Rak żołądka

Rak żołądka – pomimo zmniejszającej się od lat zachorowalności – jest obecnie piątym najczęstszym nowotworem na świecie. Chociaż liczba nowych przypadków choroby w Polsce zmniejszyła w ciągu ostatnich kilku dekad niemal trzykrotnie, to nowotwory złośliwe żołądka stanowią około 5%, a u kobiet 3% wszystkich zachorowań na raka. Na chorobę najczęściej zapadają osoby powyżej 45 roku życia. Najczęstszym typem raka żołądka jest gruczolakorak.

– Rak żołądka został uznany przez Światową Organizację Zdrowia za zagrożenie dla zdrowia publicznego i czwartą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Częstość zachorowania jest 2-krotnie wyższa u mężczyzn niż u kobiet. Wskaźniki zachorowalności są najwyższe w Azji i Europie Wschodniej – komentuje prof. dr hab. n. med. Wojciech Polkowski – chirurg, onkolog, Centrum Nowoczesnej Onkologii Europejskie Centrum Zdrowia Otwock.

Etiologia raka żołądka pozostaje niejasna ze względu na wieloczynnikowy i wieloetapowy rozwój choroby. Przewlekłe zakażenie bakterią Helicobacter pylori błony śluzowej żołądka jest obecnie najsilniejszym pojedynczym czynnikiem ryzyka raka dystalnej części żołądka.

Konsultacja merytoryczna artykułu: prof. dr hab. n. med. Wojciech Polkowski – chirurg, onkolog, Centrum Nowoczesnej Onkologii Europejskie Centrum Zdrowia Otwock.

Rak żołądka to nowotwór powstający w tkankach wyścielających żołądek. W większości przypadków wywodzi się on z komórek błony śluzowej, która normalnie wytwarza i uwalnia śluz, kwas solny i enzymy trawienne oraz inne płyny. Nowotwory takie nazywa się gruczolakorakami. Stanowią one około 90% wszystkich przypadków raka żołądka.

Inne typy nowotworów żołądka to:

Chłoniaki żołądka, nowotwory wywodzące się z komórek układu odpornościowego znajdujących się w ścianie żołądka
Guzy wywodzące się ze zrębu przewodu pokarmowego (GIST) to rzadko występujące nowotwory, które jak się uważa, wywodzą się z komórek śródmiąższowych Cajala znajdujących się w ścianie żołądka
Guzy neuroendokrynne to nowotwory wywodzące się z komórek nerwowych lub endokrynnych znajdujących się w żołądku

Warto podkreślić, że objawy jakie może dawać rak żołądka są najczęściej niecharakterystyczne i mogą przypominać symptomy spotykane w innych schorzeniach – takich jak nieżyt czy choroba wrzodowa żołądka. Z tego powodu, alarmowe symptomy chorobowe są często bagatelizowane zarówno przez chorych, jak i lekarzy pierwszego kontaktu.

W większości przypadków rak żołądka we wczesnej fazie nie powoduje żadnych objawów, co utrudnia wykrycie choroby na wczesnym etapie zaawansowania.

PRZECZYTAJ: BAKTERIA HELICOBACTER PYLORI

Najczęstsze objawy raka żołądka

Początkowe objawy raka żołądka są nieswoiste. Obejmują ból brzucha, utratę masy ciała, wymioty, jadłowstręt, wczesne uczucie sytości, częste odbijania, zaburzenia połykania, osłabienie i niestrawność.

– Rak żołądka może objawiać się różnorodnymi dolegliwościami, które często są niespecyficzne i mogą łatwo zostać pomylone z innymi chorobami. Najczęstsze objawy alarmowe, które mogą sugerować rozwój choroby i powinny wzbudzić czujność to ból w jamie brzusznej, utrata apetytu, niedokrwistość, nudności i wymioty, częste problemy z zgagą lub refluks żołądkowo-przełykowy – wylicza prof. dr hab. n. med. Wojciech Polkowski.

