Dieta przeciwnowotworowa

Istnieje ścisły związek pomiędzy składem i rodzajem codziennej diety, a ryzykiem rozwoju wielu typów nowotworów. Ekspertom żywieniowym udało się opracować schemat i zalecenia dla diety przeciwnowotworowej mającej potencjał w profilaktyce raka. Polega ona na codziennym dostarczaniu organizmowi surowców bogatych w związki uznawane za przeciwnowotworowe.

Istnieją antyrakowe składniki pokarmowe zawarte przede wszystkim w owocach i warzywach, które znacząco redukują ryzyko rozwoju komórek nowotworowych i powstawania przerzutów. Równocześnie inne składniki żywności przyspieszają te mechanizmy. Choć szeroko rozumiany zdrowy styl życia i dieta nie zagwarantują nam stuprocentowej ochrony przed zachorowaniem na raka, to mają one realny wpływ na nasze zdrowie.

Dowiedziono, że przyczynę blisko 30% nowotworów stanowi niewłaściwa dieta. Złe odżywianie to drugi – po paleniu tytoniu – czynnik przyczyniający się do zwiększonego ryzyka zachorowania na raka. Ten fakt może stanowić cenną informację – odpowiednia dieta przeciwnowotworowa oraz świadomy styl życia mogą chronić nas przed rozwojem choroby.

Warto podkreślić, że dotychczas nie opracowano diety, która miałaby właściwości lecznicze i pozwalała pokonać chorobę. Coraz więcej wiemy natomiast o diecie przeciwnowotworowej, która ma potencjał w obniżaniu ryzyka zachorowania na raka i chroni nas przed rozwojem choroby.

Stosując dietę mieszaną, codziennie dostarczamy naszemu organizmowi nie tylko pięćdziesięciu substancji odżywczych, lecz także około 1,5 g tzw. wtórnych substancji roślinnych, które z kolei składają się z tysięcy pojedynczych substancji. Działanie przeciwnowotworowe można stwierdzić w przypadku wszystkich grup tych substancji i na prawie każdym etapie rozwoju raka. Wiedza o spodziewanym działaniu ochronnym opiera się na różnych, w wielu przypadkach jeszcze nie zakończonych badaniach.

Wiarygodne wypowiedzi na temat działania ochronnego dotyczą jak dotąd przede wszystkim wzmożonego spożycia różnorodnych produktów roślinnych, a nie wyizolowanych i pojedynczych substancji. Z tego powodu zaleca się nie tylko jedzenie większej ilości produktów roślinnych, lecz także dbanie o różnorodność w tej grupie.

Naturalne produkty spożywcze zawierają dużo cennych witamin i minerałów oraz pierwiastków śladowych. Nie da się ich zastąpić nawet najlepszymi preparatami i suplementami, w których izolowane są poszczególne składniki. Warto znać listę produktów mających potencjał w diecie antynowotworowej, aby regularnie je spożywać. Nie ma też jednego produktu, który dostarczy nam wszystkich niezbędnych witamin czy składników – konieczna jest urozmaicona dieta.

Poza różnymi witaminami mającymi właściwości antyoksydacyjne, wtórne substancje roślinne działają przede wszystkim antykancerogennie i antyinicjacyjnie, czyli stwarzają warunki niesprzyjające rozwojowi raka.

Produkty antyrakowe

redukcja potencjału kancerogennego: czosnek i cebula, winogrona i owoce miękkie, cytrusy, warzywa kapustowate;
hamowanie wzrostu komórek guzów: zielona herbata, kurkuma, soja, warzywa kapustowate, czosnek i cebula, winogrona i owoce miękkie, cytrusy, pomidory, tłuszcze omega-3, gorzka czekolad;
wpływ na obumieranie guza: kurkuma, soja, warzywa kapustowate, czosnek i cebula, winogrona i owoce miękki;
ingerencja w proces angiogenezy: zielona herbata, kurkuma, soja, winogrona i owoce miękkie, tłuszcze omega-3;
oddziaływanie na system odpornościowy: kurkuma, cytrusy, tłuszcze omega-3.

