Nowotwory przewodu pokarmowego

Jak podkreślają eksperci - nowotwory przewodu pokarmowego są w większości przypadków wykrywane zbyt późno, kiedy choroba nowotworowa posiada postać zaawansowaną. Przyczyną takiego stanu rzeczy są nieswoiste objawy związane z rozwojem choroby. Charakterystyczne symptomy występują w wysokim stadium zaawansowania, kiedy możliwości leczenia pozostają ograniczone.

W przypadku większości nowotworów układu pokarmowego nieznana jest ich szczegółowa etiologia, a jedynie czynniki zwiększające ryzyko zachorowania. Do najgroźniejszych nowotworów układu pokarmowego zaliczamy: raka trzustki, raka wątroby, raka żołądka, raka jelita grubego, nowotwory złośliwe przełyku oraz raka pęcherzyka żółciowego.

Rak trzustki

Rak trzustki - zaliczany do grupy nowotworów układu pokarmowego - jest wysoko śmiertelnym nowotworem, który ze względu na niespecyficzne objawy jest diagnozowany zazwyczaj w zaawansowanym stadium.

Najczęstszym nowotworem złośliwym trzustki jest rak gruczołowy o różnym stopniu złośliwości. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów każdego roku diagnozuje się blisko 3000 nowych zachorowań. Rak trzustki zajmuje 10. pozycję pod względem częstości zachorowań na nowotwory złośliwe u mężczyzn i 13. u kobiet.

Czynnikami zwiększającym prawdopodobieństwo zachorowania na raka trzustki są: palenie papierosów, przewlekłe zapalenie trzustki, otyłość, cukrzyca, spożywanie alkoholu oraz predyspozycje genetyczne.

Pierwsze objawy raka trzustki są mało charakterystyczne. Należą do nich: nudności, bóle brzucha, spadek masy ciała, utrata apetytu. Dopiero wyraźne symptomy, zwykle związane z przerzutami, takie jak żółtaczka czy bóle pleców, prowadzają do postawienia właściwej diagnozy.

Zdecydowana większość pacjentów rozpoczyna leczenie w zaawansowanym stadium choroby. Radykalne leczenie raka trzustki z intencją trwałego powrotu do zdrowia polega na zabiegu operacyjnym, ale ma uzasadnienie we wczesnych stadiach nowotworu.

Chemioterapia adjuwantowa stanowi "złoty standard". Do niedawna stosowano gemcytabinę w monoterapii przez okres 6 miesięcy. Ostatnie doniesienia wskazują na zasadność i korzyść ze stosowania schematu mFOLFIRINOX u wybranych chorych w dobrym stanie sprawności.

W zaawansowanych stadiach choroby stosuje się leczenie paliatywne, mające na celu poprawę jakości życia i zmniejszenie dolegliwości bólowych. Może ono mieć postać postępowania chirurgicznego (umożliwienie odpływu żółci i utrzymanie drożności przewodu pokarmowego), chemioterapii lub radioterapii (w celach zniesienia dolegliwości bólowych).

Trwają zaawansowane badania kliniczne, w których testowana jest skuteczność leków z grupy inhibitorów PARP u pacjentów z rakiem trzustki z mutacjami w genach BRCA1/2 i PALB2.

Rak wątroby

Najczęstszym pierwotnym złośliwym nowotworem wątroby jest rak wątrobowokomórkowy wywodzący się z hepatocytów, znacznie rzadziej występuje rak wewnątrzwątrobowy dróg żółciowych. Wątroba jest narządem, w którym rozwijają się często ogniska przerzutowe pochodzące z nowotworów zlokalizowanych w innych częściach organizmu.

Rak wątroby - zaliczany do grupy nowotworów przewodu pokarmowego znajduje się na 16. pozycji pod względem częstości zachorowań na nowotwory złośliwe u mężczyzn i 13. u kobiet. Podobnie, jak w przypadku raka trzustki - głównym powodem wysokiej statystyki zgonów związanych z rakiem wątroby jest późne wykrycie nowotworu.

Czynnikami o potwierdzonym znaczeniu w etiologii pierwotnych nowotworów wątroby są marskość wątroby spowodowana nadużywaniem alkoholu i zakażeniami wirusami zapalenia wątroby typu B i typu C, cukrzyca i otyłość.

Do najczęstszych objawów groźnej choroby jaką jest rak wątroby zaliczamy: żółtaczkę, wodobrzusze, ból w nadbrzuszu, spadem masy ciała, osłabienie i zespoły paranowotworowe.

Dodatkowym czynnikiem powodującym wysoką śmiertelność przy raku wątroby są problemy diagnostyczne oraz niewielkie możliwości leczenia. Szacuje się, że tylko u jednej trzeciej pacjentów można przeprowadzić zabieg wycięcia lub transplantację wątroby, co jest jedynym skutecznym sposobem postępowania.

