Rak żołądka

Rak żołądka – pomimo zmniejszającej się od lat zachorowalności – jest obecnie piątym najczęstszym nowotworem na świecie. Chociaż liczba nowych przypadków choroby w Polsce zmniejszyła w ciągu ostatnich kilku dekad niemal trzykrotnie, to nowotwory złośliwe żołądka stanowią około 5%, a u kobiet 3% wszystkich zachorowań na raka.

Na chorobę najczęściej zapadają osoby powyżej 45 roku życia. W przybliżeniu, rak żołądka występuje 2 razy częściej u mężczyzn aniżeli u kobiet. Najczęstszym typem raka żołądka jest gruczolakorak.

W większości przypadków rak żołądka we wczesnej fazie nie powoduje żadnych objawów, co utrudnia wykrycie choroby na wczesnym etapie zaawansowania.

Etiologia raka żołądka pozostaje niejasna ze względu na wieloczynnikowy i wieloetapowy rozwój choroby. Przewlekłe zakażenie bakterią Helicobacter pylori błony śluzowej żołądka jest obecnie najsilniejszym pojedynczym czynnikiem ryzyka raka dystalnej części żołądka.

Rak żołądka to nowotwór powstający w tkankach wyścielających żołądek. W większości przypadków wywodzi się on z komórek wewnętrznej warstwy wyścielającej żołądek (błony śluzowej), która normalnie wytwarza i uwalnia śluz, kwas solny i enzymy trawienne oraz inne płyny. Nowotwory takie nazywa się gruczolakorakami. Stanowią one około 90% wszystkich przypadków raka żołądka.

Inne typy nowotworów żołądka to:

Chłoniaki żołądka, nowotwory wywodzące się z komórek układu odpornościowego znajdujących się w ścianie żołądka
Guzy wywodzące się ze zrębu przewodu pokarmowego (GIST) to rzadkie występujące nowotwory, które jak się uważa, wywodzą się z komórek śródmiąższowych Cajala znajdujących się w ścianie żołądka
Guzy neuroendokrynne to nowotwory wywodzące się z komórek nerwowych lub endokrynnych znajdujących się w żołądku

Warto podkreślić, że objawy jakie może dawać rak żołądka są najczęściej niecharakterystyczne i mogą przypominać symptomy spotykane w innych schorzeniach – takich jak nieżyt czy choroba wrzodowa żołądka. Z tego powodu, alarmowe symptomy chorobowe są często bagatelizowane zarówno przez chorych, jak i lekarzy pierwszego kontaktu.

PRZECZYTAJ: BAKTERIA HELICOBACTER PYLORI

Najczęstsze objawy raka żołądka

Początkowe objawy raka żołądka są nieswoiste. Obejmują ból brzucha, utratę masy ciała, wymioty, jadłowstręt, wczesne uczucie sytości, częste odbijania, zaburzenia połykania, osłabienie i niestrawność.

Niektóre symptomy mogą być związane bezpośrednio z umiejscowienia guza nowotworowego w żołądku. Postępujące utrudnienie połykania spotykane jest w przypadku guzów okolicy wpustu, a zwracanie pokarmów to oznaka wysokiej niedrożności w guzach odźwiernika. Nasilanie się bólu po jedzeniu może być czynnikiem różnicującym w chorobie jaką jest rak żołądka – z ustępującym często po przyjęciu pokarmu bólem wywołanym przez chorobę wrzodową.

Zespół postępujących objawów raka żołądka prowadzi często do wyniszczenia organizmu pacjenta (kacheksja nowotworowa), co może być groźne dla jego życia oraz negatywnie wpływa na jego jakość.

Wcześnie zdiagnozowany nowotwór daje szansę na przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Operacja to obecnie jedyna metoda, która daje szansę na całkowite wyleczenie podstępnej choroby jaką jest rak żołądka.

bolesność w nadbrzuszu lub śródbrzuszu (niestały objaw raka żołądka, zwykle związany ze spożyciem posiłku, niezbyt nasilony). Ból ciągły może być objawem naciekania tkanek poza żołądkowych;
utrata łaknienia;
okresowe nudności lub wymioty to często spotykane objawy jakie daje rak żołądka zwłaszcza przy guzach umiejscowionych obwodowo
smoliste stolce jako objaw groźnej chorobą jaką jest rak żołądka (15% chorych);
ubytek masy ciała, chudnięcie i postępujące wyniszczenie organizmu;
zaburzenia połykania (dysfagia) w guzach żołądka umiejscowionych w okolicy wpustu;
krwawe wymioty występują u 10-15% chorych na raka żołądka;
u niektórych chorych objawy nowotworu żołądka występują w postaci krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