Zdrowa dieta przeciwnowotworowa

Poniżej proste fakty, ukazujące słuszność racjonalnego odżywiania jako naturalnej ochrony przed rozwojem raka:

Zróżnicowanie – przyjmowanie różnych klas związków przeciwnowotworowych pozwala skutecznie zapobiegać rozwojowi guza przez ingerowanie w liczne procesy powodujące progresję choroby nowotworowej. Niestety, żaden produkt spożywczy nie zawiera kompletu związków zdolnych oddziaływać na wszystkie procesy. Ważne jest komponowanie urozmaiconych posiłków z różnych surowców, których działanie będzie się wzajemnie dopełniać i wzmacniać. Optymalna dieta antyrakowa to nie tyle pojedyncze substancje odżywcze, a raczej ich wzajemne współdziałanie i synergia w zbilansowanej, różnorodnej diecie.
Umiar i regularność – umiar jest podstawą zdrowego i racjonalnego odżywiania, a zasada to dotyczy również działań związanych z prewencją raka. Żywieniowa profilaktyka raka polega na stałym i ciągłym dostarczaniu organizmowi korzystnych substancji przeciwrakowych. Zapobieganie chorobie poprzez właściwe odżywianie należy traktować jako stały i umiarkowany wysiłek, którego podstawą powinna być zmiana dotychczas prowadzonego trybu życia.
Skuteczność i synergia – połączenie ze sobą różnych produktów zawierających związki przeciwrakowe, umożliwia ingerencję w różne procesy związane ze wzrostem guza oraz znacząco zwiększa skuteczność ich antyrakowego oddziaływania. Dobroczynne działanie wielu związków ulega wzmocnieniu w obecności innych substancji. Taka synergia jest szczególnie istotna w przypadku związków pochodzenia żywieniowego, które występują bezpośrednio w krwioobiegu w niewielkich ilościach. Choć kurkumina i galusan epigalokatechiny (aktywny składnik zielonej herbaty) nie są zdolne indywidualnie powodować śmierci komórek rakowych (apoptozy), to podawane jednocześnie są w stanie wywołać bardzo silną reakcję. Podobnym przykładem synergii pośredniej jest zdolność piperyny (substancji zawartej w pieprzu) do zwiększania niemal tysiąc razy przyswajalności kurkuminy.

To jak się odżywiamy, ma duży wpływ na ogólną sprawność organizmu, to jak szybko się starzejemy oraz rozwój wielu chorób (cukrzyca, nadciśnienie, miażdżyca, nowotwory). Stosując odpowiednią dietę przeciwnowotworową nie można zapomnieć też o regularnej aktywności fizycznej oraz utrzymaniu prawidłowej masy ciała.

Czy odpowiednia dieta chroni przed rakiem?

Nowotwór należy rozpatrywać jako chorobę polegającą na pojawieniu się w organizmie pierwszej komórki, która zaprzestaje reagować na wysyłane przez organizm sygnały dotyczące ograniczenia jej dalszego życia oraz która wytwarza co raz więcej komórek potomnych podobnie lub coraz bardziej opornych na sygnały obronne organizmu.

Rak to choroba, która potrafi skutecznie zahamować fundamentalny proces odnowy organizmu i stabilizacji. Konkuruje ze zdrowymi tkankami, zatruwa je, uniemożliwia im odnawianie i zaburza ich życie. Z czasem są one coraz bardziej słabe, degenerują się i obumierają. Powstaje pustka, którą wypełniają śmiercionośne komórki nowotworowe.

Sprawny system odpornościowy człowieka produkuje wielką liczbę komórek „naturalnych zabójców”, które są zdolne do zniszczenia większości komórek nowotworowych.

Zdarza się, iż zdolność systemu immunologicznego do obrony jest zaburzona. Dieta przeciwnowotworowa pozytywnie stymuluje i wzmacnia układ immunologiczny człowieka. Dzieje się tak na przykład w przypadku spożywania dużych ilości alkoholu – hamowana jest wówczas zdolność organizmu do produkcji „naturalnych strażników”.

Kombinacja otyłości z paleniem papierosów i piciem alkoholu jest szczególnie niewskazana. Kancerogeny w dymie tytoniowym mogą stanowić przyczynę powstawania raka, a alkohol zmniejsza skuteczność układu odpornościowego do zwalczania zbuntowanych komórek. Dieta przeciwnowotworowa może pomóc niwelować negatywne skutki wywoływane przez szkodliwe używki.

