Zdecydowana większość pacjentek poddanych terapii onkologicznej zmaga się ze skutkami ubocznymi leczenia. Wiele chorych cierpi nie tylko z powodu objawów spowodowanych rozwojem choroby nowotworowej, ale również działań niepożądanych związanych z zastosowaną terapią.

Choć leczenie onkologiczne ukierunkowane jest przede wszystkim na komórki nowotworowe, to skutki uboczne chemioterapii czy radioterapii dotyczą również zdrowych komórek. Niektóre z nich są bardzo uciążliwe, pogarszają jakość życia oraz obciążają emocjonalnie chorego. Działania niepożądane leczenia mogą dotyczyć różnych tkanek i narządów, a ich nasilenie zależy od rodzaju terapii, zastosowanego leku czy jego dawki.

Powikłania leczenia onkologicznego mogą być trwałe lub przemijające. Na szczęście większość z nich ma charakter przejściowy i ustępuje samoistnie lub pod wpływem leczenia wspomagającego.

Do najczęstszych działań niepożądanych radioterapii należą: osłabienie, brak łaknienia, spadek aktywności, popromienne odczyny skórne i śluzówkowe, zmiany w obrazie krwi. Radioterapia powoduje także zwłóknienie tkanki łącznej, co prowadzi do utraty elastyczności pochwy i bólu podczas stosunku.

Zastosowanie chemioterapii może skutkować wystąpieniem ogólnego osłabienia, wypadaniem włosów, nudnościami, wymiotami, objawami skórnymi, biegunkami, zaparciami, obniżeniem odporności oraz stanami zapalanymi błony śluzowej. Bardzo kłopotliwym działaniem niepożądanym u kobiet w trakcie terapii onkologicznej może być zanikowe zapalenia pochwy, któremu towarzyszy swędzenie i pieczenie sromu.

Działania niepożądane hormonoterapii zależą od tego, jaki wpływ wywiera dany lek na gospodarkę hormonalną pacjentki. Jeśli terapia hormonalna ma na celu obniżenie wpływu estrogenów czy androgenów, to działania niepożądane wynikają z niedoboru tych hormonów. Do najczęstszych działań niepożądanych hormonoterapii należą: uderzenie gorąca, wzmożona potliwość, senność, obniżenie libido, suchość pochwy i wzrost masy ciała.

Wpływ leczenia onkologicznego na sferę intymną i seksualność kobiet

Problemy seksuologiczne oraz dotyczące sfery intymnej pacjentek onkologicznych można podzielić na trzy podstawowe grupy: obszar związany z płodnością (zapobieganie ciąży i ochrona płodności), problemy związane z menopauzą oraz problemy wynikające z dysfunkcji seksualnych.

Wiele pacjentek podczas leczenia oraz po jego zakończeniu dotykają problemy z odzyskaniem poczucia swojej wartości w sferze intymnej, a część chorych ma obiektywne trudności w powrocie do sprawności seksualnej.

Terapie onkologiczne mogą prowadzić do wczesnej niewydolności jajników, uderzeń gorąca, zaburzeń snu, złego nastroju czy rozdrażnienia. Pacjentki odczuwają ból oraz suchość pochwy. Wszystkie te czynniki mogą negatywnie wpłynąć na seksualność, pożądanie, bliskość z partnerem, a w konsekwencji – na jakość życia.

Niezależnie od zastosowanych metod leczenia onkologicznego, ich działania niepożądane mogą wpływać negatywnie na życie seksualne oraz strefę intymną. Kobiety chore onkologiczne mogą być mniej zainteresowane lub utracić zainteresowanie seksem na różnym etapie leczenia. Mogą nie odczuwać pożądania. Warto podkreślić, że takie problemy nie są tożsame z utratą potrzeby bliskości, czułości i dotyku.

Późnym efektem ubocznym po radioterapii u kobiet jest atrofia, czyli zmiany zanikowe w obrębie nabłonka pochwy. Efektem popromiennym może być również jego zmniejszona wrażliwość na estrogeny. Takim zmianom towarzyszy suchość, pieczenie, podrażnienie czy dyskomfort podczas stosunku.

