Na całym świecie blisko 1,1 miliarda osób używa nikotyny i produktów tytoniowych. Palenie papierosów (tytoniu) to najgroźniejszy, a zarazem możliwy do wyeliminowania czynnik rakotwórczy. W Polsce palenie tytoniu jest przyczyną 93% zachorowań na raka płuca u mężczyzn i 77% u kobiet po 35 roku życia. Szacuje się, że 9 na 10 osób, u których doszło do rozwoju raka płuca jest palaczami lub było nimi w przeszłości.

Palenie papierosów a rak płuca

Palenie tytoniu upowszechniło się w XX wieku (wcześniej tytoń był używany przede wszystkim do żucia i wdychania w postaci tabaki). Znamienny związek pomiędzy paleniem tytoniu, a rakiem płuc wykazano już blisko 50 lat temu.

W 1964 roku dostrzeżono rolę palenia w rozwoju raka płuca i nowotworów krtani. Od tego czasu pojawiły się istotne dowody potwierdzające wpływ palenia na powstawanie niektórych nowotworów, między innymi raka płuca, raka jamy ustnej, gardła, pęcherza, przełyku, nerki, raka żołądka i raka trzustki.

Szacuje się, że palenie tytoniu odpowiada za blisko 30% wszystkich zgonów spowodowanych nowotworami.

Rak płuca jest obecnie najczęstszym nowotworem na świecie wśród mężczyzn i kobiet, także w Polsce. Choć występuje częściej u mężczyzn, to proporcja ta zmienia się – choruje coraz więcej kobiet. Najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju raka płuc jest aktywne i bierne palenie tytoniu.

Ryzyko zachorowania na raka płuca jest wyższe u osób, które zaczęły palić papierosy w młodym wieku lub które palą od dawna. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby nowotworowej zmniejsza się znacząco w ciągu kilku lat od zaprzestania palenia, ale dopiero po 15-20 latach zbliża się do poziomu charakterystycznego dla osób niepalących.

Ryzyko zachorowania na raka płuca zależy przede wszystkim od długości trwania nałogu oraz liczby wypalanych papierosów. Palenie 1-4 papierosów dziennie zwiększa ryzyko raka płuca u mężczyzn 3-krotnie, a u kobiet 5-krotnie.

ZOBACZ: ELEKTRONICZNE PAPIEROSY A RAK

Dym tytoniowy – groźny karcynogen

Dym tytoniowy jest najważniejszym ludzkim karcynogenem – czynnikiem rakotwórczym. Główny strumień dymu papierosowego jest aerozolem zawierającym blisko 4000 specyficznych substancji chemicznych. Cząstki stałe (smoła) to około 3500 związków chemicznych, wśród których przeważa nikotyna.

W dymie tytoniowym znajduje się wiele substancji o uznanym działaniu rakotwórczym, w tym związki z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (np. benzopiren), nitrozoaminy, aminy aromatyczne, pochodne fenolu, katechole i związki niektórych metali ciężkich.

Rozwój raka spowodowany dymem tytoniowym przypisuje się działaniu mieszaniny substancji chemicznych zawartych w dymie. Pewną rolę w ryzyku wystąpienia choroby nowotworowej u palaczy odgrywają także predyspozycji osobiste – u różnych osobników ryzyko raka może być różne, zależne od poziomu i aktywności kluczowych enzymów oraz cech genetycznych.

Bierne palenie a nowotwory

W pomieszczeniach zanieczyszczonych dymem tytoniowym znajdują się te same substancje chemiczne co w dymie wdychanym przez czynnego opalacza tytoniu. W ślinie i moczu osób niepalących, przebywających w zadymionych pomieszczeniach, można wykryć obecność szkodliwych substancji swoistych dla dymu tytoniowego.

Ryzyko raka płuca u osób narażonych na bierne palenie tytoniu jest większe niż u osób niemających kontaktu z dymem papierosowym. Szacuje się, że u żony palacza (która nie pali aktywnie) ryzyko zachorowania na raka płuca jest zwiększone o około 20%.

palenie papierosów

Jak rzucić palenie papierosów?

