Na rynku wydawniczym pojawiła się nowa pozycja o tematyce onkologicznej. Poradnik medyczny Pokonać Raka autorstwa prof. Mustafy Djamgoza (wybitnego brytyjskiego badacza w dziedzinie onkologii) i prof. Jane Plant (laureatki nagród za prace nad środowiskowymi przyczynami nowotworów oraz pacjentki onkologicznej) stanowi 10-stopniowy plan, który ma pomóc czytelnikowi w pokonaniu choroby nowotworowej lub uniknięciu zachorowania na raka.

Książka Pokonać Raka to solidne kompendium wiedzy onkologicznej, które obejmuje najnowsze doniesienia i trendy z zakresu onkologii, przegląd dostępnych terapii konwencjonalnych raka, opis terapii uzupełniających, kwestie związane z dietą i profilaktyką antynowotworową, a także wskazówki dotyczące stylu życia, pozytywnego znaczenia aktywności fizycznej, roli środowiska w którym żyjemy oraz innych czynników mających wpływ na stan naszego zdrowia i ryzyko zachorowania na raka. Lektura ukazała się 18 lutego 2015 roku nakładem wydawnictwa Burda Książki.

 

książka pokonać raka plant jane

 

KSIĄŻKA POKONAĆ RAKA –  SPIS TREŚCI

  • KROK 1 – Zdobądź informację
  • KROK 2 – Odzyskaj równowagę
  • KROK 3 – Wybierz najlepsze dla siebie terapie konwencjonalne
  • KROK 4 – Dowiedz się, jakie terapie uzupełniające mogą ci pomóc
  • KROK 5 – Pokonaj raka dietą
  • KROK 6 – Chroń siebie i ćwicz
  • KROK 7 – Bądź świadomy środowiska, w jakim żyjesz
  • KROK 8 – Pokonaj stres
  • KROK 9 – Poszerzaj swoją wiedzę
  • KROK 10 – Pozostań na kursie

 

POKONAĆ RAKA – MUSTAFA DJAMGOZ, JANE PLANT – FRAGMENTY KSIĄŻKI

Krok 1. Zdobądź informacje

Jeśli u ciebie lub kogoś z twoich najbliższych rozpozna­no raka, a nawet jeśli tylko pragniesz uczynić wszystko, co potrafisz, by uniknąć zachorowania, pierwszym kro­kiem jest zrozumienie, czym jest rak i jak możesz pomóc swemu ciału walczyć z nim. Wiedza, którą zdobędziesz, czytając tę książkę, pomoże ci podjąć działania zmniejsza­jące ryzyko zachorowania. Jeśli znasz już rozpoznanie, ła­twiej zrozumiesz, co mówią lekarze, będziesz wiedział, ja­kie pytania powinieneś zadać, a potem wspólnie z nimi zdecydować, jaką terapię wybrać, by osiągnąć najlepszy rezultat.

Chociaż rak to złożona choroba, współczesna nauka szybko odsłania jego sekrety. Jeszcze nie tak dawno pięt­no towarzyszące „rozpoznaniu” sprawiało, że ludzie mó­wili o raku przyciszonym głosem za zamkniętymi drzwia­mi. Na szczęście te czasy już minęły, tak samo jak złe perspektywy dla osób z tą diagnozą. Rak nie jest już bez­względnym zabójcą, jakim był kiedyś. I choć u jednej trzeciej, a może nawet u połowy z nas w jakimś okresie życia rozwinie się nowotwór, nasze szanse na przeżycie są większe niż kiedykolwiek, zwłaszcza jeśli rak zostanie wy­chwycony na wczesnym etapie. Dobra wiadomość jest też taka, że coraz większą rolę zaczyna odgrywać prewencja. W naszej książce mamy nadzieję to wyjaśnić i pokazać, co powinniśmy czynić w swoim codziennym życiu, by zwiększyć własne szanse na pokonanie choroby.

 

Czym jest rak

Rak to nie jest jedna choroba. Istnieje ponad dwieście róż­nych rodzajów nowotworów, które mogą atakować każdą część ciała. Nawet nowotwory atakujące tylko wybrane narządy, takie jak piersi czy płuca, mają wiele podtypów, które różnie się zachowują i wymagają innego leczenia. Na przykład rak piersi może się rozwinąć w różnych re­jonach piersi. U niektórych kobiet jego wzrost pobudza­ją hormony, a u innych – nie. Nowotwory różnią się też właściwościami biochemicznymi i tym, z jaką szybkością mogą się rozrastać i rozprzestrzeniać. Nic dziwnego, że nie istnieje jedna metoda leczenia, która byłaby skutecz­na we wszystkich rodzajach raka, a nawet w przypadku nowotworu tylko jednego narządu.

