Guz nowotwory żywi się kosztem gospodarza i wykorzystuje do swego rozwoju elementy budulcowe organizmu i materiał energetyczny. Ma więc duży wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową, witamin i pierwiastków śladowych. W skutek tego w chorobie nowotworowej może rozwijać się wielu zaburzeń metabolicznych. Sprawdź w artykule, na czym polegają.

Zaburzenia metaboliczne jako konsekwencja choroby nowotworowej

Najważniejsze konsekwencje choroby nowotworowej dla organizmu pacjenta onkologicznego to efekt zmian morfologicznych oraz patofizjologicznych, takich jak:

  • utrata łaknienia
  • zaburzenia wchłaniania
  • zaburzenia metaboliczne

Wszystkie te zjawiska przyczyniają się do rozwoju groźnego wyniszczenia i niedożywienia.
Wywołane przez nowotwór złośliwy konsekwencje żywieniowe w postaci zaburzeń metabolicznych mogą wiązać się z gorszą tolerancją chemio- i radioterapii, a w konsekwencji gorszymi wynikami leczenia onkologicznego. Znajomość tych faktów jest istotna dla zrozumienia istoty choroby nowotworowej oraz otoczenia chorego właściwą i komplementarną opieką.

Zaburzenia gospodarki węglowodanowej

Głównym składnikiem energetycznym dla komórek nowotworowych jest glukoza pochodząca z pożywienia oraz rezerw w wątrobie w postaci glikogenu. Im większa masa nowotworu, tym większe zużycie glukozy. Potwierdzeniem tego faktu jest wzrost aktywności cyklu Coriego u chorych z nowotworem, który polega na zamkniętym obiegu węglowego łańcucha glukozy na metabolicznym szlaku.

W zdrowym organizmie cykl Coriego odpowiedzialny jest za 20% metabolicznego obrotu glukozy, podczas gdy u chorych z wyniszczeniem nowotworowym obrót tez wzrasta do 50% i przyczynia się do zużycia 60% puli mleczanów w procesie glukoneogenezy.

Zaburzenia gospodarki lipidowej

Najczęstsze zaburzenie lipidowej gospodarki u pacjentów onkologicznych stanowi wzrost lipolizy odpowiedzialnej m.in. za chudnięcie. W procesie lipolizy dochodzi do rozkładu triglicerydów z udziałem lipazy, co prowadzi do powstania kwasów tłuszczowych i glicerolu. W dalszym etapie związki te są uwalniane do krwiobiegu i utleniane w komórkach jako źródło energii do dwutlenku węgla i wody.

Zaburzenia gospodarki białkowej

Pacjent onkologiczny ma zwiększone zapotrzebowanie na energię i azot (podstawowy pierwiastek aminokwasów) w porównaniu z organizmem zdrowym. Tkanka nowotworowa zachowuje się jak pooperacyjna rana w trakcie gojenia. Do swojego rozwoju potrzebuje aminokwasów i energii.

U chorych na nowotwór złośliwy powstaje zespół podkradania azotu przez guz, dzięki czemu komórki rakowe rozwijają się szybciej niż zdrowe. W konsekwencji prowadzi to do zaburzenia równowagi anabolizm-katabolizm. Komórki nowotworowe metabolizują białko dostarczane w pożywieniu oraz własne białka organizmu, co skutkuje stopniowym obniżaniem masy białkowej.

Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

Występującej u pacjentów onkologicznych utracie masy ciała może towarzyszyć zwiększona zawartość wody w organizmie w wyniku wzrostu zawartości wody w komórkach i w przestrzeni pozakomórkowej.
U chorych na nowotwór złośliwy występują często charakterystyczne zaburzenia jonowe, które dotyczą przede wszystkim zaburzeń stężenia:

  • potasu (hipokaliemia i hiperkaliemia)
  • sodu (hiponatremia)
  • wapnia (hiperkalcemia i hipokalcemia)
  • magnezu (hipomagnezemia)

Niedobory witamin u chorych na nowotwór złośliwy

W trakcie choroby nowotworowej obserwuje się niedobory większości witamin. Niektóre rodzaje nowotworów złośliwych w sposób specyficzny przyczyniają się do niedoborów konkretnych witamin.

  • Dowiedziono, że istnieje korelacja między niedoborem witaminy A, a występowaniem raka żołądka i nosogardła. Podawanie witaminy A u pacjentów poddanych chemioterapii opartej na karmustynie może poprawić wyniki leczenia.
  • Niedobory witaminy B1 obserwuje się w przypadku nowotworów złośliwych płuc oraz w trakcie chemioterapii 5-fluorouracylem.
  • Niedobór witaminy B12 obserwuje się w przypadku wystąpienia przerzutów do wątroby. W przypadku raka piersi można zaobserwować częstsze niedobory witaminy C.

Zaburzenia stężeń pierwiastków śladowych u pacjentów onkologicznych

Obecnie udało się określić wpływ choroby nowotworowej tylko na niektóre pierwiastki śladowe biorące udział w procesach metabolicznych organizmu. W nowotworach układu pokarmowego mogą występować zaburzenia wchłaniania żelaza co prowadzi do rozwoju niedokrwistości mikrocytarnej.

W nowotworach oskrzeli i jelita grubego obserwuje się podwyższone stężenie cynku w surowicy krwi obwodowej, w chorobie Hodgkina – podwyższone stężenie miedzi, a w nowotworach krtani – niklu.

Jeśli cierpisz na zaburzenia metaboliczne, skonsultuj się z lekarzem wprowadzenie tzw. żywności specjalnego znaczenia medycznego np. produktów marki Resource.

Źródła:
Żywienie w chorobach nowotworowych, pod red: Andrzej W. Szawłowski, Joanna Gromadzka-Ostrowska, Piotr Paluszkiewicz, Maciej Słodkowski, Jacek Sobocki, PZWL 2020; Dieta kontra Raka, żywienie w chorobie nowotworowej, red. Anna Rogulska, PZWL 2016.

PRZEJDŹ DO: WSPARCIE ŻYWIENIOWE W CHOROBIE NOWOTWOROWEJ