Co roku 4 lutego obchodzony jest World Cancer Day. Angielską nazwę tego wydarzenia wciąż niefortunnie tłumaczy się w Polsce jako Światowy Dzień Walki z Rakiem.

Czy wciąż musimy pokazywać raka w kategoriach wojennych? Może w mówieniu o chorobach onkologicznych warto rozpocząć nowy rozdział i z większą uważnością przyglądać się temu, jak je przedstawiamy?

Przemianujmy 4 lutego na „Światowy Dzień Raka”.

Razem z Fundacją Rak’n’Roll Wygraj Życie powiemy Wam dzisiaj, jak w opowiadaniu o chorobie i tych, których ona dotyczy – zachować się w porządku!

Światowy Dzień Walki z Rakiem Raka

  • W leczeniu nowotworów odwołujemy się często do terminologii wojskowej: „iść na wojnę”, „wygrać”, „przegrać”, „pokonać”, „bitwa”. Metaforyka wokół raka często jest wojskowej proweniencji. Ale skoro choroba jest etapem w życiu, a coraz więcej osób wraca do zdrowia, powinien się zmienić również sposób mówienia o nim.
  • Rak ma w powszechnej świadomości specjalne, złowrogie znaczenie. Nie mówi się, że ktoś przegrał z grypą, zapaleniem płuc, ebolą, z zawałem czy udarem. Nowotwór zyskał oddzielny status, został niemal spersonifikowany, jawi się jako podstępny, zły, nieubłagany wróg, który „pokonuje” człowieka.
  • Wojenna narracja wymusza konieczność bohaterskiej mobilizacji, manifestu siły i rozpoczęcia „walki” z chorobą, na którą pacjenci często nie mają siły. Porównanie choroby nowotworowej do pola bitwy czy wojny, na której są zwycięscy czy przegrani, ma się nijak do medycznego spojrzenia (raka się leczy!).
  • Choroba nowotworowa to nie gra, w której się wygrywa lub przegrywa. To etap życia, który się pojawia, który się przechodzi. Określenie, że ktoś „przegrał” ma w sobie coś bezlitosnego i okrutnego: grał, starał się, walczył, wierzył, miał nadzieję, ale jednak przegrał – znaczy umarł, jest przegrany.
  • Szacuje się, że zaledwie 10% populacji to „wojownicy” – osoby traktujące problemy w kategoriach osobistej walki. Reszta na informację o raku reaguje inaczej, czasem załamaniem. Nakłanianie do walki może wpędzać pacjentów w poczucie winy, pogłębiać depresję. Kiedy choroba postępuje, a leczenie nie przynosi oczekiwanych efektów, chorzy czują się strasznie. Sądzą, że zawiedli swoich bliskich i lekarza.
  • To, w jaki sposób mówimy o Światowym Dniu Walki z Rakiem, rzutuje na to, jak będziemy patrzeć na przechodzenie przez chorobę. Czy straszenie nowotworem ułatwi zachęcanie do wykonywania badań profilaktycznych? Badania mówią: nie!

DOŁĄCZ DO NAS: NEWSLETTER ONKOLOGICZNY

Światowy Dzień Raka 2024

Na to, jak postrzegamy świat, wpływa język, jakim został nam on opisany (najpierw przez naszych bliskich, a później – na podstawie tych schematów – nam przez nas samych).

Rak jest chorobą – tak jak chorobą jest grypa, ospa czy zapalenie płuc – każdą z tych chorób się leczy, ale też każda nieleczona może skończyć się śmiercią. Dlaczego zatem akurat chorych na raka nazywa się walczącymi z rakiem?!

Żeby oswajać chorobę onkologiczną i nie budować dodatkowego napięcia, musimy mówić o niej tak neutralnie, jak tylko się da: „chorować na raka”, „przechodzić przez raka”, „mieć nowotwór” (zamiast: „walczyć z rakiem” „toczyć bitwę z chorobą” „pokonywać dziadostwo”). W trosce o pacjentów nie chcemy dopisywać nowotworowi dodatkowych negatywnych znaczeń, używając nacechowanych emocjonalnie metafor.

Gdy mówimy, że ktoś „walczy z rakiem”, zakładamy, że to, co dzieje się w chorobie (jej przebieg) – zależy od pacjenta, że on ma na niego wpływ – bo przecież „walczy”. Tymczasem od pacjenta zależy wyłącznie to, czy będzie się leczył, czy nie będzie. Chory nie ma wpływu na to, czy wystąpią przerzuty czy dojdzie do remisji (tu uwaga: remisja to nie re-emisja, remisja to stan, w którym choroba nie daje objawów, jest wyciszona). Chory ani nie wygra, ani nie przegra – bo nie było żadnej walki. Było leczenie.

