Onkoserwis to nowe doniesienia i przełomowe newsy ze świata onkologii zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd aktualności onkologicznych opublikowanych na łamach prestiżowych czasopism i portali medycznych – listopad 2025.
Co nowego w onkologii? Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – listopad 2025
Nadmierne stosowanie niektórych suplementów diety może szkodzić chorym na raka piersi
W prospektywnym badaniu opartym na duńskiej kohorcie Diet, Cancer and Health, obejmującym 1951 chorych na raka piersi, analizowano wpływ stosowania suplementów diety na czas przeżycia po rozpoznaniu nowotworu. W ciągu 20 lat obserwacji (mediana 12 lat) odnotowano 725 zgonów, w tym 450 spowodowanych rakiem piersi. Wyniki pokazały, że stosowanie suplementów nie miało istotnego wpływu na ogólną przeżywalność, choć regularne przyjmowanie preparatów multiwitamin wiązało się z przedłużeniem przeżycia średnio o jeden rok. Z kolei wysokie spożycie witaminy A, witaminy B12, żelaza i magnezu wiązało się z pogorszeniem przeżycia, podobnie jak zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie dawki witaminy D. Podawanie antyoksydantów mogło pogarszać rokowanie u kobiet przyjmujących chemioterapię, choć nie wpływało na skuteczność radioterapii.
Wyniki badania sugerują, że umiarkowane stosowanie multiwitamin wydaje się korzystne, lecz nadmierna suplementacja niektórych mikroelementów i antyoksydantów może być szkodliwa.
źródło: www.sciencedirect.com/science
Nawet pół kieliszka wina dziennie zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory górnych dróg oddechowych
Międzynarodowe badanie obejmujące dane z 28 dużych projektów naukowych z udziałem ponad 2 365 000 uczestników wykazało, że nawet niewielkie ilości alkoholu zwiększają ryzyko rozwoju płaskonabłonkowych nowotworów górnych dróg oddechowych (m.in. raka jamy ustnej, gardła i krtani) oraz raka przełyku. Już przy spożyciu 5–15 gramów alkoholu dziennie (czyli około połowy kieliszka wina lub jednego małego piwa) ryzyko zachorowania na te nowotwory było o 12% wyższe niż u osób spożywających minimalne ilości alkoholu (<5 gramów dziennie). Każde dodatkowe 10 g alkoholu dziennie zwiększało ryzyko o 16% u kobiet i o 12% u mężczyzn.
Podwyższone ryzyko zachorowania dotyczyło wszystkich rodzajów alkoholu (wina, piwa i mocnych trunków) oraz wszystkich grup badanych, niezależnie od statusu palenia tytoniu.
źródło: academic.oup.com/jnci/advance-article-abstract
Zdrowa dieta roślinna może wydłużać życie chorych z przerzutowym rakiem jelita grubego
Badanie obejmujące 1284 chorych na rozsianego raka jelita grubego wykazało, że dieta roślinna może być związana z dłuższym przeżyciem. U osób, które spożywały najwięcej produktów roślinnych i najmniej zwierzęcych, ryzyko zgonu było o 24% niższe, a ryzyko progresji nowotworu o 19% niższe w porównaniu z chorymi spożywającymi najmniej produktów roślinnych. Najlepsze wyniki obserwowano u osób stosujących tzw. „zdrową dietę roślinną”, bogatą w pełne ziarna, owoce i warzywa, natomiast dieta roślinna oparta na produktach przetworzonych, sokach czy słodzonych napojach nie przynosiła korzyści.
Wyniki sugerują, że nawet w zaawansowanym stadium nowotworu sposób odżywiania może mieć znaczenie dla przeżycia i jakości życia chorych.
