Rak płuca stanowi najczęstszą nowotworową przyczynę zgonów na świecie w ciągu ostatnich kilku dekad. Na podstawie cech morfologicznych wyróżnia się dwa główne typy raka płuca: raka drobnokomórkowego i raka niedrobnokomórkowego. Szacuje się, że rak drobnokomórkowy płuca stanowi ponad 15% ogółu przypadków, znacznie częściej występuje typ niedrobnokomórkowy. Większość zachorowań występuje u osób po 50. roku życia.
Kliniczne objawy raka płuc to niewyjaśniona utrata masy ciała, zmęczenie, zmniejszony apetyt, gorączka, uporczywy kaszel, świszczący oddech. Leczenie nowotworów płuc jest zindywidualizowane w zależności od stadium choroby, wieku oraz stanu zdrowia pacjenta i może obejmować operację chirurgiczną, radioterapię i/lub leczenie systemowe (chemioterapię, immunoterapię, leczenie celowane molekularnie).
Długość życia od momentu zdiagnozowania nowotworu płuc jest krótsza w porównaniu z innymi nowotworami. Z drugiej strony, rak płuca stanowi jedną z niewielu chorób nowotworowych w której precyzyjnie określono najpoważniejszy czynnik ryzyka. Główną przyczyną rozwoju choroby jest palenie tytoniu, a najskuteczniejszym sposobem ograniczenia ryzyka zachorowania – jego całkowite wyeliminowanie.
Oprócz palenia tytoniu wymienia się około trzydziestu innych czynników sprzyjających rozwojowi raka płuca, w tym czynniki zawodowe i środowiskowe (w szczególności narażenie na azbest i niektóre metale) oraz zanieczyszczenie powietrza i smog. Na występowanie nowotworów płuc wpływa także predyspozycja genetyczna oraz przebyte w przeszłości lub współistniejące aktualnie choroby płuc.
SPRAWDŹ: OBJAWY RAKA PŁUCA
Dietoprofilaktyka raka płuca
Badania nad związkiem raka płuca z czynnikami dietetycznymi dotyczą ograniczonej frakcji zachorowań na ten nowotwór. Istnieją silne dowody na wzrost ryzyka zachorowania na raka płuca związanego z piciem wody zawierającej związki arsenu.
Za silnie przekonujący czynnik ryzyka raka płuca uznano suplementację witaminą A w dużych dawkach u obecnych i byłych palaczy.
W raporcie American Institute For Cancer Research z 2018 roku wskazano, że suplementacja beta-karotenem u osób palących papierosy powoduje wzrost ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe płuc. Należy podkreślić, że ewentualne stosowanie suplementacji powinno jedynie uzupełniać niedobory poszczególnych składników, a stosowanie suplementów raczej nie ma istotnego wpływu na poprawę zdrowia.
Ograniczone dowody sugerujące związek przyczynowo-skutkowy, dotyczą protekcyjnego wpływu spożywania warzyw i owoców u obecnych i byłych palaczy, żywności zawierającej karotenoidy, retinol, witaminę C i izoflawony oraz aktywności fizycznej.
Szczególnie u mężczyzn palących papierosy spożycie owoców (jabłek, brzoskwiń, truskawek) oraz warzyw (przede wszystkim marchwi, słodkich ziemniaków, warzyw kapustnych, krzyżowych i zielonych warzyw liściastych) może zmniejszać ryzyko zachorowania na raka płuc.
Spożywanie produktów zawierających selen ma istotny wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia nowotworu złośliwego płuca. Odpowiednia podaż selenu może mieć istotne znaczenie w zapobieganiu rozwoju tej choroby u osób z niedoborami tego pierwiastka w organizmie.
SPRAWDŹ: PROFILAKTYKA NOWOTWORÓW
Rak płuca – żywienie w chorobie
Odpowiednio dobrana dieta i wsparcie żywieniowe odgrywają istotną rolę nie tylko w kontekście profilaktyki raka płuca, ale również na wszystkich etapach leczenia choroby nowotworowej. Prawidłowe odżywienie organizmu odgrywa ważną rolę w przebiegu terapii oraz rekonwalescencji pacjentów z nowotworami płuca.
Chorzy leczeni z wykorzystaniem radioterapii lub chemioterapii doświadczają różnych objawów ubocznych m.in. zmian w odczuwaniu smaku, nudności i dyskomfortu w jamie brzusznej, które mogą znacząco zmniejszać apetyt i utrudniać przyjmowanie pokarmu. Pacjenci diagnozowani w późniejszych stadiach choroby często doświadczają uczucia lęku i objawów depresji, które także mogą zmniejszać apetyt, wpływać na pogorszenie jakości życia i skuteczność leczenia.
Nieodpowiedniej wartości energetycznej i odżywczej diety towarzyszy zwiększone zapotrzebowanie organizmu pacjenta na energię, a także zmiany w metabolizmie spowodowane rozwojem nowotworu. Szacuje się że niedożywienie jest odpowiedzialne za 20-40% wszystkich zgonów związanych z chorobami nowotworowymi.
W związku z częstym występowaniem niedożywienia u osób z nowotworami płuc istotnym elementem ustalenia zaleceń dietetycznych jest ocena stanu odżywienia. Składa się na nią ocena zmian masy i składu ciała oraz ocena stanu odżywienia białkowego organizmu i wskaźników hematologicznych. Stabilizacja lub normalizacja masy ciała, w tym udziału mięśniowej masy ciała zwiększa efektywność stosowanego leczenia.
U pacjentów z nowotworami płuc obserwuje się zwiększone spoczynkowe wydatki energetyczne, co prawdopodobnie wynika z rozwoju odpowiedzi zapalnej organizmu.
Podaż białka w diecie pacjenta z rakiem płuca powinna być dostosowana do stanu odżywienia białkowego i występowania ewentualnych chorób współistniejących. Zaleca się spożywanie chudego mięsa, ryb, jaj, nasion roślin strączkowych, a także produktów mlecznych. Białko jest niezwykle istotnym składnikiem, a w czasie trwania choroby zapotrzebowanie na nie drastycznie wzrasta. Jest ono potrzebne również do prawidłowego gojenia rany pooperacyjnej. Jeśli z jakiś przyczyn nie jesteś w stanie jeść produktów bogatych w białko lub jesz ich za mało, rozważ wprowadzenie do jadłospisu wysokobiałkowej żywności medycznej.
Dieta pacjenta onkologicznego – jeśli nie występują przeciwwskazania związane z występowaniem efektów ubocznych leczenia – powinna być bogata również w błonnik pokarmowy, w tym złożone produkty pełnoziarniste, różne owoce i warzywa. Należy uwzględnić ryby i inne niskotłuszczowe źródła białka oraz źródła kwasów tłuszczowych nienasyconych (oleje roślinne, orzechy, pestki, rośliny strączkowe).
Szczegółowe zalecenia dietetyczne należy dostosować do występowania objawów i działań niepożądanych związanych z zastosowanym leczeniem przeciwnowotworowym (nudności, wymioty, biegunka, zaparcia). Oprócz rezygnacji z palenia tytoniu pacjenci z nowotworami płuc powinni unikać spożywania napojów alkoholowych.
Artykuł reklamowy we współpracy z Nestle Health Science
PRZEJDŹ DO: WSPARCIE ŻYWIENIOWE W CHOROBIE