ZOBACZ: NACZĘSTSZE OBJAWY NOWOTWORÓW

Rak żołądka – objawy podmiotowe u przedmiotowe

Badanie podmiotowe	Badanie przedmiotowe
Bóle w nadbrzuszu, śródbrzuszu	Guz wyczuwalny w nadbrzuszu
Poposiłkowe uczucie sytości	Objawy niedrożności
Utrata łaknienia	Powiększenie wątroby
Nudności i wymioty	Wyniszczenia – kacheksja nowotworowa
Okresowo smoliste stolce

Zaawansowany rak żołądka

W badaniu przedmiotowym odchylenia pojawiają się zwykle dość późno. Objawy raka żołądka, które występują na zaawansowanym etapie rozwoju to: guz wyczuwalny przez powłoki, wodobrzusze, powiększony węzeł w lewym dole nadobojczykowym (Virchowa), powiększenie wątroby, guz przerzutowy do jajnika, żółtaczka, wysięk do jamy opłucnej, wyczuwalny per rectum naciek (próg Blumera).

Stwierdzenie któregoś z wymienionych symptomów i dolegliwości świadczy zwykle o zaawansowanym stadium choroby, co może uniemożliwiać radykalne leczenie. Przerzuty otrzewnowe do miednicy mogą być wyczuwalne badaniem per rectum. Szerzenie się zmian chorobowych nowotworu żołądka na wątrobę może prowadzić do jej powiększenia.

Przerzuty raka żołądka do węzłów chłonnych można stwierdzić badaniem dołu nadobojczykowego, dołu pachowego lub okolicy pępka. Objawem zaawansowanego raka żołądka może być również wodobrzusze.

Objawy neurologiczne mogą być związane z przerzutami do centralnego układu nerwowego, a występowanie żółtaczki z przerzutami do wątroby. Powiększający się guz wrastający do światła żołądka może powodować zaburzenia przechodzenia treści pokarmowej do dwunastnicy, a naciek śródścienny upośledza aktywność motoryczną żołądka.

Nowotwór żołądka – diagnostyka

Wobec braku charakterystycznych wczesnych objawów związanych z rozwojem tak groźnej choroby, jaką jest rak żołądka, należy podkreślić konieczność możliwie jak najwcześniejszego kierowania na badania gastroskopowe chorych zgłaszających się z objawami dyspeptycznymi w celu wykluczenia wczesnej postaci raka żołądka.

Błędem jest długotrwałe stosowanie leków przeciwwrzodowych czy przeciwbólowych bez wyjaśnienia przyczyny niepokojących symptomów i dolegliwości.

Gastroskopia to metoda umożliwiająca wykrycie wczesnego raka żołądka i różnicowanie ze zmianami przedrakowymi. Daje możliwość pobrania wycinków do badania histopatologicznego. Czułość endoskopii dla raka żołądka przekracza 90%. Zdaniem ekspertów – gastroskopia stanowi obecnie najlepszą i najczęściej wybieraną metodę diagnostyczną stosowaną przy podejrzeniu raka żołądka. Co ważne, badanie umożliwia nie tylko ocenę narządu, ale również pobranie materiału do badania histopatologicznego guza.

Zastosowanie w diagnostyce obrazowej nowotworów żołądka znajdują również ultrasonografia oraz badanie radiologiczne żołądka z podaniem kontrastu (baryt uwidacznia śluzówkę żołądka). Badanie umożliwia lepsze uwidocznienie zarysów ścian żołądka wraz z guzem oraz określenie jego stanu czynnościowego.

