Advertisement
Błonnik pokarmowy jest substancją niejednorodną, która składa się z mieszaniny związków chemicznych będących składnikami zbóż, owoców, warzyw i nasion. Elementy te nie spełniają funkcji odżywczej i nie są trawione przez organizm, jednak odgrywają istotną rolę w diecie człowieka oraz mogą zmniejszać ryzyko rozwoju wielu chorób, w tym nowotworowych.

Profilaktyczne i antynowotworowe działanie błonnika pokarmowego ma wiele przyczyn. Dzięki jego obecności w układzie pokarmowym substancje kancerogenne mogą być szybciej wydalane z organizmu. Rozpuszczalny błonnik pokarmowy z owoców czy warzyw może wiązać w jelitach wtórne kwasy żółciowe, które należą do substancji rakotwórczych.

Jest on również rozkładany w jelicie grubym przez bakterie jelitowe do postaci krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Dzięki temu dochodzi do obniżenia odczynu pH w jelicie, przez co następuje zahamowanie wydzielania enzymu uczestniczącego w rozkładzie pierwotnych i wtórnych kwasów żółciowych. Błonnik pokarmowy sprzyja również namnażaniu bakterii jelitowych, które na różne sposoby chronią zdrowie i wspierają siły obronne organizmu.

Osoby spożywające pokarmu bogate w błonnik rzadziej chorują na miażdżycę, zawały i cukrzycę. Błonnik pokarmowy wspiera rozwój flory bakteryjnej jelit oraz zmniejsza wchłanianie tłuszczu. Większa ilość błonnika na talerzu, to mniejsze ryzyko zachorowania a raka jelita grubego. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia WHO, zalecana ilość błonnika pokarmowego w dziennej racji pokarmowej wynosi 27-40 gram, a pektyn – do 15 gram na dobę.

BŁONNIK POKARMOWY – ROZPUSZCZALNY I NIEROZPUSZCZALNY

Błonnik pokarmowy czyli tzw. węglowodany nieprzyswajalne to roślinne wielocukry i ligniny niepodatne na działanie enzymów trawiennych. Błonnik dzielimy na nierozpuszczalny i rozpuszczalny w wodzie.

  • Błonnik pokarmowy nierozpuszczalny w wodzie to nieprzyswajalne części pokarmów roślinnych. Jest on balastem, który zwiększa objętość stolca, co ułatwia wypróżnianie i daje uczucie sytości. Dodatkowo wiąże on wodę i absorbuje nadmiar kwasu solnego w żołądku. Odgrywa także istotną rolę w produkcji hormonów przewodu pokarmowego, wpływa na ukrwienie jelit i zwiększone wydzielanie soków trawiennych. Bogatym źródłem błonnika są bataty, brokuły, kapusta, seler, siemię lniane i zielona kapusta.
  • Błonnik rozpuszczalny w wodzie tworzy galaretowatą osłonkę wokół cząstek pokarmu, utrudnia wchłanianie cholesterolu z pożywienia i zwiększa jego usuwanie z organizmu. Dodatkowo rozluźnia on masę kałową w jelicie grubym, wpływa na zwiększenie gęstości treści pokarmowej, absorbuje duże ilości kwasów żółciowych oraz przyczynia się do regulacji stężenia cukru we krwi. Błonnik rozpuszczalny występuje w dwóch postaciach jako pektyny i beta-glukan. Jego bogate źródła to dynia, figi, jabłka, morele, owoce leśne, płatki owsiane, suszone śliwki i ziarna roślin strączkowych.

Zobacz: DIETA W RAKU JELITA GRUBEGO

PROFILAKTYKA PRZECIWNOWOTWOROWA DZIĘKI BŁONNIKOWI POKARMOWEMU

Błonnik pokarmowy – dzięki zdolności pęcznienia – zwiększa objętość stolca, zmniejszając w ten sposób stężenie wszelkich możliwych kancerogenów w jelitach. Dzięki przyspieszonemu wydalaniu skraca się również czas kontaktu tych niebezpiecznych substancji z błoną śluzową jelita.