Lekarze nigdy nie powiedzą, że wyleczyli cię z raka, najwyżej, że jest on w remisji. Wystarczy, że po leczeniu pozostanie w ciele jedna komórka rakowa, a będzie mog­ła znów zacząć się dzielić i sprawi, że choroba może się odnowić. Dlatego choroba nowotworowa jest obecnie przez wielu lekarzy uznawana za przewlekłą, tak jak cu­krzyca lub astma.

 

Rodzaje nowotworów

Nowotwory często dzieli się w zależności od tkanki, z której się wywo­dzą. Jeśli u ciebie lub kogoś, kogo znasz, postawiono rozpoznanie, mo­żesz się spotkać z poniższymi terminami:

  • Raki rozwijają się w tkankach pokrywających zewnętrzne i we­wnętrzne powierzchnie ciała i składają się z komórek zwanych na­błonkowymi. Raki to najpowszechniejszy rodzaj nowotworów. Do tej grupy należą m.in. rak płuca, piersi i okrężnicy (jelita grubego).
  • Mięsaki wywodzą się z komórek tworzących tkanki podporowe cia­ła: kości, tkanki łącznej, mięśni, tkani tłuszczowej i chrząstki.
  • Chłoniaki powstają w węzłach chłonnych i układzie odpornościo­wym organizmu.
  • Białaczki pochodzą z komórek krwi, powstają w szpiku, a ich zmienione komórki w dużych ilościach znajdują się w układzie krwionośnym.

 

Skąd się bierze rak, czyli o nieposłusznych komórkach

Rak nie jest chorobą nową. Jako pierwszy opisał go Hi­pokrates (ok. 460–377 p.n.e., lekarz grecki z Kos, oj­ciec medycyny) 2500 lat temu i nazwał karkinos: słowo to w starożytnej grece oznaczało kraba. Widocznie – zda­niem Hipokratesa – rak był obcym organizmem ataku­jącym ciało. Dziś wiemy, że był w błędzie. Rak to tak naprawdę nasze własne komórki, które w pewnym mo­mencie przestały nas słuchać.

 

Jak działa nasze ciało

Wszystkie tkanki i struktury naszego ciała są złożone z ponad 10 bilionów (1 bilion = 1012) komórek, z których większość nieustannie się namnaża, ponieważ w przeciw­ nym wypadku w szybkim tempie zużylibyśmy się. Tkanki składają się z różnego rodzaju wyspecjalizowanych komó­rek. I tak białe ciałka krwi różnią się od czerwonych krwi­nek, a oba te typy komórek są zupełnie inne niż włók­na mięśni czy komórki kości. W wielu tkankach znajdują się również specjalne, zupełnie szczególne komórki ma­cierzyste, istotne dla wzrostu tkanek w miarę jak dojrze­wamy oraz dla ich regeneracji po urazie czy uszkodzeniu. Podczas gojenia rany komórki skóry oraz komórki macie­rzyste tej tkanki mnożą się, żeby naprawić uszkodzenie, i przemieszczają się, by zamknąć ubytek. W zdrowym cie­le funkcjonują biochemiczne sygnały, które „mówią” ko­mórkom, kiedy powinny się zacząć mnożyć, a kiedy prze­stać, albo kiedy powinny się przemieszczać lub pozostać na miejscu; wszystko po to, by tkanki i narządy urucho­miły własne mechanizmy naprawcze i pozostawały w do­brej kondycji.

 

Kiedy coś idzie nie tak

Rak powstaje wtedy, gdy coś „dzieje się nie tak” z syste­mami, które regulują te procesy. Wtedy komórki wymy­kają się spod kontroli i zaczynają mnożyć bez ograniczeń. Wówczas powstaje guz, który może być łagodny lub złośliwy. Łagodne guzy zwykle rosną powoli, nie rozprze­strzeniają się po organizmie i przysparzają kłopotów tylko wtedy, gdy staną się bardzo duże albo gdy rosnąc, uciska­ją okoliczne tkanki. Złośliwe komórki potrafią naciekać zdrowe tkanki, w których się rozwijają – nazywa się to szerzeniem miejscowym; mogą też przenosić się w inne, odległe rejony ciała w procesie zwanym tworzeniem prze­rzutów. Jeśli rak piersi rozprzestrzenia się do płuc, je­go komórki pozostają komórkami raka piersi, nie stają się komórkami raka płuca. Ta zdolność do „podróżowa­nia” po ciele sprawia, że nowotwory są tak groźne. Więk­szość zgonów na raka jest zresztą właśnie efektem istnie­nia mnogich przerzutów, a nie pierwotnego guza (ogniska nowotworowego). Dlatego tak ważne są badania przesie­wowe i wczesne wykrywanie.

