Jak wskazują eksperci, w raku trzustki około 5-10% przypadków to zachorowania związane z zespołami genetycznej predyspozycji, za które odpowiadają mutacje w znanych genach CDKN2A, MLH1, ATM, PALB2, a także w genach BRCA (tych samych, które zwiększają ryzyko zachorowania na raka jajnika, raka piersi czy prostaty). Ten rodzaj predyspozycji może być diagnozowany za pomocą̨ testów genetycznych i wymaga poradnictwa genetycznego.

Decyzją Ministerstwa Zdrowia, od listopada 2022 roku chorzy zyskali refundowany dostęp do leku olaparib w leczeniu podtrzymującym przerzutowego gruczolakoraka trzustki z mutacją BRCA. Efekt terapeutyczny leku polega na wydłużeniu czasu przeżycia wolnego od progresji (PFS).

Dla przypomnienia, Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zarejestrowała olaparib w powyższym wskazaniu pod koniec 2019 roku, na podstawie analizy wyników badania klinicznego POLO.

PRZEJDŹ DO: RAK TRZUSTKI – OBJAWY

Rak trzustki BRCA-zależny

Jednym z zaburzeń genetycznych, które stanowi obszar intensywnych badań klinicznych są mutacje w genach BRCA 1/2. Udało się ustalić, że mutacje w tych genach skutkują upośledzeniem mechanizmów naprawy uszkodzonego DNA, co może prowadzić do wzrostu ryzyka nowotworzenia, a konsekwencji rozwoju choroby. W rodzinach obciążonych mutacjami genetycznymi typu BRCA1 i BRCA2 obserwuje się zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi, raka jajnika, ale także na inne nowotwory, w tym na raka trzustki.

Aktualny stan wiedzy na temat podłoża molekularnego poszczególnych typów choroby nowotworowej wskazuje, że do nowotworów BRCA-zależnych należą: rak prostaty, rak piersi, a także rak jajnika i rak trzustki.

Okazuje się, że przeprowadzenie badania genetycznego w kierunku nosicielstwa mutacji w genach BRCA1 i/lub BRCA2 pozwala nie tylko podjąć kroki zmniejszające ryzyko zachorowania. Wiedza o mutacjach ma znaczeniu również u osób, które już zachorowały – pomaga dopasować leczenie do potrzeb pacjenta.

Szacuje się, że mutacje BRCA1/2 dotyczą około 6% procent chorych na raka trzustki.

W praktyce oznacza to, że u chorych na raka trzustki z potwierdzoną mutacją germinalną BRCA1/BRCA2, po chemioterapii opartej na związkach platyny, w przypadku odpowiedzi na leczenie istnieje możliwość zastosowanie inhibitora PARP ukierunkowanego na cele molekularne.

– Wykrycie mutacji genów BRCA ma istotne znaczenie dla leczenia chorych na nowotwory takie jak rak piersi, rak jajnika, raka gruczołu krokowego i rak trzustki. Dostępne są obecnie leki, które blokują proces naprawy uszkodzonego DNA i mają działanie przeciwnowotworowe. Nowotwory BRCA-zależne to grupa nowotworów wymagających innego podejścia, odpowiednia diagnostyka wykonana na jak najwcześniejszym etapie pozwala w sposób najbardziej optymalny zająć się chorym – komentuje prof. dr hab. n. med. Maciej Krzakowski, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej.

POCZYTAJ WIĘCEJ: ZNACZENIE BADAŃ GENETYCZNYCH W RAKU TRZUSTKI

Leczenie raka trzustki z z germinalną mutacją BRCA1 i/lub BRCA2

Na przełomie maja i czerwca 2019 roku w Chicago odbył się 55. Kongres ASCO, na którym jedna z zaprezentowanych prac dotyczyła leczenia raka trzustki z germinalną mutacją BRCA1 i/lub BRCA2 z wykorzystaniem olaparibu.

Abstrakt nr LBA 4 Kindler H.L. i wsp. „Olaparib as maintenance treatment following first-line platinum-based chemotherapy (PBC) in patients (pts) with a germline BRCA mutation and metastatic pancreatic cancer (mPC): phase III POLO trial.”

Chorzy na raka trzustki (PC) z germinalną mutacją BRCA1 i/lub BRCA2 (gBRCAm) odpowiadają na leczenie inhibitorem PARP, olaparybem. W badaniu III fazy POLO oceniano skuteczność podtrzymującego leczenia inhibitorem PARP u chorych na PC. Do badania włączano chorych na PC z gBRCAm, którzy otrzymali ≥16 tygodni chemioterapii zawierającej pochodną platyny (PBC) w 1. linii z powodu rozsianej choroby bez progresji.

Chorych przydzielano losowo do podtrzymującego leczenia olaparybem (O) w dawce 300 mg 2 razy dziennie lub placebo (P). Leczenie rozpoczynano 4-8 tygodni po ostatniej dawce PBC i kontynuowano do progresji lub nieakceptowalnej toksyczności. Głównym punktem końcowej oceny był czas wolny od progresji (PFS). Podtrzymujące leczenie olaparybem znamiennie wydłużyło PFS u chorych na rozsianego PC z gBRCAm bez progresji po PBC.

Rak trzustki nadal pozostaje chorobą, w której niewiele wiadomo na temat czynników ryzyka oraz przyczyn powstawania. Toczące się badania pokazują rolę najlepiej poznanych mutacji genetycznych, które mogą mieć znaczenie w rozwoju raka trzustki oraz być wskazówką w kontekście doboru terapii u wybranych grup Pacjentów.

PRZECZYTAJ: NOWOTWORY BRCA-ZALEŻNE