Walka z rakiem jest możliwa również poprzez zastosowanie odpowiedniej diety. Warto więc poznać najlepsze warzywa antyrakowe. Posiadają właściwości, które pozwalają chronić się przed nowotworami, a zarazem skutecznie z nimi walczyć. Oto kilka przykładów.
Jakie warzywa mają właściwości antyrakowe?
Marchew jest najbardziej znanym warzywem korzeniowym. Stoi ona na czele grupy warzyw antyrakowych rosnących pod ziemią w postaci korzeni, bulw lub pędów. Wraz z selerem, brukwią, pasterniakiem, batatem, burakiem czerwonym i rzodkiewką stanowią prawdziwą antyrakową tarczę ochronną! Wspomniane warzywa antyrakowe duże ilości wartościowych minerałów, jak potas i magnez, wiele pierwiastków śladowych oraz średnią ilość witamin. Przede wszystkim jednak są godne uwagi z powodu zawartości korzystnych dla zdrowia i antyrakowych wtórnych substancji roślinnych. Są nimi np. beta-karoten zawarty w marchwi, czy glukozynolany zawarte w brukwi, kalarepie, chrzanie i rzodkiewce.
Marchew jest rekordzistką pod względem ilości dostarczanego karotenu. Wskazuje na to pomarańczowy miąższ. Dla nas najistotniejsza w marchewce jest jej gruba warstwa kory, bo to ona zawiera najwięcej cennego karotenu. Dlatego marchew należy obierać bardzo cienko, a najlepiej tylko wyszczotkować i umyć.
Jeśli chodzi o karoten, to dopiero równoczesne spożywanie wraz z marchwią niewielkiej ilości tłuszczu (odrobina masła dodanego do duszonej marchewki, lub trochę oleju do marchewki jedzonej na surowo albo do świeżo wyciśniętego soku) umożliwia wykorzystanie rozpuszczalnej w tłuszczu prowitaminy A.
Beta-karoten nie stwarza żadnego ryzyka, jeśli jest dostarczany do organizmu w postaci warzyw. Czy jednak będzie miał działanie ochronne także wtedy, gdy będzie dostarczany w formie wyizolowanej, jako suplement diety? Tej kwestii poświęcono wiele badań klinicznych. Głównym obszarem ich zainteresowania byli palacze. Chodziło o stwierdzenie, czy można zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka płuc dzięki dodatkowemu zażywaniu beta-karotenu.
Wyniki – zamiast dawać nadzieję – przyspieszyły zakończenie prac. Stwierdzono bowiem, ze podczas przyjmowania wyizolowanego beta-karotenu przez palaczy i pracowników zakładów azbestowych liczba przypadków raka płuc wzrosła! Nie ma jednak żadnych przeciwwskazań do jedzenia marchwi! Nauka nie potrafi wyjaśnić przyczyn negatywnego oddziaływania wyizolowanego beta-karotenu (w postaci suplementów). W związku z tym zaleca się spożywanie go w postaci naturalnej.
Wpływ liściastych warzyw na leczenie onkologiczne
Warzywa liściowe znajdują się na szczycie listy produktów spożywczych zalecanych w profilaktyce nowotworowej. Wiąże się to przede wszystkim z ich niewielką wartością energetyczną przy jednoczesnej dużej objętości. Miseczka kolorowych sałat liściastych kryje w sobie mnóstwo cennych naturalnych wtórnych substancji ochronnych, witamin i minerałów.
Najważniejsze składniki wspomagające zdrowie zawarte w zielonych liściach warzyw to magnez, potas, wapń, witamina C (dba o zdrowie układu odpornościowego i świetnie wyłapuje wolne rodniki), kwas foliowy (dba o odpowiedni podział i tworzenie nowych komórek), jak również – obok chlorofilu – odpowiedzialne za kolor antyutleniające karotenoidy.
Do liściowych warzyw antyrakowych należą najróżniejsze rodzaje sałaty: łagodna zielona sałata głowiasta, lekko gorzka endywia, czerwone, korzenne radicchio, soczysta cykoria czy szczaw o kwaśnym posmaku. Sałaty niemal we wszystkich odmianach są obecnie dostępne w sklepach przez cały rok, lecz największy pożytek pod względem smaku oraz zawartości substancji odżywczych i ochronnych mają warzywa sezonowe. Do sałat zimowych zaliczamy: roszponkę, endywię i cykorię. Popularna i dostępna przez cały rok w polskich sklepach jest również sałata pekińska.
Do warzyw liściowych zaliczamy również dzikie warzywa antyrakowe, takie jak szczaw i młode liście pokrzywy. Godne polecenia są boćwina, liście winorośli oraz popularny i smaczny szpinak.
Liściowe warzywa antyrakowe są bardzo wrażliwe i szybko tracą swoje cenne składniki odżywcze podczas przechowywania i przygotowywania. Powinny trafiać na stół w możliwie najkrótszym czasie od zbioru, najlepiej na surowo jako sałatki.