źródło: academic.oup.com/jnci
Zawód ojca a ryzyko zachorowania na raka jelita grubego u jego dzieci
W badaniu Child Health and Development Studies, obejmującym ponad 60 lat obserwacji, naukowcy przeanalizowali związek między zawodem ojca a ryzykiem raka jelita grubego u jego dorosłych dzieci. Dane zebrano od ponad 14 tysięcy kobiet, które były w ciąży w latach 1959–1966 i udzieliły informacji o zawodzie wykonywanym przez męża. W czasie ponad 700 tysięcy osobolat obserwacji, 79 osób zachorowało na raka jelita grubego (średni wiek w momencie rozpoznania wyniósł 50 lat).
Okazało się, że dzieci ojców pracujących w zawodach fizycznych (rzemieślnicy, operatorzy maszyn, pracownicy usługowi czy robotnicy) chorowały prawie dwukrotnie częściej niż dzieci ojców zatrudnionych na stanowiskach profesjonalnych, technicznych lub kierowniczych. Różnica ta utrzymała się nawet po uwzględnieniu takich czynników jak pochodzenie etniczne matki, wykształcenie ojca czy rok urodzenia dziecka.
Wyniki te sugerują, że ryzyko zachorowania na raka jelita grubego może być przekazywane w linii ojcowskiej poprzez czynniki genetyczne, epigenetyczne, środowiskowe lub społeczne związane z wykonywaną przez niego pracą.
źródło: academic.oup.com/jnci/article-abstract
Czy dentyści powinni dołączyć do realizatorów programu szczepień?
Nasilające się nastroje antyszczepionkowe skłoniły amerykańskich pediatrów do przeprowadzenia pilotażowego badania, w którym dentyści podczas wizyt kontrolnych mieli zachęcać do szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (Human papilloma virus, HPV). Decyzja o włączeniu do programu szczepień tej grupy lekarzy wynikała z ich częstego kontaktu z dziećmi, umiejętności wykonywania iniekcji oraz udziału w diagnostyce HPV-zależnych nowotworów gardła środkowego.
Wyniki badania przedstawiono podczas kongresu American Accademy of Pediatrics 2025. W ciągu dwóch lat szczepienie anty-HPV zaproponowano ponad 2,7 tys. dzieciom w wieku 9-17 lat. Odestek szczepień wzrósł z 5,3% na początku obserwacji do 13,9% pod koniec drugiego roku. Skorygowany iloraz szans szczepienia przeciwko HPV podczas wizyty dentystycznej w trakcie trwania badania był 4 razy wyższy w porównaniu z okresem sprzed jego rozpoczęcia.
źródło: www.medscape.com
Leczenie onkologiczne w młodości zwiększa ryzyko przewlekłych chorób
Postępy w diagnostyce i leczeniu nastolatków i młodych dorosłych chorych na nowotwory spowodowały wzrost liczby osób po przebytym leczeniu onkologicznym. W czasopiśmie Cancer opublikowano wyniki analizy oceniającej wpływ wcześniejszej terapii na ryzyko rozwoju przewlekłych chorób.
Do badania włączono blisko 15 tys. chorych będących dwa lata po zakończeniu leczenia. Grupę kontrolną stanowiło niecałe 150 tys. osób dobranych pod względem m.in. wieku i płci. Dziesięcioletnie ryzyko zachorowania na chorobę przewlekłą wyniosło w grupie chorych 39%, a w grupie kontrolnej 29%. Przebycie leczenia onkologicznego zwiększało ryzyko choroby przewlekłej dwukrotnie, a wielochorobowości 2,3-krotnie. Najwyższe ryzyko występowało u chorych na nowotwory hematologiczne oraz lite w stadium rozsiewu. Po pięciu latach najczęściej występowały choroby tarczycy (17,4%), układu oddechowego (6,6%), układu krążenia (5%) oraz wątroby (4,8%).
