RSV (ang. Respiratory Syncytial Virus) to jeden z najczęstszych i najbardziej zaraźliwych wirusów atakujących drogi oddechowe, szczególnie niebezpieczny dla seniorów po 60. roku życia. Tymczasem, jak wynika z badania przeprowadzonego w ramach ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej Wygraj z RSV. Zaszczep się, aż 50% osób w grupie wiekowej 65+ nigdy nie słyszało o wirusie RSV, a 38% nie ma szczegółowej wiedzy na temat przebiegu infekcji.

RSV – czyli syncytialny wirus oddechowy – to wysoce zaraźliwy wirus, który atakuje układ oddechowy – nos, gardło i oskrzela. U większości osób choroba ma łagodny przebieg – przypomina przeziębienie i ustępuje samoistnie. Ale u niektórych może prowadzić do poważnych powikłań.

Transmisja wirusa RSV zachodzi głównie drogą kropelkową podczas kaszlu i kichania, a także przez kontakt z zainfekowanymi powierzchniami, jak np. klamki (może na nich przetrwać nawet do kilku godzin). Jedna chora osoba może zarazić nawet trzy kolejne, a zakaźność w przypadku wirusa RSV trwa około 7 dni.

W 2024 roku odnotowano ponad 40 000 przypadków, co oznacza istotny wzrost w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Z kolei z najnowszych danych Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH – PIB wynika, że od stycznia do maja 2025 roku zostało zaraportowanych w Polsce 91 083 przypadków zakażeń wirusem RSV – blisko 2,5 raza więcej r/r w tym samym okresie.

Czym zatem dokładnie jest wirus RSV, jakie daje objawy i dlaczego tak ważne jest, aby zapobiec zakażeniu za pomocą szczepienia?

Wirus RSV – podstawowe informacje

Syncytialny wirus oddechowy (RSV) to powszechnie występujący, wysoce zaraźliwy wirus powodujący zakażenia płuc i dróg oddechowych. RSV atakuje układ oddechowy – nos, gardło i oskrzela. Infekcję można łatwo pomylić np. z przeziębieniem lub grypą ze względu na podobieństwo objawów, do których zalicza się katar, kichanie, kaszel, gorączkę i zmniejszenie łaknienia.

Wirus RSV rozprzestrzenia się razem z innymi wirusami układu oddechowego, takimi jak wirus grypy czy wirus wywołujący COVID-19. To zjawisko często określa się mianem „tridemii”.

Najwięcej przypadków zachorowań na RSV odnotowuje się w okresie zimowym. U starszych osób RSV może doprowadzić do zapalenia płuc i zaostrzenia chorób podstawowych takich jak np. astma czy przewlekła niewydolność serca, prowadząc do ciężkich powikłań, hospitalizacji lub nawet śmierci.

Do grup ryzyka zaliczają się: osoby powyżej 60. roku życia, niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia oraz urodzone przedwcześnie. Ich wspólnym mianownikiem jest zmniejszona odporność organizmu, która sprawia, że infekcja wywołana RSV może mieć u nich wyjątkowo ciężki przebieg.

– Wirus RSV jest odpowiedzialny za powszechne, sezonowe zakażenia dróg oddechowych.
U większości ludzi może powodować łagodne przeziębienia. Zakażenie to jednak jest szczególnie groźne dla niemowląt i osób starszych, zwłaszcza obarczonych chorobami współistniejącymi. Dla tych osób nawet jednokrotne przebycie zakażenia RSV może negatywnie wpływać na ogólny stan zdrowia i kondycję w następnych latach. Dlatego nie należy bagatelizować tego wirusa – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, Kierownik Zakładu Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

ZOBACZ: COVID 19 W POLSCE – NOWE OBJAWY

Wirus RSV – jakie daje objawy?

Wirus RSV wywołuje zakażenie płuc i dróg oddechowych, atakując nos, gardło i oskrzela. Tym samym objawy dotyczą głównie górnych dróg oddechowych. Najczęściej są to: katar, kichanie, kaszel, świszczący oddech i gorączka. Z uwagi na niespecyficzność tych symptomów, zakażenie wirusem RSV może być łatwo mylone z innymi infekcjami, np. przeziębieniem czy grypą.

Jakie są typowe objawy i zagrożenia związane z zakażeniem RSV? Główne objawy wirusa RSV obejmują:

  • katar i kichanie
  • kaszel
  • gorączka
  • zmniejszenie łaknienia

Objawy wirusa RSV mogą być mylone z symptomami przeziębienia lub grypy. Na początku jest to infekcja górnych dróg oddechowych, objawiająca się katarem lub zatkanym nosem. W ciężkich przypadkach może dojść do rozwoju zapalenia płuc lub zaostrzenia chorób podstawowych. W konsekwencji pacjentowi mogą grozić ciężkie powikłania i hospitalizacja.

Wirus RSV, czyli syncytialny wirus oddechowy, to wysoce zaraźliwy wirus, który atakuje układ oddechowy, tj. nos, gardło i oskrzela. U osoby dorosłej objawy zakażenia RSV występują zwykle w ciągu 4 do 6 dni.