Błonnika może zahamować rozwój raka, przyspieszając przejście papki pokarmowej przez jelita. Dzięki temu czas kontaktu substancji rakotwórczych z błoną śluzową jelita jest krótszy. Ponadto błonnik pkarmowy zwiększaobjętość stolca, przez co szkodliwe substancje są rozcieńczane.

Dieta obfitująca w błonnik składa się z dużej ilości warzyw i owoców, roślin strączkowych i produktów z pełnego ziarna i zawiera na ogół mniej tłuszczu niż przeciętny sposób odżywiania. Najlepszym zaleceniem w kontekście ochrony przed rakiem jest zróżnicowana dieta bogata w produkty zawierające tzw. wtórne substancje ochronne oraz właśnie błonnik pokarmowy zawsze w połowie złożony z warzyw i owoców oraz produktów z pełnego ziarna.

U Pacjenta onkologicznego podaż błonnika powinna być ustalona indywidualnie. U osób z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka czy zaparcia) wskazany jest błonnik w postaci gotowanych warzyw, owoców i drobnych kasz. Pieczywo razowe powinno być zamienione na pieczywo pszenne lub podawane w postaci mieszanej

SUBSTANCJE BALASTOWE POCHODZĄCE Z ŻYWNOŚCI

  • Wiążą wodę i zwiększają objętość stolca – w ten sposób dochodzi do rozrzedzenia substancji o potencjale rakotwórczym.
  • Częściowo wiążą substancje rakotwórcze, co przyśpiesza ich wydalanie – związki kancerogenne dostają się do organizmu nie tylko z pożywieniem, mogą powstawać np. podczas rozkładu substancji endogennych (np. z wtórnych kwasów żółciowych).
  • Przyczyniają się do obniżenia stężenia cholesterolu, a dzięki temu redukują ryzyko pojawienia się zmian nowotworowych – takie właściwości wykazują szczególnie substancje balastowe znajdujące się w warzywach, roślinach strączkowych, owsie, życie i jęczmieniu.
  • Błonnik pokarmowy wspomaga wzrost wybranych rodzajów bakterii jelitowych, które przekształcają amoniak (związek kancerogenny).
  • Mogą redukować aktywność enzymów reaktywujących substancje o potencjale rakotwórczym – przekształcają je w nieszkodliwe związki.
Nowotwory, na które pozytywnie wpływa duża ilość substancji balastowych – błonnika pokarmowego:
  • Rak jelita grubego – ryzyko rozwoju guza na jelicie grubym pod wpływem diety bogatej w błonnik pokarmowy, zmniejsza się o 40%. Im większy udział warzyw i owoców w diecie, tym niższe ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
  • Rak piersi – im większa przyswajanie substancji balastowych, tym niższa umieralność na ten rodzaj nowotworu (najczęściej wśród kobiet po okresie menopauzy) – błonnik reguluje stężenie estrogenów, wiążąc je, a następnie wydalając.

 


Szacuje się, że przyczyną powstawania blisko 30% nowotworów jest niewłaściwa dieta. Choć do tej pory nie udało się opracować konkretnych zaleceń żywieniowych, które miałyby właściwości lecznicze, to dysponujemy rzetelną wiedzą na temat możliwości obniżania ryzyka zachorowania na wiele podtypów raka. Optymalna dieta przeciwnowotworowa opiera się na wzajemnym współdziałaniu i synergii różnych cennych związków i substancji odżywczych, które wpływają na zahamowanie procesu nowotworzenia. Odpowiednio skomponowana dieta odgrywa również ważną w przypadku, kiedy doszło do wykrycia już istniejącej choroby. Może ona spowalniać postęp choroby, łagodzić jej przebieg, skutki uboczne leczenia onkologicznego, przeciwdziałać niedożywieniu oraz wzmacniać organizm pacjenta w trakcie terapii.

Zachęcamy Państwa do zapoznania się z naszym ŻYWIENIOWYM ONKOALFABETEM, który został opracowany dla portalu Zwrotnik Raka przez dietetyk Małgorzatę Solecką – specjalistę do spraw żywienia i edukacji pacjentów onkologicznych.

Żywieniowy Onkoalfabet powstał pod patronatem firmy: