Opieka nad chorym leżącym jest niezwykle istotna i wymaga szczególnej uwagi. Osoby, które spędzają większość czasu w łóżku, są bardziej podatne na różnego rodzaju problemy zdrowotne, takie jak odleżyny, infekcje czy niedożywienie. Dlatego niezwykle ważne jest zapewnienie im szczególnej opieki oraz zadbanie o ich codzienną higienę.

Dieta pacjenta leżącego – zadbaj o potrzeby żywieniowe i nawodnienie

Odpowiednia dieta i nawodnienie są niezwykle ważne dla chorych leżących. Należy zadbać o dostarczanie im odpowiednich ilości płynów i zdrowych posiłków, aby zapewnić niezbędne składniki odżywcze i utrzymać ich siłę oraz odporność. W przypadku trudności z jedzeniem lub przełykaniem należy skonsultować się z lekarzem w celu dostosowania diety do indywidualnych potrzeb chorego.

Układając dietę dla pacjenta leżącego, warto pamiętać o problemach wiążących się z długotrwałym unieruchomieniem. Przede wszystkim przebywanie w łóżku sprawia, że chorzy tracą apetyt i potrzebują posiłków na tyle atrakcyjnych, aby zachęcały ich do jedzenia. Mogą mieć problemy z przeżuwaniem i połykaniem pokarmu, a ponadto ich częstym problemem są zaparcia. Dlatego dieta osoby obłożnie chorej powinna być urozmaicona, bogata w białko oraz błonnik. Jednocześnie posiłki powinny być lekkostrawne, niewzdymające oraz łatwe do pogryzienia i połknięcia. Warto unikać potraw smażonych, tłustych, zawierających dużo cukru czy soli.

Bardzo istotne jest kontrolowanie, czy chory przyjmuje odpowiednią ilość płynów. Nie można dopuścić do odwodnienia organizmu. Najlepiej, aby osoba leżąca piła po trochu, ale często. Wygodnym naczyniem do podawania płynów jest kubek z rurką lub dziubkiem ułatwiający picie bez rozlewania.

Profilaktyka przeciwodleżynowa

Odleżyny to bardzo bolesne uszkodzenia obejmujące nie tylko skórę, ale także głębiej położone tkanki. Powstają w wyniku długotrwałego ucisku na naczynia krwionośne. Dlatego regularna zmiana pozycji chorego jest kluczowa, aby zapobiec powstawaniu odleżyn. Długotrwałe utrzymywanie jednej pozycji może prowadzić do ciągłego ucisku na określone partie ciała – to właśnie powoduje uszkodzenie skóry i pojawienie się bolesnych odleżyn. Pozycję osoby leżącej najlepiej zmieniać co 2-3 godziny, aby równomiernie rozłożyć ciężar ciała i zapewnić odpowiednią cyrkulację krwi.

Do miejsc szczególnie narażonych na powstawanie odleżyn należą plecy – zwłaszcza rejony wzdłuż kręgosłupa i w okolicach łopatek – a także tył głowy, okolice kości ogonowej, biodra, kostki, pięty.

Utrzymywanie nienagannej higieny skóry również należy do profilaktyki odleżyn. Skóra powinna być sucha, czysta, nawilżona. Prześcieradło nie powinno posiadać żadnych fałd, zgrubień, które mogłyby się wpijać w ciało.

Zaleca się, aby chory leżał na materacu przeciwodleżynowym, który zapewnia zmienny nacisk na poszczególne partie ciała. Dodatkowo warto wyposażyć pacjenta w poduszki i krążki przeciwodleżynowe, ochraniacze na stopy, podpórki na łokcie i pięty, wałki pod kark i kolana. W ten sposób można uchronić przed powstaniem odleżyn najbardziej newralgiczne części ciała.