Niektóre symptomy mogą być związane bezpośrednio z umiejscowienia guza nowotworowego w żołądku. Postępujące utrudnienie połykania spotykane jest w przypadku guzów okolicy wpustu, a zwracanie pokarmów to oznaka wysokiej niedrożności w guzach odźwiernika. Nasilanie się bólu po jedzeniu może być czynnikiem różnicującym w chorobie jaką jest rak żołądka – z ustępującym często po przyjęciu pokarmu bólem wywołanym przez chorobę wrzodową.

Zespół postępujących objawów raka żołądka prowadzi często do wyniszczenia organizmu pacjenta (kacheksja nowotworowa), co może być groźne dla jego życia oraz negatywnie wpływa na jego jakość.

Symptomy alarmowe choroby nowotworowej w żołądku:

bolesność w nadbrzuszu lub śródbrzuszu (niestały objaw raka żołądka, zwykle związany ze spożyciem posiłku, niezbyt nasilony). Ból ciągły może być objawem naciekania tkanek poza żołądkowych;
utrata łaknienia;
okresowe nudności lub wymioty to często spotykane objawy jakie daje rak żołądka zwłaszcza przy guzach umiejscowionych obwodowo
smoliste stolce jako objaw groźnej chorobą jaką jest rak żołądka (15% chorych);
ubytek masy ciała, chudnięcie i postępujące wyniszczenie organizmu;
zaburzenia połykania (dysfagia) w guzach żołądka umiejscowionych w okolicy wpustu;
krwawe wymioty występują u 10-15% chorych na raka żołądka;
u niektórych chorych objawy nowotworu żołądka występują w postaci krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Badanie podmiotowe	Badanie przedmiotowe
Bóle w nadbrzuszu, śródbrzuszu	Guz wyczuwalny w nadbrzuszu
Poposiłkowe uczucie sytości	Objawy niedrożności
Utrata łaknienia	Powiększenie wątroby
Nudności i wymioty	Wyniszczenie – kacheksja nowotworowa
Okresowo smoliste stolce

ZOBACZ: NACZĘSTSZE OBJAWY NOWOTWORÓW

Zaawansowany rak żołądka

W badaniu przedmiotowym odchylenia pojawiają się zwykle dość późno. Objawy raka żołądka, które występują na zaawansowanym etapie rozwoju to: guz wyczuwalny przez powłoki, wodobrzusze, powiększony węzeł w lewym dole nadobojczykowym, powiększenie wątroby, guz przerzutowy do jajnika, żółtaczka, wysięk do jamy opłucnej.

Stwierdzenie któregoś z wymienionych symptomów i dolegliwości świadczy zwykle o zaawansowanym stadium choroby, co może uniemożliwiać radykalne leczenie.

Szerzenie się zmian chorobowych nowotworu żołądka na wątrobę może prowadzić do jej powiększenia. Przerzuty raka żołądka do węzłów chłonnych można stwierdzić badaniem dołu nadobojczykowego, dołu pachowego lub okolicy pępka. Objawem zaawansowanego raka żołądka może być również wodobrzusze.

Objawy neurologiczne mogą być związane z przerzutami do centralnego układu nerwowego, a występowanie żółtaczki – z przerzutami raka żołądka do wątroby. Powiększający się guz wrastający do światła żołądka może powodować zaburzenia przechodzenia treści pokarmowej do dwunastnicy (nudności i wymioty), a naciek śródścienny upośledza aktywność motoryczną żołądka.

Nowotwór żołądka – jak wykryć chorobę?

– Zachowanie właściwej czujności onkologicznej w przypadku podejrzenia raka żołądka jest kluczowe dla wczesnego wykrycia choroby. Pamiętaj, że wczesne wykrycie i diagnostyka są kluczowe dla skutecznego leczenia. Jeśli masz obawy, nie wahaj się skontaktować z lekarzem – apeluje prof. dr hab. n. med. Wojciech Polkowski – chirurg, onkolog, Centrum Nowoczesnej Onkologii Europejskie Centrum Zdrowia Otwock.