–  Zakażenie RSV, w porównaniu do grypy, wiąże się często z istotnie wyższym ryzykiem ciężkiego przebiegu. Mimo podobieństwa objawów klinicznych, RSV częściej prowadzi do hospitalizacji, które są też w tym przypadku dłuższe, częściej występuje potrzeba zastosowania tlenoterapii i charakteryzuje się dłuższym czasem leczenia objawowego, bo – należy podkreślić – nie ma celowanego leku, stosowanego przy tego rodzaju zakażeniu. Stąd kluczowe znaczenie ma edukacja społeczeństwa w zakresie rozpoznawania zagrożenia i świadomego reagowania, jeszcze zanim dojdzie do zakażenia – podkreśla prof. dr hab. n. med. Artur Mamcarz, kierownik III Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Wydziału Lekarskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny.

Rozpoznanie zakażenia wirusem RSV jest możliwe po wykonaniu testu PCR lub antygenowego, jednak z uwagi na rzadkie ich wykonywanie, faktyczna liczba przypadków zachorowań jest niedoszacowana.

Wirus RSV objawy

Kto jest szczególnie narażony na ciężki przebieg RSV?

Jeśli chodzi o grupy ryzyka zakażenia RSV, to najbardziej zagrożone zachorowaniem są dzieci oraz osoby po 60. roku życia, u których, z racji wieku, układ odpornościowy jest osłabiony, przez co organizm staje się bardziej podatny na zakażenia i powikłania.

Zakażenie RSV u młodych, zdrowych osób jest zazwyczaj krótkotrwałe, jednak w przypadku niemowląt, małych dzieci oraz osób po 60. roku życia może okazać się bardzo poważne w skutkach. Wśród seniorów choroba ta zagraża szczególnie tym, którzy zmagają się z chorobami współistniejącymi, takimi jak:

  • astma,
  • przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
  • niewydolność serca,
  • cukrzyca

Jak podkreślają eksperci, zagrożone zachorowaniem na RSV są głównie dzieci oraz osoby po 60. roku życia, u których, z racji wieku, układ odpornościowy jest osłabiony, przez co organizm staje się bardziej podatny na zakażenia i powikłania.

Dodatkowo ryzyko rozwoju wirusa, a także ciężkiego przebiegu choroby, zwiększa się u osób starszych, które równocześnie zmagają się z przewlekłymi chorobami współistniejącymi.

Z wiekiem, układ odpornościowy ulega naturalnemu osłabieniu. To właśnie wiek jest czynnikiem predysponującym do ciężkiego przechorowania RSV.

Szczególne znaczenie mają tu choroby związane z układem oddechowym, tj. astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), a także cukrzyca i choroby serca – ich występowanie wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem hospitalizacji z powodu zakażenia RSV.

Wirus RSV – szczepienie

W Europie każdego roku pośród osób powyżej 60. roku życia notuje się ponad 3 mln zachorowań wywołanych wirusem RSV, w tym 270 tys. hospitalizacji, a także około 20 tys. zgonów w tej grupie pacjentów.

Jak podkreślają eksperci, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, nie istnieje obecnie przyczynowe leczenie zakażenia RSV. Możliwości terapeutyczne ograniczają się wyłącznie do leczenia objawowego, a następnie leczenia ewentualnych powikłań. Z tego względu kluczowe znaczenie ma profilaktyka.

Skuteczną metodą profilaktyki RSV, zalecaną dla osób w wieku 60 lat oraz starszych, w tym cierpiących na choroby współistniejące, jest szczepienie przeciwko wirusowi RSV. Szczepionka podana kobietom w ciąży (32–36. tydzień) pozwala przekazać dziecku odporność jeszcze przed narodzinami. Chroni niemowlę przez pierwsze 6 miesięcy życia – czyli wtedy, gdy ryzyko ciężkiego przebiegu zakażania RSV jest największe.

Aktualnie w Polsce dostępne jest szczepienie wskazane do profilaktyki RSV. Ze szczepienia mogą skorzystać osoby w wieku 60 lat i starsze. Szczepienie jest zalecane w Programie Szczepień Ochronnych wszystkim osobom po 60. roku życia. Można je wykonać nie tylko w POZ, czy placówce prywatnej, ale również w oznaczonej aptece współpracującej z NFZ, gdzie od niedawna farmaceuta może wystawić receptę na produkty immunologiczne – również te refundowane.

Szczepienie przeciw RSV zalecane jest przede wszystkim osobom, które szczególnie narażone są na ciężki przebieg zakażenia wirusem RSV.

– Profilaktyka zakażeń RSV w formie szczepień to rozwiązanie dostępne i stosowane w wielu krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce. Jest to skuteczna metoda, która chroni przed możliwymi, naprawdę ciężkimi konsekwencjami choroby, jakie mogą wystąpić szczególnie u osób starszych, obciążonych chorobami współistniejącymi. Oczywiście na RSV mogą zachorować także dzieci, jednak osobom w podeszłym wieku zagrażają poważne konsekwencje – przyznaje dr Grażyna Cholewińska, specjalista chorób zakaźnych, ordynator w Wojewódzkim Szpitalu Zakaźnym w Warszawie, konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób zakaźnych dla województwa mazowieckiego.

I dodaje:

– Warto wiedzieć, że takie szczepienie może być wykonanie nie tylko u progu sezonu chorobowego, przed którym właśnie stoimy, ale przez cały rok i z pewnością warto z niego skorzystać. O szczegółach szczepienia przeciwko RSV, w kontekście swojego przypadku, warto porozmawiać ze swoim lekarzem.

źródła: materiały własne i prasowe kampanii edukacyjnej „Wygraj z RSV. Zaszczep się”

PRZEJDŹ DO: WIRUSOLOGIA