Znamy historie pacjentów, którzy byli psychicznie wyczerpani „walką”, którą wymuszała na nich rodzina. Chorzy wiedzieli, że niewiele od nich zależy, ale czuli presję, by zadowolić bliskich – mieć lepsze wyniki „pokonać dziada”. Żyli w ciągłej „gotowości”, nie dawali sobie prawa do słabości. Tymczasem, przeżywanie lęku, rozczarowania, frustracji, ale także radości – wszystkich emocji, które mogą pojawiać się w chorobie, jest niezwykle ważne. Świadome ich doświadczenie pomaga w zachowaniu zdrowia psychicznego w trakcie leczenia i komfortu życia potem.

Każdy chory ma prawo do wyboru swojej opowieści o raku. W naszej narracji, mówimy po prostu o „chorowaniu” lub o „przechodzeniu przez raka” (rak – jak każda choroba – jest przecież etapem życia, jego częścią). Gdybyśmy narzucali pacjentom „wojenną” metaforykę – która występuje choćby w nazwie Światowy Dzień WALKI z Rakiem – prawo do emocji związanych z chorobą, opowiedzenia i przeżycia jej po swojemu, byłoby im odbierane.

Już w niedzielę (4.02.2024) w mediach społecznościowych portalu Zwrotnik Raka oraz Fundacji Rak’n’Roll Wygraj Życie pojawią się treści, którymi zachęcimy do zmiany sposobu mówienia o raku. Śmiało – udostępnij je, zabierz głos i stań się częścią zmiany, której wszyscy (i chorzy, i zdrowi) bardzo potrzebujemy.

World Cancer Day – podcast

Często o kimś, kto zachorował na raka, mówimy, że poszedł na wojnę, że ktoś „toczy nierówną walkę z chorobą”, „wygrał”, lub „przegrał”. Czy słusznie?  Zachęcamy do wysłuchania nagrania.

Rak’n’Talk to podcast, który pomaga przechodzić przez raka.

Światowy Dzień Raka 2024 – zasady profilaktyki

Światowy Dzień Raka to dobra okazja, aby wyrazić swoją solidarność z Pacjentami onkologicznymi, ale również edukować i promować profilaktykę przeciwnowotworową.

Jak obniżyć ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy? Warto uwzględnić dwanaście wskazówek zawartych w Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem:

  • Nie pal. Nie używaj tytoniu w żadnej postaci. Stwórz w domu/pracy środowisko wolne od dymu tytoniowego.
  • Utrzymuj prawidłową masę ciała.
  • Bądź aktywny fizycznie w codziennym życiu. Wiele badań potwierdziło zależność między aktywnością fizyczną a zdrowiem i ograniczeniem ryzyka zachorowania na wiele typów nowotworów. Regularne ćwiczenia zmniejszają ryzyko zachorowania na raka okrężnicy, raka piersi, raka trzonu macicy i raka prostaty. Zmniejszenie ryzyka wystąpienie nowotworów jest wprost proporcjonalne do stopnia aktywności fizycznej. Nadwaga sprzyja wystąpieniu nowotworów, ponieważ przyczynia się do nieprawidłowych zmian wielu parametrów biochemicznych, bezpośrednio wpływających na metabolizm komórek nowotworowych. Otyłość – zwłaszcza brzuszna – powoduje odbiegające od normalnych wartości stężenie hormonów i czynników wzrostu, które mogą sprzyjać rozwojowi komórek nowotworowych.
  • Przestrzegaj zaleceń prawidłowego sposobu żywienia: jedz dużo produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, warzyw i owoców; ogranicz spożycie wysokokalorycznych produktów spożywczych (o wysokiej zawartości cukru lub tłuszczu) i unikaj napojów słodzonych; unikaj przetworzonego mięsa; ogranicz spożycie mięsa czerwonego i żywności z dużą ilością soli.
  • Jeśli pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spożycie. Abstynencja pomaga zapobiegać nowotworom.
  • Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne (dotyczy to szczególnie dzieci). Chroń się przed słońcem, używaj produktów przeznaczonych do ochrony przeciwsłonecznej. Nie korzystaj z solarium.
  • Chroń się przed działaniem czynników i substancji rakotwórczych w miejscu pracy. Postępuj zgodnie z zaleceniami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy.
  • Kobiety powinny pamiętać o tym, że: karmienie piersią zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na nowotwory. Jeśli możesz, karm swoje dziecko piersią; hormonalna terapia zastępcza zwiększa ryzyko rozwoju niektórych nowotworów. Ogranicz jej stosowanie.
  • Zadbaj o to, aby twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym przeciwko: wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (dotyczy noworodków); wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV).
  • Bierz udział w zorganizowanych programach badań przesiewowych (skrining onkologiczny) w celu wczesnego wykrywania: raka jelita grubego (zalecenie dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet); raka piersi (u kobiet); raka szyjki macicy (u kobiet).

PRZEJDŹ DO: NAJNOWSZE INFORMACJE

ZOBACZ: JAK WSPIERAĆ BLISKICH, KTÓRZY CHORUJĄ NA RAKA