Lekki dressing jogurtowy albo sos winegret z oliwą z oliwek bądź olejem rzepakowym, z sokiem z cytryny lub octem balsamicznym i ze świeżymi ziołami dodatkowo podnosi wartość zielonego, chrupiącego i świeżego dania.
Zdrowe i utrzymujące nas w dobrej formie zielone warzywa antyrakowe powinny trafiać jak najczęściej na nasze stoły!
Antyrakowe właściwości czosnku
Czosnek jest niezbędny. Jeden do trzech ząbków dziennie stanowi podporę systemu odpornościowego i może chronić nas przed rakiem! Czosnek dodany do potraw nie tylko dodaje im smaku, ale jednocześnie skutecznie redukuje zagrożenie nowotworowe. Zawiera około 200 aktywnych biologicznie składników, z których wiele chroni nas przed rakiem. Jest bogaty w siarkę, glutation i cysteinę, które są silnymi przeciwutleniaczami. Czosnek nie tylko pomaga w zapobieganiu tworzenia się nowych guzów i przerzutów, ale także powstrzymuje rozwój już istniejących guzów dzięki wzmacnianiu układu odpornościowego naszego organizmu i detoksykacji wątroby.
Zawarta w antyrakowych warzywach cebulowych (także w czosnku) allicyna ma wszechstronne działanie antyoksydacyjne, antywirusowe, antynowotworowe i odtruwające. Allicyna powstaje jednak dopiero po roztarciu/rozdrobnieniu czosnku, pod wpływem wyzwolonego wtedy enzymu allinazy. Jeśli wrzucimy do gotującej się wody całe ząbki czosnku, to prozdrowotna allinaza pozostanie nieaktywna. Zachowuje on natomiast swoje właściwości podczas dalszej obróbki zgniecionego lub drobno posiekanego ząbka!
W 1989 roku w Chinach przeprowadzono badanie, które wykazało, że w prowincjach, gdzie używano najwięcej czosnku, występował najniższy odsetek zachorowań na raka żołądka.
Inne badanie – przeprowadzone w USA – dowiodło, że kobiety które jadły czosnek przynajmniej raz w tygodniu, wykazywały o połowę mniejsze ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, niż kobiety, które twierdziły, że nigdy nie jedzą czosnku.
Przegląd wszystkich badań przeprowadzonych do 2000 roku na University of Nort Carolina w Chapel Hill wykazał, że osoby, które jadły regularnie czosnek świeży lub w potrawach, były o połowę mniej zagrożone powstaniem rakiem żołądka i aż o dwie trzecie mniej – zachorowaniem na raka jelita grubego, aniżeli osoby spożywające mało czosnku lub wcale. (A.T. Fleischauer, i in. „Garlic consumption and cancer prevention” American Journal of Clinical Nutrition 2000 Oct 72(4); 1047-52)
Pamiętajmy! Przygotowując obiad, należy do głównego dania dodawać jeden ząbek zmiażdżonego czosnku na osobę.
Warzywa zielone, a walka z rakiem
W nowoczesnej kuchni kapustne warzywa antyrakowe zapewniły sobie miejsce w czołówce. Od strony kulinarnej uchodzą za bardzo różnorodne i ciekawe, a z punktu widzenia nauki o żywieniu i profilaktyki antyrakowej – są produktami szczególnie godnymi polecenia. W przypadku kapusty chodzi o zbiorcze określenie warzyw z rodziny krzyżowych. Mo ona licznych przedstawicieli: m.in. kapustę białą, czerwoną, włoską, pekińską, kalafior, brokuł, kalarepę, jarmuż i brukselkę.
To, co stanowi o charakterystycznym smaku i zapachu przeciwnowotworowych warzyw kapustnych oraz o ich zielonym kolorze, jest bardzo interesujące z perspektywy prozdrowotnej. Są to związki należące do grupy glukozynolatów – związków gklikozydowych, w skład których wchodzi siarka. Mogą one przekształcić się w izotiocyjany, indole i olejki gorczyczne, które mają korzystny wpływ na zmniejszanie ryzyka zachorowania na raka jamy ustnej, przełyku, żołądka, odbytu i płuc.
Większość rodzajów kapusty zawiera bardzo dużo błonnika pokarmowego, który oczyszcza oraz reguluje pracę jelit i z tego powodu ma działanie wzdymające (dlatego do dań z kapusty zaleca się dodawanie kminku). Kapustne warzywa antyrakowe, a w szczególności kapusta biała i czerwona (także kiszona!) to najtańsze naturalne źródło witaminy C. W 100 g białej kapusty znajduje się średnio aż 50 mg witaminy C.
Zielone warzywa antyrakowe cechuje wysoka zawartość kwasu foliowego oraz chlorofilu. Pierwszy ze związków chroni przed rakiem trzustki, a chlorofil zapobiega szkodliwemu działaniu hemoglobiny ze spożywanego mięsa. (Warto spożywać mięso łącznie z zielonymi warzywami!)