źródło: www.neurology.org
Najnowszy raport GBD dotyczący zachorowalności i umieralności z powodu nowotworów
Według najnowszej analizy Global Burden of Disease (GBD) w ciągu ostatnich trzech dekad umieralność z powodu nowotworów w krajach o wyższych dochodach spada, podczas gdy w krajach o niższych dochodach wzrasta. Podobne dysproporcje zaobserwowano w zachorowalności i latach życia skorygowanych o niepełnosprawność. GBD publikuje raporty od 1993 r.
W obecnej analizie międzynarodowy zespół badaczy scharakteryzował globalne trendy dotyczące 47 nowotworów w latach 1990–2023 i przedstawił prognozy do 2050 r. W badanym okresie standaryzowane względem wieku wskaźniki umieralności spadły o 27% w krajach o wysokim dochodzie i o 34% w krajach o średnio-wysokim dochodzie, natomiast wzrosły o 17% w krajach o średnio-niskim dochodzie i o 14% w krajach o niskim dochodzie. Wskaźniki zachorowalności na nowotwory wykazywały podobną tendencję – spadły o 3% w krajach o wysokim dochodzie i o 9% w krajach o średnio-wysokim dochodzie, natomiast wzrosły o 29% w krajach o średnio-niskim dochodzie i o 24% w krajach o niskim dochodzie.
Rak piersi był najczęściej rozpoznawanym nowotworem w 2023 r., a kolejne miejsca zajmowały nowotwory płuc, jelita grubego, gruczołu krokowego i żołądka. Rak płuca był główną nowotworową przyczyną zgonów, przed nowotworami jelita grubego, żołądka, piersi i przełyku.
Prawie 42% zgonów z powodu nowotworów w 2023 r. można było przypisać modyfikowalnym czynnikom ryzyka, takim jak palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, otyłość i brak aktywności fizycznej. Badacze przewidują, że zachorowalność i umieralność na nowotwory wzrosną z odpowiednio 18,5 mln i 10,4 mln w roku 2023 do 30,5 mln i 18,6 mln w roku 2050. Znaczna część tego wzrostu będzie wynikać z rozwoju i starzenia się populacji bardziej niż ze zwiększonego ryzyka na poziomie indywidualnym.
W latach 2015–2030 prawdopodobieństwo zgonu z powodu nowotworu w wieku od 30 do 70 lat ma spaść jedynie o 6,5%, co jest wynikiem znacznie odbiegającym od celu zrównoważonego rozwoju ONZ, jakim jest zmniejszenie przedwczesnej umieralności z powodu chorób niezakaźnych o jedną trzecią.
źródło: www.thelancet.com/journals/lancet
Rzucenie palenia tytoniu po rozpoznaniu raka wydłuża życie chorych
Przegląd dwunastu meta-analiz obejmujących różne typy nowotworów wskazuje, że zaprzestanie palenia tytoniu po rozpoznaniu raka istotnie poprawia rokowanie i może wydłużyć przeżycie chorych. Z analizy wynika, że zaprzestanie palenia po rozpoznaniu choroby nowotworowej wiąże się z redukcją ryzyka zgonu o 15–29% w przypadku raka płuca (w stadium wczesnym redukcja ryzyka może wynieść aż 50%), o 20% w nowotworach głowy i szyi oraz o 24% w raku jelita grubego. Korzystne efekty obserwowano także u chorych na raka piersi, raka pęcherza moczowego i nowotwory układu pokarmowego.
Autorzy podkreślają, że zaprzestanie palenia po rozpoznaniu nowotworu poprawia skuteczność terapii, zmniejsza ryzyko nawrotu i ogranicza powikłania, a przy tym jest interwencją o minimalnych kosztach i nietoksyczną. Integracja skutecznych programów wsparcia w rzucaniu palenia z opieką onkologiczną jest jednym z najprostszych, a zarazem najbardziej efektywnych sposobów wydłużenia życia chorych na raka.
źródło: www.lungcancerjournal.info
opracowanie: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZEJDŹ DO: ONKOSERWIS – PAŹDZIERNIK 2025
PRZESKOCZ DO: STRONA GŁÓWNA