Oto kilka kroków, które warto podjąć oraz badania diagnostyczne i obrazowe, które mogą okazać się przydatne w diagnostyce raka żołądka:

Krok I: Obserwacja objawów

Monitoruj współistniejące objawy, takie jak ból brzucha, utrata apetytu, nudności, czy niezamierzona utrata wagi.
Notuj, jak długo trwają te objawy oraz ich nasilenie.

Krok II: Konsultacja z lekarzem

Umów się na wizytę u lekarza rodzinnego lub gastroenterologa, aby omówić swoje objawy.
Lekarz może zlecić gastroskopię oraz ocenić, czy potrzebne są dalsze kroki.

Krok III: Badania diagnostyczne i obrazowe

Gastroskopia (endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego):
- Procedura polegająca na wprowadzeniu endoskopu do żołądka w celu oceny błony śluzowej, a także pobrania wycinków do badania histopatologicznego.
Biopsja:
- Może być wykonana podczas gastroskopii, pozwala na potwierdzenie obecności komórek nowotworowych.
Badania obrazowe:
- USG jamy brzusznej: Umożliwia ocenę narządów wewnętrznych oraz wykrycie guzów.
- Tomografia komputerowa (TK): Umożliwia dokładniejszą ocenę struktury żołądka oraz ewentualnych przerzutów do innych narządów.
- Rezonans magnetyczny (RM): Może być stosowany w celu dalszej oceny w przypadku wątpliwości dotyczących wyników TK.
Badania krwi:
- Mogą obejmować oznaczenie markerów nowotworowych (np. CA 19-9) oraz morfologię krwi, co może pomóc w ocenie ogólnego stanu zdrowia.

Rak żołądka – badania i diagnostyka

Kluczowe badania w celu rozpoznania raka żołądka:

Badania przedmiotowe – lekarz bada jamę brzuszną w poszukiwaniu masy patologicznej lub bolesnych miejsc. Sprawdza, czy nie ma guza nad lewym obojczykiem, który może być spowodowany przez rozprzestrzenianie się nowotworu do znajdujących się w tym miejscu węzłów chłonnych.
Badanie endoskopowe – podczas badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopii) lekarz wprowadza cienki, elastyczny przewód ze źródłem światła, zwany endoskopem, przez gardło pacjenta do żołądka. Umożliwia to obserwację wnętrza przełyku, żołądka i początkowej części jelita cienkiego (dwunastnicy). W razie zauważenia jakichkolwiek nieprawidłowości lekarz może wykonać biopsję (pobranie próbek tkanki) przy użyciu instrumentów wprowadzonych przez endoskop. Pobrane próbki tkanek zostaną zbadane przez specjalistę w laboratorium.
Endoskopowe badanie USG – badanie można przeprowadzić podczas gastroskopii. Polega ono na wprowadzeniu sondy USG przez gardło do żołądka. Badanie umożliwia zobrazowanie poszczególnych warstw ściany żołądka, jak również okolicznych węzłów chłonnych i innych struktur. Badanie to stosuje się w celu sprawdzenia, jak nowotwór rozprzestrzenił się w ścianie żołądka do sąsiadujących tkanek lub okolicznych węzłów chłonnych. Badanie ułatwia także lekarzowi przeprowadzenie podczas gastroskopii biopsji podejrzanej zmiany.
Badanie obrazowe – obrazowe TK może wykazać jak daleko rozprzestrzenił się nowotwór, zarówno lokalnie, jak i do innych obszarów ciała. Może być też wykorzystane, aby wskazać prawidłowe miejsce wykonania biopsji. Można też wykonać dodatkowe badania, takie jak RTG klatki piersiowej i obrazowanie PET, w celu wykluczenia odległego rozsiewu choroby, czyli przerzutów.
Badanie histopatologiczne – próbka podczas biopsji endoskopowej zostanie zbadana w laboratorium przez patomorfologa. Nazywa się to badaniem histopatologicznym. Patomorfolog, używając mikroskopu i przeprowadzając kilka innych badań, potwierdza rozpoznanie nowotworu i podaje dodatkowe informacje na temat jego charakterystyki. Badanie histopatologiczne można też przeprowadzić na próbkach pobranych podczas laparoskopii, próbkach guza usuniętego podczas operacji lub próbkach płynu użytego do płukania jamy otrzewnowej.
Laparoskopia – zwykle badania przeprowadza się po rozpoznaniu raka żołądka i wykonaniu badań obrazowych (TK), przed propozycją planu leczenia skojarzonego tworzoną przez zespół wielodyscyplinarny (konsylium). Ułatwia ona potwierdzenie, że guz jest ograniczony do żołądka i tym samym może on być całkowicie usunięty podczas operacji. Laparoskopia polega na wprowadzeniu cienkiego, elastycznego przewodu przez mały otwór chirurgiczny w skórze do jamy brzusznej pacjenta. Na końcu przewodu znajduje się mała kamera wideo, dzięki czemu lekarze mogą dokładnie obejrzeć powierzchnię narządów i okolicznych węzłów chłonnych oraz precyzyjnie pobrać małe próbki tkanki w celu zbadania ich pod kątem ewentualnych przerzutów. Niekiedy chirurg podaje także pewną ilość płynu do jamy brzusznej, następnie usuwa go przez odessanie i wysyła do laboratorium w celu wykrycia ewentualnych komórek nowotworowych. Określa się to jako płukanie jamy otrzewnowej.