Warto jednocześnie pamiętać, że leżącej osobie zagrażają nie tylko odleżyny, ale także zanik mięśni, skurcze mięśni, skrzepliny powstające w żyłach. To skutek braku ruchu – dlatego aktywność w formie rehabilitacji ruchowej jest bardzo wskazana. Pomaga ona często zmieniać pozycję, zapobiega przykurczom mięśni, sztywności stawów, zapewnia układowi ruchu konieczną aktywność. Aktywność polegająca na zginaniu i prostowaniu kończyn, ściskaniu dłońmi gumowych przedmiotów oraz napinaniu i rozluźnianiu mięśni powinna być poprowadzona przez fizjoterapeutę.

Codzienna higiena osoby leżącej – pielęgnacja skóry i jamy ustnej

Ważnym aspektem opieki nad chorym leżącym jest utrzymanie higieny ciała i właściwa pielęgnacja skóry. Osoby, które nie mogą samodzielnie się umyć, powinny być codziennie myte przez opiekunów. Jeśli nie można przenieść chorego do wanny, trzeba umyć go w łóżku, co wymaga nieco wprawy. Do umycia chorego w domu potrzebna będzie miska na wodę, delikatny środek myjący, myjka, miękkie ręczniki, gaziki lub specjalne chusteczki do pielęgnacji miejsc intymnych, a także balsam nawilżający, nakładany po umyciu pacjenta. Materac należy zabezpieczyć przed zamoczeniem przy pomocy folii. Najlepiej „kąpać” chorego etapami, skupiając się na poszczególnych partiach ciała – umyć je, a następnie osuszyć, co zapobiegnie wyziębieniu. Taka metoda będzie również mniej krępująca dla samego chorego. Najlepiej zacząć od twarzy, szyi, w regularnych odstępach również włączając mycie głowy. Kończymy na miejscach intymnych. Codzienna pielęgnacja to jednocześnie najlepszy moment na sprawdzenie, czy nie pojawiły się odleżyny, odparzenia bądź inne problemy skórne.

Oprócz codziennego mycia chorego, nie zapominajmy też o goleniu, obcinaniu paznokci oraz higienie jamy ustnej. Zęby i język należy czyścić miękką szczoteczką oraz delikatną pastą.

Pamiętajmy, aby unikać zbyt intensywnego pocierania delikatnej skóry pacjenta leżącego. Wybierajmy tylko delikatne kosmetyki o neutralnym odczynie pH, które nie spowodują podrażnień – idealne będą emolienty, jak również specjalne kosmetyki bez spłukiwania przeznaczone do higieny osób obłożnie chorych. Po delikatnym osuszeniu skóry (zwracajmy tu szczególną uwagę na fałdy skórne) i nałożeniu produktu nawilżającego można jeszcze zabezpieczyć kremem ochronnym partie ciała najbardziej skłonne do podrażnień i odparzeń, np. okolice intymne pod pieluchą. Na koniec warto delikatnie wymasować lub oklepać skórę osoby leżącej, aby pobudzić krążenie.

Opiekun również powinien zachowywać zasady higieny – myć ręce wodą z mydłem przed i po wizycie u pacjenta, który jest szczególnie narażony na infekcje.

Wyroby chłonne – kluczowe w opiece nad pacjentem leżącym

Jeśli to możliwe, warto zachęcać chorego do korzystania z toalety (wówczas potrzebne będą specjalne uchwyty pomocnicze dla osób niepełnosprawnych zamontowane w toalecie). Jeżeli chory nie jest w stanie skorzystać z ubikacji, ale sam sygnalizuje konieczność załatwienia potrzeb fizjologicznych, można podać mu basen lub „kaczkę” (po zabezpieczeniu materaca przed zabrudzeniem). Jeśli pacjent może na chwilę wstać przy pomocy drugiej osoby, warto umożliwić mu skorzystanie z taboretu toaletowego.

