Wizualizacja zdrowia jest jedną z technik relaksacji w chorobie nowotworowej. Kluczową rolę odgrywa w niej wyobraźnia – gdyż polega na wyobrażaniu sobie różnych rzeczy, w zależności od efektu, jaki chcemy osiągnąć. Jest to również mentalne oddzielanie się od sytuacji wywołującej stres, na przykład poprzez przenoszenie się myślami w przyjemne, dające odprężenie miejsca lub okoliczności.
Wizualizacja zdrowia polega na świadomym wywoływaniu w umyśle pozytywnego obrazu – siebie, swojego ciała, przyszłych wydarzeń. W kontekście choroby nowotworowej może być to budowanie pozytywnego wizerunku siebie, jako osoby zdrowej czy przemian zachodzących w trakcie leczenia i jego efektów.
WIZUALIZACJA ZDROWIA – PODŁOŻE NAUKOWE
Sformułowanie w 1929 roku przez Hansa Bergera teorii fal mózgowych pozwoliło na dokładniejsze przyjrzenie się funkcjonowaniu ludzkiego mózgu, a tym samym na podjęcie prób zastosowania tego odkrycia w medycynie i terapii psychologicznej. Berger określił cztery strefy aktywności fal mózgowych człowieka, związane z częstotliwością przepływu impulsów elektromagnetycznych w neuronach mózgu. Kolejne stany charakteryzują się coraz niższą częstotliwością fal mózgowych:
- fale beta – stan czuwania organizmu; poziom codziennej aktywności, kiedy pracujemy, bawimy się, skupiamy uwagę na wykonywanej czynności;
- fale alfa – stan zwolnionej uwagi; obszar graniczny pomiędzy stanem czuwania i snu;
- fale theta – jest to stan głębokiej medytacji, głębokiego relaksu, marzeń i snu; w trakcie tej aktywności nasz mózg opracowuje treści nieświadome, w niej mieści się również sen głęboki z fazą REM;
- fale delta – stan nieświadomości, w którym wszystkie funkcje fizjologiczne ulegają zwolnieniu; stan ten jest osiągalny po długiej praktyce przez joginów, zwykły człowiek osiąga go w stanie śpiączki.
Przechodzenie przez kolejne stany/fazy pozwala na prawidłowe funkcjonowanie organizmu, który potrzebuje wszystkich trzech okresów, aby po wzmożonej aktywności zregenerować siły w fazie theta.
Stan alfa jest natomiast tym, do którego dążymy w procesie relaksacji. Pozwala on na „przeprogramowanie” naszego mózgu za pomocą wizualizacji tak, aby redukował stres, a wzmacniał pozytywny obraz siebie i swojego zdrowia. Celowo jesteśmy w stanie go osiągnąć w trakcie relaksacji – jesteśmy zdolni do słyszenia głosu, reagujemy na polecenia, ale odbywa się to bez udziału świadomości. Mimowolnie każdy z nas osiąga go dwa razy dziennie: w trakcie budzenia się i zasypiania.
WIZUALIZACJA ZDROWIA W TERAPII ONKOLOGICZNEJ
Pierwszym lekarzem stosującym wizualizację jako metodę terapeutyczną był Carl Breuer. Carl Jung z kolei twierdził, iż „obrazy wywołane przez umysł człowieka są jedyną rzeczywistością, jaka istnieje„. W 1920 roku, Edmund Jacobson – prekursor psychologii sportu – odkrył, że kiedy człowiek wyobraża sobie, że biegnie, jego mięśnie napinają się w takiej kolejności, jakby biegł naprawdę. Z kolei psycholog Paul Eckman zastosował to na gruncie psychologii dowodząc, iż udawanie emocji działa na nasze ciało dokładnie tak samo, jak ich prawdziwe przeżywanie. Idąc tym tropem – nasz mózg jest potęgą i siła wyobraźni może sprawić, że nasze ciało zacznie się zmieniać pod jego wpływem.
Dziś wizualizacja zdrowia jest stosowana między innymi w praktyce simontonowskiej, jako wsparcie w leczeniu chorób nowotworowych – zależnie od rodzaju nowotworu stosuje się ją wspomagająco przy podnoszeniu i obniżaniu odporności, przy pracy nad akceptacją siebie i swojego ciała czy przy kreowaniu wizji siebie jako osoby zdrowej. Nie do przecenienia jest również rola wizualizacji w połączeniu z relaksacją, jako metoda na obniżenie poziomu stresu przed zabiegiem operacyjnym lub w trakcie rekonwalescencji.