POLECAMY: PROFILAKTYKA RAKA ŻOŁĄDKA

Leczenie raka żołądka

– Optymalna strategia terapeutyczna w przypadku raka żołądka opiera się na kilku kluczowych zasadach, w tym na stadium zaawansowania choroby, ogólnym stanie zdrowia chorego oraz charakterystyce nowotworu. Zastosowanie mają różnorodne metody leczenia, które mogą być stosowane samodzielnie lub w połączeniu – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Wojciech Polkowski – chirurg, onkolog, Centrum Nowoczesnej Onkologii Europejskie Centrum Zdrowia Otwock

I dodaje:

– Decyzja o wyborze strategii terapeutycznej powinna być podejmowana przez zespół specjalistów, w tym gastroenterologów, radiologów, onkologów, chirurgów, radioterapeutów oraz patologów i genetyków, biorąc pod uwagę indywidualne potrzeby pacjenta.

Metody leczenia raka żołądka

Chirurgia:

- Gastrektomia: Jest to główna metoda chirurgiczna, polegająca na usunięciu znacznej części (gastrektomia subtotalna) lub całego żołądka (gastrektomia całkowita). W niektórych przypadkach stosuje się techniki małoinwazyjne wspomagane robotem, które prowadzą do mniejszych ran i szybszej rehabilitacji.

Chemioterapia:

- Chemioterapia najczęściej powinna być stosowana przed zabiegiem chirurgicznym w celu zmniejszenia rozmiaru guza i/lub po operacji w celu zniszczenia pozostałych komórek nowotworowych.
- Chemioterapia może również być stosowana w przypadkach zaawansowanego raka w celu łagodzenia objawów dla wydłużenia życia.

Radioterapia:

- Choć nie jest powszechnie stosowana jako metoda leczenia w raku żołądka, może być wykorzystywana u chorych, którzy nie mogą być operowani (np. świeży zawał m. sercowego) lub jako paliatywna terapia łagodząca dolegliwości, np. u chorych z niedokrwistością.

Terapie celowane i immunoterapia:

- W pewnych przypadkach zastosowanie mają leki celowane (inhibitory HER2, inhibitory angiogenezy), które są szczególnie skuteczne w przypadku nowotworów z określonymi markerami genetycznymi oraz immunoterapia (inhibitory punktów kontrolnych), która ma na celu wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej organizmu na komórki nowotworowe.

Rak żołądka – objawy, diagnostyka i leczenie nowotworu

Konsultacja merytoryczna artykułu: prof. dr hab. n. med. Wojciech Polkowski – chirurg, onkolog, Centrum Nowoczesnej Onkologii Europejskie Centrum Zdrowia Otwock, ul. Grochowska 80/82 lok. U2, 04-301 Warszawa, telefon 22 710 34 40.

ZOBACZ WIĘCEJ: NOWOTWORY UKŁADU POKARMOWEGO