Utrata owłosienia jako skutek stosowania chemioterapii systemowej dotyczy około 65% pacjentów onkologicznych. Wypadanie włosów spowodowane przyjmowaniem chemioterapii oznacza dla wielu chorych na raka poważne obciążenie i źródło stresu. Według badań, aż 47% pacjentek poddawanych leczeniu onkologicznemu uważa łysienie jako najbardziej traumatyczny aspekt chemioterapii. Efekt ten jest na szczęście z reguły odwracalny. Włosy zaczynają odrastać około 3-6 miesięcy po zakończonej terapii.

Co dzieje się z włosami po chemioterapii?

Istotą działania cytostatyków jest niszczenie komórek szybko się dzielących, dlatego włosy po chemioterapii (a dokładnie meszki włosowe) stają się obok komórek nowotworowych, jedną z głównych ofiar chemicznego leczenia przeciwnowotworowego. Około 85% wszystkich komórek macierzy włosa znajduje się w ciągłej fazie podziału, co normalnie prowadzi do wzrostu włosów o około 1/3 mm na dobę. Cytostatyki, włączając się w ten cykl, rozpoczynają około dwóch do czterech tygodni później mniej lub bardziej nasilone odpadanie włosów od cebulek.

Włosy po chemioterapii mogą wypadać stopniowo lub masowo. Uszkodzone przez chemię włosy stają się cienkie, suche i ułamują się tuż przy skórze głowy. Przy niskodawkowej chemioterapii wypadanie włosów może przebiegać wolniej lub może być słabiej nasilone. Utrata owłosienia może dotyczyć nie tylko głowy, ale również zarostu na twarzy, owłosienia kończyn, pach oraz włosów łonowych.

Efekt ten jest na szczęście z reguły odwracalny. Włosy zaczynają odrastać 1-2 miesiące po zakończeniu terapii. Zazwyczaj po odrośnięciu włosy mają ciemniejszą barwę, są silniejsze, grubsze i bardziej kręcone niż przed rozpoczęciem chemioterapii.

PRZECZYTAJ: SKUTKI UBOCZNE CHEMIOTERAPII

Utrata włosów po chemioterapii

To jak będzie przebiegał proces łysienia zależy od specyfiki konkretnego leku cytostatycznego, jego dawki i predyspozycji pacjenta. Nie wszystkie cytostatyki prowadzą do wyłysienia. Polichemioterapia jest z reguły bardziej toksyczna niż monochemioterapia jednym lekiem. Do cytostatyków najczęściej powodujących utratę włosów należą: taksoidy, inhibitory topoizomerazy, środki alkilujące, antymetabolity. W większości przypadków łysienie po chemioterapii jest odwracalne, jednak w przypadku leczenia raka z zastosowaniem cyklofosfamidu lub busulfanu może mieć ono charakter trwały.

Przy naświetlaniu guzów mózgu lub przerzutów mózgowych wymagane są tak duże dawki, że cebulki włosów zostają zniszczone na długo. Powstaje wyłysienie bliznowate. Najczęściej obejmuje ono tylko ten fragment głowy, który był naświetlany.

Wypadanie włosów po chemioterapii to temat który dotyczy wielu pacjentów onkologicznych. Szczególne dla kobiet utrata włosów spowodowana przyjmowaniem leków cytostatycznych oznacza poważne obciążenie i źródło stresu. Pacjentki, które w związku z leczeniem onkologicznym łysieją, często tracą wiarę we własne możliwości i w swoją kobiecość.

Wiele osób decyzję o zakupie peruki odkłada jak najdłużej, ale są też Panie, które jeszcze przed rozpoczęciem chemioterapii zaczynają działać – idą do fryzjera i zawczasu mocno skracają swoje włosy. Dzięki temu udaje się zniwelować przykre doświadczenie wypadania dużych kłębków włosów. Właściwe przygotowanie i wiedza mogą bardzo pomóc przejść trudny okres terapii onkologicznej.

Łysienie po chemioterapii

Obecnie nie istnieją sprecyzowane zalecenia terapeutyczne dotyczące zapobiegania utracie włosów po chemioterapii. Najlepiej poznaną metodą jest miejscowa hipotermia skóry głowy (system chłodzenia skóry głowy). Pacjenci stosują również opaski uciskowe, ale ich efekt wątpliwy. W celu ochrony mieszka włosowego można zastosować miejscowo minoksydyl, choć jego skuteczności nie udowodniono w ochronie włosów przed wypadaniem, lecz w przyspieszonym odroście włosa. Pewną nadzieją są również cząsteczki, takie jak inhibitory kinazy cykliozależnej 2 (CDK2). Niektórzy Pacjenci decydują się na stosowanie dedykowanych temu problemowi specjalistycznych kosmetyków.

Jak dbać o włosy podczas leczenia onkologicznego – porady

  • Tuż przed rozpoczęciem chemioterapii odwiedź fryzjera i obetnij włosy, aby okres przejściowy do odrostu włosów uczynić niepozornym. Krótkie włosy będą sprawiały wrażenie, że są grubsze i że jest ich więcej;
  • Jeśli utrata włosów jest prawdopodobna, poproś onkologa o przepisanie peruki. Wybierz optymalną dla siebie strukturę włosów peruki (sztuczne lub włosy naturalne) oraz modny kolor. Zakup peruki jest refundowany z Narodowego Funduszu Zdrowia;
  • Używaj tylko łagodnych szamponów lub kosmetyków dedykowanych Pacjentom onkologicznym;
  • Zamiast grzebienia do czesania używaj miękkiej szczotki;
  • Nie używaj lokówki i nie farbuj włosów;
  • Jeśli utraciłeś/utraciłaś włosy po chemioterapii lub ich większość – wychodząc na słońce, osłaniaj głowę czapką lub chustą.

Włosy po chemioterapii – poradnik, bibliografia
J. Markowska, R. Mądry, Terapie wspomagające w nowotworach złośliwych, Wrocław 2011.
Z. Wronkowski, S. Brużewicz, Chemioterapia i radioterapia, Warszawa 2007.
K. Krzemieniecki, Leczenie wspomagające w onkologii, Poznań 2008.

PRZEJDŹ DO: PIELĘGNACJA PACJENTA