 

Krok 2. Odzyskaj równowagę

Rak nie jest czymś, co można po prostu wyciąć z ciała ni­czym brodawkę czy zmieniony zapalnie wyrostek i wie­dzieć, że znikł na zawsze. Komórki nowotworowe mo­gą mnożyć się bez kontroli, mogą również naciekać inne tkanki i tworzyć przerzuty, często dlatego, że istniejące wcześniej nieprawidłowości w biochemii i fizjologii na­szego ciała uczyniły nas podatnymi na ich atak. Rak jest chorobą przewlekłą, często odzwierciedlającą długotrwa­łe problemy z dietą i stylem życia, a w dłuższej perspek­tywie może wpływać na wewnętrzną równowagę organi­zmu (lekarze określają ją mianem homeostazy) i na całą naszą fizjologię1,2.

Nasze ciało, mózg i umysł działają wspólnie jako za­dziwiająco sprytny i skuteczny układ. W tym rozdziale wyjaśnimy, w jaki sposób funkcjonuje wewnętrzny układ równowagi naszego organizmu i jak możemy go zabu­rzać nie tylko wybierając taki a nie inny styl życia, lecz też przez doświadczenia życiowe i stan umysłu.

 

Zrozumieć homeostazę

Ludzki mózg uważany jest za najbardziej skomplikowa­ny obiekt w całym znanym nam Wszechświecie. Można o nim myśleć jako o niewiarygodnie złożonym kompute­rze, jakim niewątpliwie jest, lecz naprawdę to coś o wie­le więcej. Każdego dnia, w każdej chwili odbiera sygna­ły z otoczenia – wszystko, co widzimy, słyszymy, czego dotykamy, odczuwamy węchem i smakiem – przetwa­rza i scala te informacje, byśmy mogli się przystosować i utrzymać kontrolę nad nami samymi i naszym życiem. To dzięki mózgowi nasze ciała potrafią wciąż na no­wo przystosowywać się do zmian w otoczeniu zarówno w tym najbardziej dosłownym znaczeniu, jak i społecz­nym czy emocjonalnym, by zachować wewnętrzną rów­nowagę, która jest nieodzowna dla zdrowia. Ta reakcja adaptacyjna leży u podstaw odporności wszystkich zwie­rząt, w tym także ludzi, na zmieniające się wokół nich środowisko. Utrzymanie wewnętrznej równowagi poma­ga nam trwać w dobrym zdrowiu. Czynniki fizyczne, śro­dowiskowe i emocjonalne, takie jak zła dieta, uraz czy za­nieczyszczenia, mogą ją jednak łatwo zburzyć. Najnowsze badania ukazują, jak ważne są one dla zdrowia, szczegól­nie w kontekście wpływu na ekspresję genów (epigenety­ki), co omawialiśmy w rozdziale 1. Te czynniki mogą na przykład determinować, czy onkogeny zostaną włączone albo zwiększy się ich ekspresja, czy też przeciwnie – bę­dą działać wolniej, a nawet zostaną zablokowane lub wy­łączone.

 

Krok 3. Wybierz najlepsze dla siebie terapie konwencjonalne

W ostatecznym rozrachunku najlepszym lekiem na ra­ka jest zapobieganie mu i dlatego w naszej książce tak mocno podkreślamy rolę właściwej diety i stylu życia. Mogą one zapobiegać, hamować rozwój, a przynajmniej opóźnić powstanie raka. Nowotwory to problem ogól­noświatowy i w jakimś momencie życia taką diagno­zę usłyszy nawet więcej niż 30 procent naszych przyja­ciół. Jeśli i ty, czytelniku znajdziesz się w tej grupie, lub ktoś z twoich bliskich, ważne, żeby wiedzieć, jak lekarze i inni członkowie zespołu terapeutycznego będą postępo­wać podczas diagnozowania i leczenia. W tym rozdzia­le wyjaśnimy, jakim procedurom możesz być poddawany w trakcie diagnostyki nowotworu oraz opiszemy metody leczenia, jakie zostaną ci zaoferowane, jeśli ta diagnoza się potwierdzi.