Jeśli chory cierpi na nietrzymanie moczu, musi korzystać z wyrobów chłonnych: pieluchomajtek lub pieluch anatomicznych, na które można otrzymać dofinansowanie z NFZ na podstawie zlecenia wystawionego przez lekarza. U osób z nietrzymaniem moczu zachowanie higieny miejsc intymnych jest szczególnie ważne. Pieluchomajtki z rzepami czy pieluchy powinny cechować się odpowiednim stopniem chłonności, aby skóra chorego nie miała kontaktu z moczem, co mogłoby spowodować szybkie powstanie odparzeń.

Produkty chłonne powinny być regularnie zmieniane, a przy każdej zmianie powinno się umyć okolice intymne osoby leżącej. Po umyciu skórę należy dokładnie osuszyć, a następnie zastosować talk lub specjalny krem ochronny, zapobiegający podrażnieniom. Trzeba pamiętać, że pieluchy czy pieluchomajtki powinny dobrze przylegać do ciała, co uniemożliwi przeciekanie. Oczywiście należy dobrać odpowiedni rozmiar i nie można ich zapinać zbyt ciasno, powodując dyskomfort i otarcia naskórka. Środki higieniczne dla pacjentów leżących – zarówno produkty chłonne, jak i kosmetyki pielęgnacyjne konieczne przy zabiegach higienicznych – powinny być wysokiej jakości. TENA jest godnym zaufania producentem całej gamy wyrobów niezbędnych do pielęgnacji osoby leżącej.

Pokój chorego – o czym należy pamiętać?

Pacjent leżący powinien mieć własny pokój lub przynajmniej osobne miejsce, wydzielone parawanem. Zapewni mu to własną przestrzeń, a także podstawową intymność podczas zabiegów pielęgnacyjnych wykonywanych przez opiekuna. Pokój powinien być regularnie wietrzony oraz sprzątany.

Podstawowym elementem wyposażenia pokoju jest wygodne łóżko, np. łóżko rehabilitacyjne, wraz ze wspomnianym już materacem przeciwodleżynowym (taki materac można też wypożyczyć). Pamiętajmy, aby zabezpieczyć łóżko przed upadkiem chorego na podłogę podczas snu. Ogromną wygodą jest zagłówek, którego wysokość można regulować (umożliwi pacjentowi przyjmowanie pozycji siedzącej), a także wysięgnik.

Materac dobrze jest zabezpieczyć przed zabrudzeniem przy pomocy podkładu higienicznego. Pościel powinna być wykonana z naturalnych materiałów, przewiewna, podobnie zresztą jak bielizna osobista; należy często ją zmieniać.

Obok łóżka powinien znaleźć się stolik czy szafka – posłuży ona zarówno choremu, jak i opiekunowi. Można tam postawić potrzebne w danym momencie akcesoria pielęgnacyjne, leki czy posiłki, jak również rzeczy osobiste pacjenta, jego ulubione pamiątki, zdjęcia itp. Nie należy zostawiać leków ani kosmetyków w zasięgu chorego w czasie nieobecności opiekuna w pokoju.

Właściwa opieka nad chorym leżącym jest trudna. Wymaga empatii i cierpliwości, wytrzymałości fizycznej i psychicznej oraz określonej wiedzy. Całościowa opieka nie powinna spoczywać na barkach tylko jednej osoby. Kilka wymieniających się obowiązkami osób lepiej sprosta potrzebom pacjenta i nie będzie tak przytłaczająca ciężarem obowiązków związanych z opieką nad osobą unieruchomioną w łóżku.

Kluczową kwestią jest dbałość o odpowiedni poziom higieny. Zapobiegnie to infekcjom, odleżynom i poprawi samopoczucie chorego. Pamiętajmy, że każdy pacjent jest inny, dlatego ważne jest dostosowanie opieki do jego indywidualnych potrzeb i preferencji.

MATERIAŁ PROMOCYJNY

Podmiot prowadzący reklamę: Essity Poland sp. z o.o.; Producent: Essity Hygiene and Health AB;

Stosuj przy nietrzymaniu moczu. To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją lub etykietą

PRZEJDŹ DO: STRONA GŁÓWNA