Leczenie chirurgiczne to jedyna możliwość postępowania radykalnego w przypadku guzów wątroby. W stadium pośrednim możliwe jest zastosowanie termoablacji, chemoembolizacji przeztętniczej oraz radioembolizacji.

Leczenie raka wątroby w stadium zaawansowanym opiera się na terapii systemowej. W Polsce dostępny jest lek celowany sorafenib - inhibitor kinazy tyrozynowej, stosowany w ramach programu lekowego u chorych, którzy spełniają jego wymagania.

Tradycyjna chemioterapia cechuje się niewielką skutecznością i nie jest standardowo rekomendowana.

Rak żołądka

Najczęstszym nowotworem złośliwym żołądka jest rak gruczołowy. Rak żołądka zajmuje 7. miejsce pod względem częstości zachorowań na nowotwory złośliwe wśród mężczyzn oraz 12. miejsce u kobiet.

Podobnie jak w kontekście innych nowotworów przewodu pokarmowego, tak i w przypadku raka żołądka objawy mają charakter nieswoisty. Ból brzucha, osłabienie, nudności, smoliste stolce, brak apetytu i utrata masy ciała – to symptomy mogące wystąpić także w innych chorobach i bywają one początkowo ignorowane. Dopiero zaawansowane stadium raka żołądka daje wyraźne objawy.

Profilaktyka raka żołądka polega na unikaniu czynników, które wpływają na zwiększone ryzyka zachorowania. Są to czynniki środowiskowe, nieodpowiednia dieta, paleniu tytoniu, alkohol i otyłość.

Badaniem diagnostycznym, które ma zastosowanie w przypadku diagnostyki raka żołądka jest gastroskopia. Pozwala ona na wczesne wykrycie zmian nowotworowych dzięki możliwości pobrania materiału do badań histopatologicznych.

Leczenie raka żołądka uzależnione jest od wielu czynników, z których najważniejszym jest stadium zaawansowania choroby. We wczesnym stadium choroby rozważać można endoskopową resekcję guza. W wyższych stopniach podstawową metodę leczenia raka żołądka stanowi zabieg chirurgiczny. Często zaleca się okołooperacyjną chemioterapię.

W IV stopniu zaawansowania raka żołądka stosuje się chemioterapię paliatywną. W przypadku HER2-dodatniego raka gruczołowego żołądka korzyść terapeutyczną może przynieść zastosowanie terapii celowanej anty-HER2.

Rokowanie pacjentów z zaawansowanym rakiem żołądka nie jest korzystne. Coraz bardziej zaawansowane metody diagnostyczne dają szansą na poprawę tego stanu rzeczy poprzez wykrycie choroby na wcześniejszym etapie oraz wdrożenie skuteczniejszego leczenia.

Rak przełyku

Najczęstszym nowotworem złośliwym przełyku jest rak płaskonabłonkowy, rzadziej gruczołowy. Rak przełyku -zaliczany do grupy tzw. nowotworów układu pokarmowego - zajmuje 13. pozycję pod względem częstości zachorowań na nowotwory złośliwe u mężczyzn oraz 32. pozycję u kobiet.

Do głównych czynników ryzyka związanych z ryzykiem rozwoju raka przełyku zalicza się: palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, oparzenie fizyczne i chemiczne przełyku, infekcję wirusem brodawczaka ludzkiego HPV, chorobę refluksową i otyłość.

Pierwsze objawy związane z rozwojem groźnej choroby jaką jest rak przełyku mają postać: trudności i bólu przy połykaniu, spadku masy ciała, wymiotów, krwawienia z przewodu pokarmowego oraz nocnych bóli.

Diagnostyka opiera się na badaniu przedmiotowym, diagnostyce obrazowej (usg szyi, gastroskopia, endoskopowa ultrasonografia, tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny - szyi, klatki piersiowej, jamy brzusznej).

Szczegółowy plan leczenia nowotworów złośliwych przełyku zależy od lokalizacji guza, stopnia zaawansowania oraz ogólnego stanu chorego. W przypadku odcinka szyjnego przełyku w stopniu zaawansowania I-III metodą leczenia z wyboru jest radiochemioterapia radykalna.

W przypadku wczesnego raka przełyku zalecane jest leczenie endoskopowe, które umożliwia zachowanie przełyku. U chorych z rakiem przełyku w formie uogólnionej rozważa się zastosowanie radioterapii paliatywnej, która wpływa na poprawę jakości życia i zmniejsza dolegliwości bólowe.

Więcej informacji na temat nowotworów górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego poniżej: