Leczenie paliatywne stosuje się zwykle wówczas, gdy nie ma już metod, które pozwoliłby na całkowite i radykalne wyleczenie z choroby nowotworowej. Podstawowym celem opieki paliatywnej jest poprawa jakości życia chorego poprzez zmniejszenie uciążliwych objawów związanych z zaawansowaną chorobą onkologiczną. Rehabilitacja chorego onkologicznie w opiece paliatywnej powinna być nastawiona na działanie symptomatyczne.
Fizjoterapia pacjenta chorego na raka powinna obejmować wszystkie aspekty życiowe – sferę fizyczną, psychiczną, somatyczną i społeczną. Stosowane działania terapeutyczne powinny być wykonywane na każdym etapie życia chorego niezależnie od stadium zaawansowania jego choroby.
Jaki cel rehabilitacji chorych onkologicznie?
Celem rehabilitacji chorych onkologicznie w opiece paliatywnej jest przede wszystkim jak najdłuższe aktywizowanie pacjenta i utrzymanie jego sprawności. Ważne jest, aby był on jak najdłużej samodzielny, a tym samym czuł się potrzebny. Istotnym elementem postępowania fizjoterapeutycznego jest to, aby ustalić najważniejszy problem pacjenta i pod tym kątem prowadzić dalsze działania.
Tok usprawniania powinien mieć bliższe i dalsze cele do osiągnięcia, a kolejność działań należy omówić z pacjentem i jego rodziną. W trakcje rehabilitacji pacjenta należy odpowiednio i elastyczne modyfikować przebieg fizjoterapii. Postępowanie powinno też obejmować diagnostykę funkcjonalną, która wykona wykwalifikowana osoba.
Naczelną zasadą w kontekście rehabilitacji pacjenta onkologicznego w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej jest: „często, ale po trochu.” W rehabilitacji należy wykazać się cierpliwością i hierarchizacją postawionych celów, dostosować się do oczekiwań pacjenta, zwłaszcza w fazie terminalnej choroby nowotworowej.
[accordion]
[acc_item title=”Rehabilitacja pacjenta onkologicznego w opiece paliatywnej – DEFINICJA wg dr n. med Katarzyny Żułtak-Bączkowskiej„]„Kompleksowe i zespołowe postępowanie w stosunku do pacjenta paliatywnego o ograniczonej sprawności fizycznej i psychicznej w następstwie podstawowej choroby lub jej towarzyszącej, które ma na celu przywrócenie pełnej lub możliwej do osiągnięcia sprawności fizycznej i psychicznej, spowalnianie procesów prowadzących do ich ograniczenia, poprawę jakości życia do poziomu akceptowalnego, funkcjonowanie w życiu społecznym, nauczenie pacjenta jak żyć z i obok choroby oraz przygotowanie do godnego odejścia. Najważniejszym celem rehabilitacji paliatywnej jest to, aby pacjent odniósł wrażenie, że wdrożona rehabilitacja poprawia jakość jego życia.[/acc_item]
[/accordion]
Rehabilitacja onkologiczna powinna obejmować:
- kinezyterapię – ogólnie pojęty ruch jako środek leczniczy;
- masaż, masaż relaksacyjny – dotyk i terapeutyczne oddziaływanie bodźców mechanicznych;
- fizykoterapię – wskazane zabiegi fizykalne stosowane jako środek leczniczy;
- kompleksową terapię obrzęku limfatycznego – pielęgnacja skóry, kompresjoterapia, drenaż limfatyczny, ćwiczenia fizyczne
- aromatoterapię – stosowanie olejków eterycznych.
W każdym schorzeniu organizm inaczej reaguje na wysiłek. Zwłaszcza w chorobie przewlekłej niełatwo jest nie poddawać się zmęczeniu chorobą.
Ważne jest, aby mimo zniechęcenia pamiętać o skutkach unieruchomienia i o tym, że całkowity brak aktywności fizycznej powoduje poważne zmiany w organizmie takie jak:
- zakrzepica żył głębokich
- odwapnienie kości i większa łamliwość
- odleżyny z zakażeniami;
- zwiększenie podatności na infekcje bakteryjne;
- niewydolność układu krążeniowo-oddechowego;
- niedociśnienie ortostatyczne;
- przyspieszenie i spłycenie oddechu, zadyszka;
- trudności w podjęciu jakiegokolwiek wysiłku;
- utrata koordynacji ruchowej z powodu rzadkiego używania mięśni, drżenie i osłabienie mięśni;
- mniejsza odporność organizmu na różnego rodzaju infekcje;
- nietolerancja glukozy;
- zwolnienie rytmu serca i upośledzenie tolerancji na zmianę pozycji chorego – organizm odzwyczajony od pozycji siedzącej i stojącej może źle je tolerować po dłuższym okresie leżenia (zawroty głowy).
- „zespół zmęczenia” .
Rehabilitacja paliatywna powinna być prowadzona przez zespół rehabilitacyjny, w skład którego wchodzić powinna grupa specjalistów oraz RODZINA. Skład zespołu: lekarz specjalista rehabilitacji medycznej, lekarze innych specjalności (onkolog, neurolog, ortopeda, reumatolog, specjalista medycyny paliatywnej, kardiolog, pediatra), fizjoterapeuci, terapeuta zajęciowy, logopeda, pielęgniarka, psychoonkolog, neuropsycholog, pracownik socjalny, rodzina.
Do najważniejszych przeciwwskazań do rehabilitacji pacjentów onkologicznych należą ostre bakteryjne infekcje uogólnione oraz miejscowe, zakażenie grzybiczne, niewyrównana niewydolność serca, ostre zakrzepowe zapalenie żył oraz inne czynniki chorobotwórcze, które mogą mieć wpływ na terapię.
zobacz: FIZJOTERAPIA W ONKOLOGII – WYWIAD
Rehabilitacja w opiece paliatywnej, opracował Jarosław Gośliński na podstawie:
P. Krakowiak, D. Kzyżanowski, A. Modlińska, Przewlekle chory w domu, Gdańsk 2011
Wyzwania dla rehabilitacji w opiece paliatywnej, wykład dr n. med. Katarzyny Żułtak-Bączkowskiej podczas konferencji Opieka paliatywna w Polsce 2014, Warszawa, 4-5 kwietnia 2014