W jednym z badań stwierdzono, że u mężczyzn spożywających warzywa kapustne co najmniej raz w tygodniu ryzyko zachorowania na raka trzustki ulega zmniejszeniu o 40%! (S.C. Larsson, N. Hakansson, I. Naslund, L. Bergkvist, A. Wolk, Fruit and vegetable consumption in relation to pancreatic cancer risk: A prospective study, “Cancer Epidemiol. Biomarkers Prev.” 2006r.)
Działanie profilaktyczne wspomnianych związków opiera się m.in. na aktywacji enzymów odpowiedzialnych za unieszkodliwianie czynników rakotwórczych, blokowaniu enzymów modyfikujących metabolizm kancerogennych hormonów sterydowych i na ochronie przed oksydacyjnymi uszkodzeniami DNA.
Aby glukozynolany mogły się rozłożyć w organizmie do postaci właściwych substancji ochronnych, kapustne warzywa antyrakowe muszą być dobrze rozdrobnione i dokładnie przeżute przed spożyciem. Najlepiej spożywać je na surowo lub na krótko zblanszować (rodzaj obróbki cieplnej żywności polegający na zanurzeniu na kilkadziesiąt sekund we wrzątku). Długie gotowanie i podgrzewanie zmniejszają zawartość glukozynolanów. GRAJMY W ZIELONE!
Przeciwnowotworowe właściwości pomidorów
Nie jesteśmy świadomi, jak dobroczynne działanie przeciwnowotworowe mają nasze popularne, chętnie spożywane i poczciwe pomidory. Są one prawdziwą skarbnicą likopenu – antyoksydantu z rodziny karotenoidów, który odgrywa ważną rolę w procesie reagowania komórek na czynniki wzrostu stymulujące podziały. Udowodniono, że likopen, najobficiej występujący właśnie w pomidorach, zapobiega zachorowaniu raka prostaty, zmniejszając ryzyko rozwoju tego nowotworu o 30%. Prawdopodobne jest również jego działania w przypadku raka jamy ustnej, raka przełyku, żołądka i płuca.
Dobroczynne działanie likopenu polega na neutralizacji wolnych rodników. Reaktywne i toksyczne wolne rodniki są produktem ubocznym procesów biochemicznych związanych z oddychaniem komórkowym. Są one zdolne w ułamku sekundy uszkodzić białka i DNA w komórkach i tym samym stają się w znacznej mierze odpowiedzialne za ich starzenie i degenerację. Działanie antyoksydantów dopełniają enzymy, które naprawiają powstałe uszkodzenia komórek i zapobiegają ich transformacji nowotworowej.
Warto wiedzieć, że produkty powstałe na bazie pomidorów są znacznie lepszym źródłem likopenu niż pomidory jedzone na surowo (cztery razy lepsza przyswajalność w stosunku do surowych pomidorów). Przyrządzenie pomidorów w formie dodatku do spaghetti, soku pomidorowego, sosu czy zupy pomidorowej poprawia przyswajanie z nich dobroczynnego likopenu. Jeszcze lepszy efekt uzyskamy dodając do nich odrobinę oliwy np. w przypadku spaghetti z pomidorami.
Pestki dyni, a rak prostaty
Według badań naukowych z ostatnich lat, w krajach bałkańskich, gdzie regularnie jada się pestki dyni, zauważono znikomą liczbę zachorowań na raka prostaty. Ich popularność i konsumpcja rośnie w ostatnim czasie także w Polsce. Dla nas najważniejsze jest to, że pestki dyni są bogatym źródłem naturalnych antyoksydantów (beta-karoten czy witamina C) przez co zapobiegają chorobom nowotworowym. Pestki dyni to, także bogate źródło witamin.
Dominuje tu zwłaszcza grupa B (B1, B2, B3, B9) jak również A, D, E. Ich częste spożywanie dostarcza również mnóstwo niezbędnych mikroelementów (mangan, magnez, fosfor, żelazo, cynk i selen). Jednocześnie zawierają cenne wtórne substancje roślinne – fitosterole, które mają korzystny wpływ w kontekście profilaktyki antynowotworowej, a szczególnie raka prostaty. Fitosterole to tłuszcze roślinne, które pod względem budowy przypominają zwierzęcy cholesterol, ale hamujące jego przyswajanie do naszego organizmu i obniżają poziom cholesterolu we krwi.
PESTKI DYNI KUPUJ BEZ SOLI, CUKRU I INNYCH DODATKÓW. RACZEJ PACZKOWANE NIŻ NA WAGĘ (TE OSTATNIE SĄ BARDZIEJ WYSUSZONE I MNIEJ SMACZNE. WYBIERAJ CIEMNE PESTKI DYNI – WIĘCEJ W NICH WITAMIN I MINERAŁÓW
ZOBACZ: DIETA ANTYRAKOWA – WSKAZÓWKI I PORADY
Warzywa antyrakowe – bibliografia:
D. Khayat, Prawdziwa dieta Antyrakowa, Kraków 2012.
Coy Johannes F., F. Maren, Nowa dieta antyrakowa, 2011.
A. Herzog, K. Christine, Dieta antyrakowa – smaczne żywienie w profilaktyce i leczeniu chorób nowotworowych, 2010.