ZOBACZ: KARTA PACJENTA ONKOLOGICZNEGO

Jak wykryć raka żołądka – badania

Kluczowe badania w celu rozpoznania raka żołądka:

Badania przedmiotowe – lekarz bada jamę brzuszną w poszukiwaniu masy patologicznej lub bolesnych miejsc. Sprawdza, czy nie ma guza nad lewym obojczykiem, który może być spowodowany przez rozprzestrzenianie się nowotworu do znajdujących się w tym miejscu węzłów chłonnych.
Badanie endoskopowe – podczas badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopii) lekarz wprowadza cienki, elastyczny przewód ze źródłem światła, zwany endoskopem, przez gardło pacjenta do żołądka. Umożliwia to obserwację wnętrza przełyku, żołądka i początkowej części jelita cienkiego (dwunastnicy). W razie zauważenia jakichkolwiek nieprawidłowości lekarz może wykonać biopsję (pobranie próbek tkanki) przy użyciu instrumentów wprowadzonych przez endoskop. Pobrane próbki tkanek zostaną zbadane przez specjalistę w laboratorium.
Endoskopowe badanie USG – badanie można przeprowadzić podczas gastroskopii. Polega ono na wprowadzeniu sondy USG przez gardło do żołądka. Badanie umożliwia zobrazowanie poszczególnych warstw ściany żołądka, jak również okolicznych węzłów chłonnych i innych struktur. Badanie to stosuje się w celu sprawdzenia, jak nowotwór rozprzestrzenił się w ścianie żołądka do sąsiadujących tkanek lub okolicznych węzłów chłonnych. Badanie ułatwia także lekarzowi przeprowadzenie podczas gastroskopii biopsji podejrzanej zmiany.
Badanie obrazowe – obrazowe TK może wykazać jak daleko rozprzestrzenił się nowotwór, zarówno lokalnie, jak i do innych obszarów ciała. Może być też wykorzystane, aby wskazać prawidłowe miejsce wykonania biopsji. Można też wykonać dodatkowe badania, takie jak RTG klatki piersiowej i obrazowanie PET, w celu wykluczenia odległego rozsiewu choroby, czyli przerzutów.
Badanie histopatologiczne – próbka podczas biopsji endoskopowej zostanie zbadana w laboratorium przez patomorfologa. Nazywa się to badaniem histopatologicznym. Patomorfolog, używając mikroskopu i przeprowadzając kilka innych badań, potwierdza rozpoznanie nowotworu i podaje dodatkowe informacje na temat jego charakterystyki. Badanie histopatologiczne można też przeprowadzić na próbkach pobranych podczas laparoskopii, próbkach guza usuniętego podczas operacji lub próbkach płynu użytego do płukania jamy otrzewnowej.
Laparoskopia – zwykle badania przeprowadza się po rozpoznaniu raka żołądka, gdy planowane jest przeprowadzenie operacji. Ułatwia ona potwierdzenie, że guz jest ograniczony do żołądka i tym samym może on być całkowicie usunięty podczas operacji. Laparoskopia polega na wprowadzeniu cienkiego, elastycznego przewodu przez mały otwór chirurgiczny w skórze do jamy brzusznej pacjenta. Na końcu przewodu znajduje się mała kamera wideo, dzięki czemu lekarze mogą dokładnie obejrzeć powierzchnię narządów i okolicznych węzłów chłonnych oraz precyzyjnie pobrać małe próbki tkanki w celu zbadania ich pod kątem ewentualnych przerzutów. Niekiedy chirurg podaje także pewną ilość płynu do jamy brzusznej, następnie usuwa go przez odessanie i wysyła do laboratorium w celu wykrycia ewentualnych komórek nowotworowych. Określa się to jako płukanie jamy otrzewnowej.

POLECAMY: PROFILAKTYKA RAKA ŻOŁĄDKA

Leczenie raka żołądka

Leczenie raka żołądka oraz szczegółowy plan terapii zależą od stopnia zaawansowania wykrytej choroby, lokalizacji guza oraz stanu ogólnego zdrowia chorego, u którego zdiagnozowano nowotwór żołądka. Preferowanym sposobem podejmowania decyzji o najbardziej korzystnym postępowaniu dla danego pacjenta jest ocena w ramach wielodyscyplinarnego konsylium.

Podstawę leczenia raka żołądka stanowi postępowanie chirurgiczne, a jego zakres różni się w zależności od zaawansowania choroby i lokalizacji guza. W większości przypadków stosuje się również leczenie skojarzone (chemioterapia adiuwantowa, adiuwantowa chemioradioterapia, chemioterapia okołooperacyjna).

Nadzieję na poprawę rokowania w przypadku zaawansowanego gruczolakoraka żołądka wiąże się z zastosowaniem immunoterapii.

ZOBACZ: NOWOTWORY UKŁADU POKARMOWEGO