Anafilaksja oznacza ciężką reakcję alergiczną, której najgroźniejszą postacią jest wstrząs anafilaktyczny. Ze względu na nieprzewidywalny charakter i stopień nasilenia objawów, anafilaksja należy do stanów zagrażających życiu. Co robić i jak wygląda pierwsza pomoc w przypadku wstrząsu anafilaktycznego?

– Najważniejsza jest szybka reakcja i podanie leku, który może uratować życie – adrenaliny podawanej domięśniowo (epinefryny). Nie bójmy się udzielać pierwszej pomocy! W przypadku wystąpienia anafilaksji, czas do pojawienia się niewydolności krążeniowo – oddechowej to kilka minut – wyjaśnia lekarz Łukasz Durajski.

Co to jest wstrząs anafilaktyczny

Anafilaksja to ciężka, zagrażająca życiu, systemowa lub uogólniona reakcja nadwrażliwości natychmiastowe. To sytuacja, w której ważna jest szybka reakcja i rozpoczęcie leczenia. Osoby, które wcześniej nie wiedziały o alergii są najbardziej narażone na zgon w wyniku wstrząsu anafilaktycznego, bo się go nie spodziewają i nie wiedzą jak zareagować.

Anafilaksja to ciężka, zagrażająca życiu reakcja alergiczna, której najgroźniejszą postacią jest wstrząs anafilaktyczny.

W grupie najwyższego ryzyka wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego znajdują się dzieci, młodzież, kobiety, a także osoby cierpiące na atopie, w przypadku których nawet niewielki kontakt z substancją uczulającą potencjalnie może wywołać reakcję alergiczną o ciężkim przebiegu.

Podstawową grupą ryzyka wystąpienia anafilaksji są pacjenci, u których w przeszłości nastąpił wstrząs. Tacy pacjenci powinni pogłębić diagnostykę, być pod opieką lekarską i mieć przy sobie adrenalinę, na wypadek wystąpienia kolejnego wstrząsu w przyszłości.

Warto jednak podkreślić, że anafilaksji może doświadczyć każdy, nawet taka osoba, u której nigdy wcześniej nie pojawiała się żadna alergia. U osób, które nigdy nie doświadczyły alergii, może dojść do wstrząsu anafilaktycznego np. po użądleniu owadów, takich jak osa czy pszczoła. Wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego jest bardzo trudne, a czasami wręcz niemożliwe do przewidzenia -tłumaczy doktor Łukasz Durajski.

Przyczyny wstrząsu anafilaktycznego

Najczęstszą przyczyną wstrząsu anafilaktycznego jest spożycie pokarmów – stanowią 33% przypadków. Są to najczęściej orzeszki ziemne, owoce morza, mięso ryb, mleko krowie, jaja kurze, ziarno sezamu, soja i pszenica, rzadziej owoce i warzywa. U dzieci pokarmy wywołuje nawet do 85% przypadków anafilaksji.

Kolejnym czynnikiem powodującym wstrząs są użądlenia owadów (19%) i leki (14%). Zdarza się, ale zdecydowanie rzadziej, że anafilaksja jest wywołana przez sierść kota, lateks, środki czyszczące, alergeny środowiskowe tj. kurz czy wysiłek fizyczny.

Wstrząs anafilaktyczny pierwsza pomoc

Wstrząs anafilaktyczny – objawy

Anafilaksja może powodować wystąpienie objawów ze strony różnych układów narządów (oddechowego, sercowo-naczyniowego, pokarmowego czy nerwowego). W jej przebiegu mogą pojawić się też zmiany skórne. Reakcja ta może rozwinąć się w ciągu kilkunastu minut, a niekiedy jest bardzo gwałtowna i występuje w kilka minut po kontakcie z czynnikiem wyzwalającym wstrząs anafilaktyczny.

Jakie objawy mogą świadczyć o wystąpieniu wstrząsu anafilaktycznego?

  • objawy skórne (świąd, obrzęk, rumień, pokrzywka)
  • symptomy świadczące o niewydolności układu oddechowego (duszność, stridor – świst krtaniowy, obrzęk języka, jamy ustnej, gardła, krtani)
  • problemy z wydolnością układu krążenia (omdlenie, spadek ciśnienia, tachykardia – przyspieszenie rytmu serca)
  • objawy wstrząsu anafilaktycznego ze strony przewodu pokarmowego (nagłe wymioty, kurczowe bóle, biegunka)
  • brak kontaktu słowno-logicznego, utrata świadomości

– Wstrząs anafilaktyczny może spotkać każdego, w każdej sytuacji, nie tylko osoby uczulone. Dlatego kluczowym czynnikiem powinno być stałe podnoszenie świadomości społeczeństwa, szeroko rozumiana edukacja oraz regularne uczestnictwo w szkoleniach z zakresu udzielania pierwszej pomocy – wyjaśnia Konrad Nowalski, instruktor udzielania pierwszej pomocy, ekspert kampanii „Recepta na wstrząs”.

Wstrząs anafilaktyczny – pierwsza pomoc

Pamiętajmy! W przypadku wystąpienia niepokojących objawów, podejrzenia silnej reakcji alergicznej, wstrząsu anafilaktycznego, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.

Co robić w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego i jak wygląda pierwsza pomoc?

  1. Należy przerwać ekspozycję na czynnik wyzwalający reakcję. W przypadku użądlenia przez pszczołę należy właściwie usunąć żądło, tak aby nie dopuścić do przedostania się kolejnych porcji jadu do skóry.
  2. Należy wezwać pomoc medyczną.
  3. Trzeba ułożyć pacjenta w pozycji leżącej z uniesionymi kończynami, za wyjątkiem przypadków z dominującymi objawami niedrożności dróg oddechowych.
  4. Jak najszybciej od wystąpienia objawów wstrząsu anafilaktycznego należy podać pacjentowi adrenalinę domięśniowo w zewnętrzną część uda.
  5. Ważne jest utrzymywanie kontaktu słownego z pacjentem.

Adrenalina to lek, który ratuje życie. Najwięcej zgonów przy wstrząsie anafilaktycznym ma miejsce na skutej zbyt późnego podania lub nie podania pacjentowi adrenaliny – wyjaśnia Konrad Nowalski, instruktor pierwszej pomocy.

Jak użyć adrenaliny w autowstrzykiwaczu? Wstrzykiwacz podaje się domięśniowo w przednioboczną część uda, można go użyć nawet przez ubranie. W sytuacji wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, roztwór należy podać, stosując się do zasad opisanych w instrukcji produktu.

źródło: materiały prasowe

PRZEJDŹ DO: ZDROWIE