Od dziesięcioleci badacze poszukują skutecznych metod wykorzystania ludzkiego układu immunologicznego do walki z nowotworami. Dynamiczny rozwój medycyny oraz wytrwałość naukowców zaowocowały rejestracją terapii komórkowo-genowej CAR-T. Innowacyjna technologia CAR-T wykorzystuje układ odpornościowy pacjenta i zaawansowaną inżynierię genetyczną, aby walczyć z nowotworami dzięki zmodyfikowanym genetycznie limfocytom T.

Terapia limfocytami T od lat wykorzystywana jest w hematoonkologii. Eksperci uważają, że otworzyła ona drogę nowemu podejściu w leczeniu onkologicznym, które będzie szerzej wykorzystywane w przyszłości. Naukowcy mają nadzieję, że terapię CAR-T być może uda się wykorzystać w przyszłości również w leczeniu nowotworów litych.

Jak działa terapia CAR-T?

Terapia CAR-T wykorzystuje potencjał układu odpornościowego pacjenta do walki z nowotworem. Inaczej niż w tradycyjnych metodach terapeutycznych, gdzie podaje się pacjentom gotowy lek i obserwuje reakcję organizmu, tutaj „lek” tworzy się indywidualnie dla każdego z nich. Jak to działa?

W pierwszej kolejności z krwi chorego pobierane są komórki odpornościowe, zwane limfocytami T, a następnie w laboratorium „przeprogramowuj” się je tak, aby potrafiły rozpoznać i niszczyć bardzo konkretne, zmienione nowotworowo komórki pacjenta. Zmodyfikowane genetycznie limfocyty T przeszczepia się ponownie do krwioobiegu, gdzie szukają i zwalczają nowotwór.

– Siły odpornościowe są reprezentowane przez limfocyty T, najbardziej wyspecjalizowane komórki naszego układu immunologicznego. I właśnie limfocyty T zostają pobrane z krwi pacjenta, trafiają do laboratorium, gdzie poddaje się je programowaniu genetycznemu i modyfikacji, która pozwala im rozpoznawać cechy nowotworu. Następnie komórki są namnażane, stymulowane i zwracane pacjentowi w formie infuzji dożylnej. Po dostaniu się do krwi komórki CAR-T-cells rozpoznają i niszczą komórki nowotworu – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Sebastian Giebel.

Terapia CAR-T-cells czyli limfocyty T z chimerowym receptorem antygenowym to najbardziej zaawansowana i najbardziej nowoczesna technologicznie forma immunoterapii, polegająca na wykorzystaniu własnych sił odpornościowych pacjenta do walki z nowotworem.

Pierwszą pacjentką na świecie, która przeszła w 2012 roku leczenie z wykorzystaniem technologii CAR-T była siedmioletnia amerykanka Emily Whitehead cierpiąca na ostrą białaczkę limfoblastyczną z komórek B. Terapia CAR-T podana dziewczynce w ramach badania klinicznego spowodowała całkowitą remisję choroby.

ZOBACZ WIĘCEJ: IMMUNOTERAPIA NOWOTWORÓW

terapia CAR-T

Leczenie nowotworów za pomocą technologii CAR-T

Leczenie z wykorzystaniem technologii CAR-T bazuje na limfocytach pobranych bezpośrednio od danego pacjenta, co oznacza, że terapia jest opracowywana indywidualnie dla każdego chorego. Jak wygląda ten proces?

Na początku pobierana jest od chorego krew. W warunkach laboratoryjnych wydzielane są z niej limfocyty T, a następnie, z udziałem inżynierii genetycznej, modyfikowane w taki sposób, aby mogły skuteczniej wykrywać komórki nowotworowe, występujące u pacjenta.

Po ponownym podaniu zmodyfikowanych limfocytów pacjentowi, jego organizm zyskuje moc rozpoznania konkretnych komórek nowotworowych i niszczenia ich.

