Radioterapia posiada zastosowanie jako skuteczna metoda postępowania paliatywnego, mająca na celu zlikwidowanie bądź ograniczenie dolegliwości wywołanych rozwojem choroby nowotworowej, a przez to poprawę jakości życia chorych, u których nie ma możliwości prowadzenia leczenia radykalnego. Celem naświetlań paliatywnych jest ograniczenie dolegliwości przy jak najmniejszym ryzyku pojawienia się efektów ubocznych. Z tego powodu, w przypadku wystąpienia wielu przerzutów, naświetlane są tylko te, które powodują dolegliwości.
Dawki radioterapii paliatywnej są mniejsze niż te, stosowane w leczeniu radykalnym. Radioterapia paliatywna najczęściej podawana jest w dawkach jednorazowych 8 Gy, 5 frakcji po 4 Gy lub 10 frakcji po 3 Gy. Najczęściej możliwe jest dwukrotne napromienianie paliatywne na tę samą okolicę.
Radioterapia paliatywna stosowana jest m.in. u chorych z bolesnymi przerzutami do kości, u chorych na raka płuca i u pacjentów z przerzutami do mózgu. Skutecznie ogranicza objawy powodowane przez ucisk guza, krwawienia i naciekanie. Jest postępowaniem z wyboru w przypadku zespołu żyły głównej w przebiegu raka płuc.
Radioterapia paliatywna
Uśmierzanie bólu nowotworowego za pomocą radioterapii paliatywnej stanowi ważny i niedoceniany aspekt radiologii. Radioterapia paliatywna jest wskazana przy bólach towarzyszących przerzutom raka do kości, tkanek miękkich, przy przerzutach do mózgu, hepatosplenomegalii wywołanej przyrzutami, kompresji rdzenia kręgowego lub nerwów obwodowych.
Naświetlanie paliatywne uśmierza zwykle skutecznie i na długi czas bóle i nie jest ograniczone tylko do fazy terminalnej. Przy bólach nowotworowych uogólnionych można stosować naświetlanie połowy ciała lub terapie radioizotopową. Naświetlanie prowadzi u wielu pacjentów do szybkiego, długotrwałego i pewnego uśmierzenia bólu nowotworowego. Przy właściwej diagnozie i dobrym planowaniu terapii związane jest ono z niewielkimi działaniami niepożądanymi. Efekt utrzymuje się wiele miesięcy, również pod odstawieniu leków przeciwbólowych.
Uśmierzanie bólu za pomocą radioterapii paliatywne nie zakłada pewnego cofnięcia się guza, a raczej jego osłabienie i uwstecznienie. Efekt przeciwbólowy występuje z reguły już przy niewielkich dawkach po kilku dniach, a swoje maksimum osiąga po 2-4 tygodniach. Radioterapia paliatywna stanowi ważne narzędzie w kontekście opieki paliatywnej nad pacjentem z zaawansowaną chorobą nowotworowa.
Naświetlania paliatywne guza nowotworowego
Należy pamiętać, że stosując zaledwie jedną lub kilka wysokich frakcji, można uzyskać stosunkowo szybko korzystny efekt u większości pacjentów z zaawansowanym nowotworem (podwyższenie jakości życia)
Efektywność zastosowania radioterapii paliatywnej polega na możliwości:
- Zniesienia lub złagodzenia bólów nowotworowych
- Zahamowaniu krwawień (płuca, pęcherz moczowy, gruczoł piersiowy, krocze)
- Szybszego gojenia owrzodzeń nacieków egzofitycznych ( gruczoł piersiowy, krocze)
- Zmniejszenia objawów ucisku rdzenia kręgowego
- Odbarczenia w zespole żyły próżnej głównej.
- Zmniejszeniu wielu dolegliwości w przypadkach przerzutów do mózgu i przerzutów do kości.
Radioterapia paliatywna, bibliografia
J. Markowska, R. Mądry, Terapie wspomagające w nowotworach złośliwych, Wrocław 2011.
M. Frączek, Podstawy diagnostyki i terapii nowotworów, 2008.
J. Meder, Podstawy onkologii klinicznej, Warszawa 2011.