wolnego od progresji oraz całkowitego czasu przeżycia.

Leczenie nawrotowego raka szyjki macicy

Postępowanie u pacjentek z nawrotem choroby zależy od rodzaju leczenia pierwotnego i lokalizacji nawrotu. W przypadku zastosowania pierwotnie wyłącznego leczenia chirurgicznego, radioterapia lub chemioterapia pozwalają na uzyskanie kontroli nowotworu u około 40% chorych.

Możliwości skutecznej chirurgii ratującej u pacjentek po wcześniejszej radioterapii są ograniczone, a wyniki leczenia niezadowalające. U wybranych chorych z pojedynczymi przerzutami można rozważyć metastazektomię.

Rak szyjki macicy – rokowania

Rokowania w raku szyjki macicy zależą od stopnia zaawansowania choroby w momencie jej wykrycia, zastosowanego leczenia oraz ogólnego stanu zdrowia Pacjentki.

Odsetek 5-letnich przeżyć w stopniu I raka szyjki macicy bez zajęcia węzłów chłonnych przekracza 95%, a rokowania są bardzo dobre. W przypadku zajęcia węzłów chłonnych w stopniu I rokowanie waha się między 70 a 40%. W stopniu drugim wynosi 65%. Rokowanie dotyczące 5-letnich przeżyć u chorych z rakiem szyjki macicy w III stopniu zaawansowania wynosi 45%. W stopniu IV nie przekracza 10%.

Złe wyniki leczenia – zwłaszcza chorych w zaawansowanym stopniu – skłaniają do poszukiwania nowych metod postępowania terapeutycznego. Obecnie prowadzone są badania kliniczne nad szczepionkami terapeutycznymi oraz nowymi terapiami celowanymi w zaawansowanym raku szyjki macicy. Pewną nadzieję na poprawę rokowania w zaawansowanym raku szyjki macicy daje również immunoterapia, choć obecnie ma ona charakter głównie eksperymentalny w tym wskazaniu.
 

ZOBACZ: NOWOTWORY GINEKOLOGICZNE