Odpowiednie wsparcie żywieniowe odgrywają ważną rolę na wszystkich etapach choroby nowotworowej i niezależnie od stosowanej metody leczenia onkologicznego. Żywienie osób z chorobą nowotworową warto dostosować do prowadzonej terapii, wspomagając i zwiększając jej efektywność oraz minimalizując skutki uboczne.
Właściwe wsparcie żywieniowe poprawia wyniki leczenia w zakresie wielu obszarów, takich jak: jakość życia pacjenta, ilość i częstość występowania powikłań, a także wpływa na rokowania, a tym samym czas przeżycia. Zdaniem ekspertów powinno być traktowanie jako nieodłączny element leczenia zasadniczego choroby nowotworowej, czyli: chirurgii, chemioterapii, radioterapii i immunoterapii.
Zalecenia żywieniowe w trakcie radioterapii
Radioterapia polega na naświetlaniu promieniowaniem jonizującym tkanek nowotworowych, tak by uległy zniszczeniu. W czasie leczenia mogą zostać uszkodzone również zdrowe tkanki, które znajdują się w obszarze napromieniania. Działania niepożądane radioterapii przyczyniają się często do problemów z żywieniem.
Radioterapia rejonu głowy, klatki piersiowej, przełyku i przewodu pokarmowego może znacznie utrudniać przyjmowanie pożywienia. Problemy z żuciem i połykaniem są związane z wystąpieniem skutków ubocznych leczenia, takich jak zapalenie i owrzodzenie jamy ustnej, przełyku oraz zmniejszenie wydzielania śliny.
Najbardziej wrażliwa na naświetlania jest błona śluzowa jamy ustnej, a jej stan zapalny może uniemożliwiać choremu spożywanie pokarmów. Radioterapii towarzyszą często także zaburzenia odczuwania smaku i zapachu, a także nudności oraz wymioty.
Trudności w odczuwaniu smaku i zapachu potraw u pacjentów poddanych radioterapii mogą powodować niechęć do jedzenia. Wsparciem w takiej sytuacji mogą być dostępne na rynku doustne preparaty odżywcze. Ich specjalne formuły pomagają zaspokoić potrzeby żywieniowe pacjentów w trakcie terapii przeciwnowotworowej i dostarczać niezbędnych składników diety. Przykład stanowi Resource Refresh – żywność specjalnego przeznaczenia medycznego do postępowania dietetycznego u pacjentów onkologicznych z zaburzeniami zmysłu smaku, związanymi z radioterapią lub chemioterapią, którzy są niedożywieni lub zagrożeni niedożywieniem.
Naświetlanie przewodu pokarmowego może prowadzić do uszkodzenia komórek wyściełających jelita, co powoduje wystąpieniepopromiennego zapalenia jelit przebiegającego z bólami brzucha i biegunką. W konsekwencji zaburza to wchłanianie składników pokarmowych i zwiększa ryzyko wyniszczenia organizmu.
Zaleca się, aby dieta podczas radioterapii była dopasowana do indywidualnych potrzeb i wymagań żywieniowych pacjenta oraz uwzględniała indywidualną tolerancję potraw. Posiłki powinny być lekko strawne – ubogie w błonnik pokarmowy i właściwie przygotowane (zaleca się gotowanie w wodzie, na parze lub pieczenie w pergaminie) oraz bogate w pełnowartościowe białko, którego źródłem są chude ryby, chude mięso, jaja i produkty mleczne. U niektórych chorych w związku z pojawieniem się wtórnej nietolerancji laktozy, konieczne może być zastosowanie diety bezlaktozowej.
Pacjenci poddani radioterapii powinni wyłączyć z diety produkty i potrawy przygotowane z wykorzystaniem zabronionych w diecie łatwostrawnej technik (smażenie, głębokie smażenie), a także produkty tłuste, słodycze, alkohol, mocną kawę, napoje gazowane.
SPRAWDŹ: SKUTKI UBOCZNE RADIOTERAPII
Wskazówki dietetyczne w trakcie chemioterapii
Chemioterapia to terapia systemowa, która wpływa na cały organizm. Polega na podawaniu leków, których zadaniem jest niszczenie lub hamowanie namnażania się komórek nowotworowych. Chemioterapia nie jest wolna od działań niepożądanych – wpływa negatywnie również na zdrowe, szybko mnożące się komórki. Takie komórki znajdują się m.in. w szpiku kostnym, w cebulkach włosowych, w układzie rozrodczym oraz przewodzie pokarmowym.