Chemioterapia i leczenie hormonalne mogą powodować niewydolność jajników i zmniejszony poziom estrogenów. Prowadzi to do rozwoju zanikowego zapalenia pochwy lub zaostrza istniejący stan.

Na szczęście już od dłuższego czasu wzrasta świadomość dotycząca problemów seksuologicznych i sfery intymnej wynikających z leczenia onkologicznego. Jest to spowodowane faktem, że wyniki leczenia wielu nowotworów są coraz lepsze, a co za tym idzie – wzrasta liczba osób wyleczonych z chorób onkologicznych. Coraz większą uwagę zwraca się nie tylko na skuteczność terapii, ale również na jakość życia pacjentek i ozdrowieńców.

Pamiętaj, że zasługujesz na komfort w trakcie i po terapii onkologicznej!

Suchość pochwy – przykra dolegliwość, której można zaradzić

Wydzielina z pochwy to naturalny przejaw prawidłowo funkcjonującego układu rozrodczego. Jej zadaniem jest m.in. ochrona pochwy przed drobnoustrojami. Brak odpowiedniego nawilżenia pochwy osłabia procesy immunologiczne, przez co rośnie ryzyko infekcji intymnych. Suchość pochwy negatywnie wpływa również na życie seksualne, gdyż może powodować ból podczas stosunku.

Problem niedostatecznego nawilżenia okolic intymnych nie jest związany jedynie z okresem menopauzy, ale może dotyczyć także kobiet poddanych leczeniu onkologicznemu i to niezależnie od ich wieku. Atrofia pochwy (a w konsekwencji jej suchość) to przykra dolegliwość, która objawia się uczuciem swędzenia, pieczenia i dyskomfortu.  Suchość pochwy występująca u pacjentek onkologicznych znacząco obniża komfort i jakość ich życia.

W tym szczególnym okresie zaleca się stosować produkty, które mają właściwości długotrwale nawilżające  i regenerujące. Wsparciem podczas  suchości pochwy u pacjentek onkologicznych będą preparaty zawierające substancję aktywną – drobnocząsteczkowy kwas hialuronowy bez składników, które nie są wskazane dla tej grupy pacjentek jak hormony czy parabeny.

Kwas hialuronowy jako naturalny budulec ludzkiego organizmu wiąże się z wilgotną wydzieliną błony śluzowej pochwy i tworzy na jej powierzchni żelową powłokę powodując długotrwałe nawilżenie błony śluzowej pochwy. Dodatkowo żelowa powłoka stanowi barierę ochronną zabezpieczającą błonę śluzową i stwarzającą odpowiednie warunki do aktywacji naturalnych mechanizmów regeneracyjnych i obronnych.

Preparatem rekomendowanym przez lekarzy są np. globulki Mucovagin, które zmniejszają dyskomfort spowodowany suchością błony śluzowej pochwy oraz ułatwiają leczenie dystrofii będącej następstwem chemioterapii lub radioterapii. Dodatkowo doraźnie, by ułatwić kontakty intymne, sprawdzoną formą preparatu jest żel Mucovagin, który można stosować na zewnętrze i wewnętrzne okolice intymne, ma on długotrwałe działanie nawilżające i poślizgowe.

Źródła:

  • Praktyka leczenia wspomagająca w onkologii, pod red. A.W. Szawłowski, R. Stec, Poznań 2017;
  • O życiu z rakiem i po raku, red. K. de Walden-Gałuszko, Warszawa 2020;
  • Chemio- i radioterapia a suchość pochwy – wskazanie roli kwasu hialuronowego, M. Szulc, A. Drosdzol-Cop, I. Czech, K. Zięba, G. Wąsowski, Forum Położnictwa i Ginekologii, kwiecień 2020.

PRZEJDŹ DO: LECZENIE WSPOMAGAJĄCE