JAK WYGLĄDA WIZUALIZACJA ZDROWIA?
To, jak wygląda wizualizacja zależy od osoby, która chce tą metodą pracować. Każdy powinien wyobrażać sobie takie miejsce, które daje mu największe odprężenie. Niezależnie od scenerii – morze, góry, łąka – najczęściej jest to miejsce odosobnione, bez obecności innych ludzi.
Wizualizować można w zasadzie wszystko – pamiętajmy, że głównym architektem jest tutaj nasza wyobraźnia. Może to być: miejsce, krajobraz, pora dnia, pogoda, światło, postaci, dźwięk, stan, sytuacja. Relaksowi i wizualizacji sprzyjać będą: cicha, dość jednostajna muzyka lub dźwięki znane nam z natury: odgłos fal, szum wiatru, śpiew ptaków. Niektórzy wybiorą kompletną ciszę, co też będzie dobre – otoczenie ma nam sprzyjać w wyciszeniu się, w odprężeniu. Pozycja ciała w wizualizacji również jest dowolna – powinno nam być wygodnie, powinniśmy czuć się bezpiecznie.
[accordion] [acc_item title=”WIZUALIZACJA ZDROWIA”]”Każdy powinien znaleźć swoje miejsce, w którym czuje się dobrze, do którego może wrócić szukając ukojenia i spokoju.”[/acc_item] [/accordion]
Warto jest pracować nad szczegółami wyobrażanego miejsca – takimi jak pora dnia, zapach, kolor – one pomogą nam powrócić w to miejsce, kiedy tylko zechcemy. Mózg zapamiętuje tego rodzaju informacje i nauczywszy się ich, pomoże nam kolejny raz odnaleźć wewnętrzny spokój bez większego wysiłku.
ZALETY WIZUALIZACJI
Przede wszystkim, pomimo braku rzeczywistej aktywności fizycznej, stymuluje układ nerwowy i mięśniowy – ciało dostaje takie komunikaty od mózgu, jakby faktycznie wykonywało jakąś czynność. Wyjaśnia to wykorzystywanie jej w pracy z osobami rehabilitowanymi czy unieruchomionymi;
Wizualizacja zdrowia pomaga również budować i osiągać cele. W przypadku osób chorujących onkologicznie będzie to często powrót do zdrowia, ale techniki, drogi, którymi się do niego zmierza będą się różnić, w zależności od rodzaju nowotworu i wybranej metody leczenia;
Wizualizacja zdrowia jest doświadczeniem operującym na wielu zmysłach, przez co wspomaga również proces uświadomienia sobie obrazu własnego ciała, wykształcenia nowego sposobu odbierania go. W przypadku osób, które w wyniku leczenia utraciły kończynę lub kobiet po mastektomii, może być jedną z dróg odzyskania poczucia atrakcyjności, własnej wartości, integracji z własnym ciałem;
Bywa również wykorzystywana jako element w terapii osób z kancerofobią, pomagając przekuć negatywne bodźce i doświadczenia na doznania pozytywne. Poprzez odwrażliwienie, uczymy się nowych reakcji – np. reagowania na obiekt budzący lęk – nie paniką, a odprężeniem.
Należy pamiętać, że skuteczność wizualizacji zależy od częstości jej stosowania. Im częściej będziemy sobie wyobrażać nową, wybraną sytuację, w której chcielibyśmy się znaleźć, im dokładniej będziemy określać szczegóły otoczenia, kolory, zapachy, dźwięki, tym większa szansa, że wrażenia, których będziemy doznawać, będą silniejsze i bardziej rzeczywiste.
Systematyczna, nawet w niewielkich dawkach uprawiana praktyka, może pomóc w powrocie do zdrowia, odzyskaniu sprawności i polepszeniu jakości życia, zwłaszcza u osób chorujących nowotworowo.
Wizualizacja zdrowia tekst: Olga Kłoda-Krajewska – psycholog specjalizujący się w pracy z osobami chorującymi nowotworowo i ich rodzinami dla Zwrotnik Raka – portal onkologiczny Bibliografia Paul-Cavallier F.J.: Wizualizacja – od obrazu do działania, Poznań 2001. Schneider J., Smith W., Witcher S.:The relationship of mental imagery to white blood cell (neutrophil) function in normal subjects.