Negatywny wpływ leczenia chemioterapią może przyczynić się do wystąpienia zaparć, biegunek, pogorszenia trawienia i wchłaniania składników odżywczych. Ponadto może dość do uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej czemu może towarzyszyć krwawienie czy zakażenia grzybicze. Chory tym samym może mieć trudności w przyjmowaniu pokarmów, a czasem staje się to całkowicie niemożliwe.
Częstym skutkiem ubocznym leków cytostatycznych są wymioty i nudności, co jest związane z działaniem chemioterapii na ośrodek wymiotny w mózgu i błonę śluzową żołądka.
Dieta w trakcie chemioterapii powinna uwzględniać zwiększone zapotrzebowanie energetyczne i odpowiednią podaż białka. Odpowiednia ilość pełnowartościowego i łatwo przyswajalnego białka wspomaga regenerację uszkodzonych w trakcie leczenia komórek i struktur korzystnie wpływając na funkcjonowanie organizmu i samopoczucie.
Jadłospis w miarę możliwości powinien być jak najmniej ograniczony. Jeśli nie ma dolegliwości nie eliminujemy żadnych produktów na zapas. Im bardziej różnorodnie jemy tym mniejsze ryzyko niedoborów. W przypadku wystąpienia przykrych działań niepożądanych zaleca się, wprowadzenie zasad diety lekkostrawnej. Wszelkie dolegliwości związane z terapią warto zgłaszać lekarzowi, ponieważ istnieją leki łagodzące skutki uboczne chemioterapii.
Warto pamiętać, że na rynku dostępne są także specjalne preparaty odżywcze np. marki Resource dedykowane pacjentom onkologicznym. Ich specjalne formuły pomagają zaspokoić potrzeby żywieniowe chorych w trakcie terapii przeciwnowotworowej dostarczając niezbędnych składników diety.
POLECAMY: DIETA W CHOROBIE NOWOTWOROWEJ
Wskazówki żywieniowe w trakcie hormonoterapii
Hormonoterapia to farmakologiczna metoda leczenia nowotworów, która wpływa hamująco na wzrost nowotworów hormonozależnych. W porównaniu z chemioterapią jest mniej toksyczna i przynosi mniej działań niepożądanych. Stosowana jest najczęściej w raku piersi, gruczołu krokowego, tarczycy, raku jajnika, raku trzonu macicy i nowotworach kości.
Działania niepożądane hormonoterapii zależą od rodzaju podawanego leku. Najczęstsze z nich to: choroba zakrzepowa naczyń, nudności, wymioty, zawroty głowy, uderzenie gorąca, potliwość i zaburzenia libido.
U pacjentów poddanych hormonoterapii może dojść również do zwiększenia masy ciała. Osoby leczone z powodu choroby nowotworowej nie powinny jednak samodzielnie starać się zredukować masę ciała, ponieważ są szczególnie narażone na utratę beztłuszczowej (mięśniowej) masy ciała co z kolei wpływa na upośledzenie funkcji układu immunologicznego. Tracąc masę ciała często nie pozbywają się tkanki tłuszczowej, tylko właśnie mięśniowej. Może to mieć negatywny wpływ na przebieg terapii.
W przypadku wzrostu masy ciała podczas hormonoterapii, zaleca się kontakt z lekarzem lub dietetykiem, który pomoże dostosować dietę do indywidualnych preferencji i potrzeb chorego.
Wskazówki dietetyczne w trakcie immunoterapii
Immunoterapia to nowa strategia leczenia nowotworów, która polega na wzmocnieniu lub przywróceniu zdolności układu odpornościowego do walki z nowotworem. Dzięki leczeniu immunologicznemu komórki nowotworowe są lepiej rozpoznawane przez układ immunologiczny organizmu pacjenta.
Częste działania niepożądane immunoterapii to zmęczenie, objawy grypopodobne, nudności, wymioty, dreszcze, gorączka i anoreksja.
Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosować pod kontrolą lekarza. Resource Refresh: Do postępowania dietetycznego u pacjentów onkologicznych z zaburzeniami zmysłu smaku, związanymi z radioterapią lub chemioterapią, niedożywionych lub z ryzykiem niedożywienia.