Istnieje kilka metod leczniczych pomagających rzucić palenie, m.in. porady specjalistów, poradnictwo indywidualne i grupy wsparcia oraz leczenie farmakologiczne w celu przezwyciężenia uzależnienia od nikotyny.

Do metod leczenia pierwszego rzutu należą: stosowanie plastra nikotynowego, gumy nikotynowej, nikotynowego sprayu do nosa, pastylek do ssania z nikotyną, inhalatorów – które mają zmniejszać pragnienie nikotyny i objawy abstynencji oraz chlorowodorek bupropionu, który blokuje wychwyt zwrotny NE i DA i działa jako antagonista neuronalnego receptora nikotynowego i zmniejsza pragnienie nikotyny.

Jeśli potrzebujesz porady i pomocy w rzucaniu palenia skontaktuj się ze specjalistyczną poradnią, gdzie otrzymasz wsparcie specjalistów i psychologa.

Możesz skonsultować się również z Twoim lekarzem rodzinnym albo zadzwonić do Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym pod numer 801-108-108.

ZOBACZ: JAK RZUCIĆ PALENIE PAPIEROSÓW

Palenie tytoniu na świecie

Wraz z ograniczeniem stosowania tytoniu w wielu krajach uprzemysłowionych, epidemia palenia przesuwa się ze świata rozwiniętego do krajów rozwijających się. Wzrost liczby palaczy widoczny jest szczególnie w Chinach, gdzie według szacunków pali ponad 60% dorosłych mężczyzn, co stanowi prawie jedną trzecią całkowitej liczby palaczy na całym świecie.

W wielu krajach świata wprowadzono całkowity lub częściowy zakaz palenia tytoniu w miejscach publicznych. Działania w tym kierunku podjęto także w Polsce, gdzie na papierosy wydajemy blisko równowartość połowy budżetu służby zdrowia.

Od grudnia 2012 roku w Australii obowiązuje całkowity zakaz umieszczania reklam i logo producentów na opakowaniach papierosów. Wprowadzono obowiązkowe normy dotyczące wyglądu opakowań, które mają służyć zmniejszeniu ich wizualnej atrakcyjności.

Wszystkie paczki są w jednolitym oliwkowym kolorze, a 75% zajmowanej powierzchni na froncie pudełka zajmują drastyczne grafiki ukazujące szkodliwość palenia tytoniu. Informacja o gatunku papierosów wydrukowana jest niewielkimi i jednakowymi literami.

Zakaz papierosów mentolowych w UE

Od 20 maja 2020 roku w życie wchodzi zakaz sprzedaży papierosów mentolowych, które pali w Polsce około 3 mln osób. Decyzja to efekt unijnej dyrektywy tytoniowej, która ma na celu zmniejszenie liczby nałogowych palaczy.

Zakaz sprzedaży papierosów mentolowych pozytywnie oceniają eksperci Polskiej Grupy Raka Płuca. Mentole powodują łatwiejsze uzależnienie się od palenia, które jest główną przyczyną raka płuca i wpływa na rozwój wielu innych nowotworów.

Mentolowe, smakowe, zwykłe, cienkie czy grube – wszystkie papierosy szkodzą!

Z badań wynika, że papierosy mentolowe są bardziej powszechne wśród najmłodszych palaczy i kobiet, a także wśród osób rozpoczynających palenie. Dlatego w pierwszej kolejności to te wyroby tytoniowe zostały wycofane ze sprzedaży.

Świeży, a więc przyjemny smak mentolu ma szczególne znaczenie dla osób, które nie są jeszcze nałogowymi palaczami i zwykły dym tytoniowy jest dla nich zbyt ostry i drażniący. Dlatego mentole wydają się być przyjemniejszym zamiennikiem zwykłego papierosa.

– Palenie papierosa mentolowego sprawia wrażenie, że jest on mniej szkodliwy od papierosa bez dodatków smakowych. Wydaje się, że zawiera mniej tytoniu, niestety to jest absolutnie złudne. Papierosy mentolowe zawierają taki sam tytoń jak wszystkie inne, tylko z dodatkiem, który delikatnie zmienia jego smak – wyjaśnia prof. Jacek Jassem, kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

ZOBACZ WIĘCEJ: PROFILAKTYKA RAKA PŁUC