Chcemy podkreślić, że rozpoznanie i leczenie raka po­winny zawsze pozostawać w rękach profesjonalistów, najlepiej należących do wielodyscyplinarnego zespołu leczniczego obejmującego onkologa, chirurga, radiologa, patomorfologa, a niekiedy także endokrynologa, który pomoże spojrzeć na problem z szerszej perspektywy i od­powiednio dobrać plan terapii.

 

Zaniepokojony objawami?

Jeśli niepokoisz się objawami, które mogą oznaczać raka, jak najszybciej skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzin­nym albo lekarzem pierwszego kontaktu. Wczesne rozpo­znanie może dosłownie oznaczać różnicę między życiem a śmiercią. W Wielkiej Brytanii* wskaźniki przeżywalności wśród chorych na nowotwory są niższe niż w Europie jako całości, prawdopodobnie dlatego, że chorzy są diagnozowa­ni później, a to oznacza mniej opcji skutecznego leczenia2. Z oficjalnych szacunków wynika, że gdyby Wielka Bryta­nia osiągnęła średnie europejskie wskaźniki przeżywalno­ści, oznaczałoby to ocalenie ponad tysiąca istnień rocznie.

 

Działaj szybko!

Istnieją spore szanse, że nawet jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy, to nie musisz mieć raka. Tylko co dziesiąta osoba skierowana na badania z powodu podej­rzenia raka jelita grubego okazuje się rzeczywiście cho­ra4. Mimo to nie licz na fart, że to właśnie ty będziesz w gronie szczęśliwców. Często ludzie zwlekają ze spraw­dzeniem, co jest przyczyną ich dolegliwości z różnych po­wodów – zakłopotania, niechęci do niepotrzebnego „za­wracania głowy” lekarzowi, a czasem także ze strachu przed usłyszeniem złej diagnozy. Szczególnie osoby star­sze unikają „niepokojenia” swojego lekarza i często zrzu­cają wszystkie dolegliwości na „starość”. Dlatego za­pamiętaj – nawet wtedy, jeśli jest to dla ciebie trudne, spróbuj odrzucić niepokój i zawstydzenie i zgłoś się po ra­dę. Twój lekarz widział już niejedno i z pewnością nie po­myśli, że marnujesz jego czas; zwłaszcza, jeśli masz obja­wy, które cię martwią. Pamiętaj, im wcześniej zaczniesz działać, tym masz większe szanse na wyzdrowienie, na­wet wtedy, kiedy masz raka. Zawsze lepiej sprawdzić, niż później żałować!

 

Leczenie raka

Każdy rak jest inny, tak jak i poszczególni pacjenci są różni. Molekularne wzorce raka mogą się ogromnie róż­nić między sobą. Podobnie każdy pacjent może inaczej reagować na to samo leczenie. Dlatego dziś coraz więk­szy nacisk kładzie się na tzw. medycynę spersonalizowa­ną. Zespół medyczny wykorzystuje informacje uzyskane z rozmaitych badań diagnostycznych oraz informacje do­tyczące konkretnej (twojej) historii choroby, by dzięki po­siadanej wiedzy i doświadczeniu zdecydować, jakie lecze­nie będzie najlepsze właśnie dla ciebie. Możliwości może być wiele, na pewno więcej niż jedna – możesz na przy­kład zostać zaproszony do udziału w badaniu klinicznym testującym nową metodę terapeutyczną – ale zawsze po­winieneś w pełni uczestniczyć w wyborze opcji terapeu­tycznej. Ostateczna decyzja odnośnie do leczenia powin­na należeć do ciebie.

Terapia przeciwnowotworowa jest jak wojna, w któ­rej komórki wroga, ze względu na właściwości podobne do komórek macierzystych, mogą się zmieniać w środ­ku bitwy. Im więcej szczegółów o raku znają onkolodzy, zwłaszcza wtedy, jeśli chodzi o jego tzw. charakterysty­kę molekularną, tym lepiej wyposażeni stają do tej wal­ki i tym skuteczniej mogą atakować. To oznacza nie tylko wybór najlepszych metod, ale także kolejności, w jakiej zostaną użyte. Taka strategia wymaga dużego doświad­czenia, najbardziej aktualnej wiedzy i wyszkolenia. To dlatego tak ważne jest istnienie wyspecjalizowanych ośrodków onkologii, zatrudniających lekarzy aktywnych również w dziedzinie badań naukowych.

 

Książka Pokonać raka, prof. Mustafa Djamgoz, prof. Jane Plant, wydawnictwo Burda Książki, Warszawa 2015, stron: 392