WARTO WIEDZIEĆ: NOWE METODY LECZENIA NOWOTWORÓW

Terapia CAR-T w Polsce – wskazania i refundacja

Pierwsza terapia CAR-T została w Polsce zrefundowana w 2021 roku, dla dzieci i młodych dorosłych chorujących na ostrą białaczkę limfoblastyczną. Od tamtego czasu dostęp do niej rozszerzył się o kolejne wskazania terapeutyczne. Jak wygląda refundacja terapii CAR-T w 2025 roku?

Prof. Ewa Lech-Marańda, podczas konferencji Priorytety w Ochronie Zdrowia 2025 mówiła, że do tej pory zaakceptowanych zostało 305 wniosków o objęcie pacjenta terapią CAR-T. Oznacza to, że tylu pacjentów w Polsce otrzymało bądź wkrótce otrzyma takie leczenie.

Aktualnie terapia CAR-T jest dostępna w Polsce również dla chorujących na chłoniaka rozlanego z dużych komórek B (DLBCL) lub chłoniaka z komórek B o wysokim stopniu złośliwości (HGBCL) lub stransformowanego w DLBCL chłoniaka grudkowego (TFL) – w 2., 3. lub kolejnych liniach leczenia, a także chorujących na pierwotnego chłoniaka śródpiersia z dużych komórek B (PMBCL) – w 3. lub kolejnych liniach leczenia.

– Terapia CAR-T wiąże się z bardzo konkretną procedurą jej przeprowadzenia. Z tego względu nie wszystkie ośrodki są w stanie zaproponować pacjentowi takie leczenie. Dobra informacja jest natomiast taka, że liczba akredytowanych ośrodków również systematycznie się powiększa, a pacjenci z mniejszych oddziałów mogą być do nich kierowani. Eksperci podkreślają również, że kolejne, najnowsze terapie CAR-T są coraz bezpieczniejsze i wiążą się z mniejszą liczbą poważnych działań niepożądanych wymagających hospitalizacji. Jak więc widać, CAR-T rozwija się niezwykle dynamicznie i my, jako pacjenci lub przyszli pacjenci, nie możemy pozostać w tyle z wiedzą – dodaje Anna Kupiecka z Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej.

Jeśli jesteś pacjentem hematoonkologicznym, porozmawiaj ze swoim lekarzem o CAR-T.

Które szpitale / ośrodki w Polsce oferują terapię CAR-T?

Zastosowanie terapii CAR-T wymaga zaangażowania wysoko wykwalifikowanego, przeszkolonego personelu medycznego oraz odpowiedniej infrastruktury i wysokospecjalistycznego sprzętu. Z tego względu technologia CAR-T w leczeniu nowotworów jest dostępna tylko w ośrodkach, które spełniają rygorystyczne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i zaplecza technologicznego

Certyfikowane placówki w Polsce (stan na marzec 2025) to:

  • Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego;
  • Centrum Hematologiczno-Transplantacyjne, Dolnośląskie Centrum Onkologii, Pulmunologii i Hematologii we Wrocławiu;
  • Narodowy Instytut Onkologii im Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy w Gliwicach, Klinika Transplantacji Szpiku i Onkohematologii;
  • Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu;
  • Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach;
  • Klinika Nowotworów Układu Chłonnego, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowe Centrum Badawcze w Warszawie;
  • Klinika Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu;
  • Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie;
  • Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im św. Jana z Dukli, Oddział Hematologii i Transplantacji Szpiku;
  • Klinika Hematologii z Oddziałem Transplantacji Szpiku, Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 w Szczecinie;
  • Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii, Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy;
  • Klinika Hematologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi;
  • Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu;
  • Klinika Hematologii i Transplantologii, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku;

Liczba ośrodków oferujących terapię CAR-T w leczeniu onkologicznym będzie się zapewne powiększać.

Źródła: opracowanie własne / immuno-onkologia.pl /materiały prasowe kampanii „Świadome decyzje – skuteczne leczenie. Bez Ciebie się nie uda”

PRZEJDŹ DO: AKTUALNOŚCI