Działanie antyrakowe roślin

Dieta przeciwnowotworowa opiera się na synergicznym działaniu wtórnych substancji roślinnych. Są one odpowiedzialne w naszym organizmie za naprawę szkód spowodowanych przez wolne rodniki. Reaktywne, agresywne i toksyczne wolne rodniki są produktem ubocznym procesów biochemicznych związanych z oddychaniem naszych komórek. Do ich powstawania prowadzi oddziaływanie tlenu i promieniowania słonecznego.

Łupem wolnych rodników padają części składowe komórek, w tym nici DNA i zapisane w nich geny. Są one zdolne skutecznie uszkodzić białka i DNA w komórkach oraz są odpowiedzialne w dużej mierze za starzenie i degenerację komórek.

Proces uszkadzania komórek ciała i ich części przez wolne rodniki może zainicjować przemianę zdrowej komórki w komórkę nowotworową i w ten sposób przyczynić się do powstania raka. Dzięki działaniu antyoksydacyjnemu wtórnych substancji roślinnych wolne rodniki zostają zneutralizowane.

Wtórne substancje roślinne	Produkty spożywcze	Możliwa ochrona przed:
karotenoidy (żółte, pomarańczowe i czerwone barwniki ochronne)	marchew, papryka, morele, pomidory, dynia	rakiem, chorobami układu krążenia, uszkodzeniami komórek przez wolne rodniki, osłabieniem układu odpornościowego
glukozynolany (związki siarki o intensywnym zapachu)	warzywa kapustne, rzodkiew, rzeżucha, rzodkiewka, kapusta kiszona, musztarda	rakiem, chorobami układu krążenia, infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybicznymi
inhibitory enzymatyczne (substancje hamujące trawienie białka i skrobi)	ziarna soi, groch, zboża, soczewica, fasola, ziemniaki	rakiem, uszkodzeniami komórek przez wolne rodniki, cukrzycę
fitoestrogeny – izoflawony i lignany (hormony roślinne, które budową i działaniem przypominają żeński hormon płciowy estrogen)	ziarna soi, zboże, siemię lniane, groch, soczewica, fasola	rakiem, chorobami układu krążenia, chorobami prostaty, dolegliwościami związanymi z menopauzą
fitosterole (tłuszcze roślinne, pod względem budowy przypominają zwierzęcy cholesterol, ale hamujące jego przyswajanie)	soja, awokado, pestki słonecznika, sezam, kiełki zbóż, orzechy, tłoczone na zimno oleje roślinne	rakiem, chorobami układu krążenia, podwyższonym poziomem cholesterolu
polifenole – flawonoidy (żółte, jaskrawoczerwone, fioletowe i niebieskie barwniki roślinne) oraz kwasy fenolowe (substancje odpowiedzialne za zapach, garbniki, substancje gorzkie oraz substancje odpowiedzialne za ostry smak)	czerwona kapusta, rzodkiewka, czerwona cebula, czerwone sałaty, czereśnie, wiśnie, śliwki, brzoskwinie, wino, herbata truskawki, orzechy włoski, winogrona	rakiem, chorobami układu krążenia, uszkodzeniem komórek przez wolne rodniki, infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybicznymi, stanami zapalnymi, cukrzycą, agregacją płytek krwi
saponiny (składniki roślinne o gorzkim smaku, mają działanie emulgujące i spieniające)	groch, fasola, soczewica, szparagi, szpinak, buraki ćwikłowe	rakiem, chorobami układu krążenia, infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybicznymi, osłabieniem układu odpornościowego
sulfidy (zawierające siarkę substancje czynne o silnym zapachu i smaku)	warzywa czosnkowate, czosnek, cebula, por, szczypiorek, czosnek niedźwiedzi	rakiem, podwyższoną krzepliwością krwi, uszkodzeniem komórek przez wolne rodniki, infekcjami, stanami zapalnymi, zaburzeniami trawienia
monoterpeny (roślinne aromatyczne olejki eteryczne)	przyprawy: kminek, anyż, fenkuł, kolendra, bazylia, owoce cytrusowe, mięta pieprzowa	rakiem, zaburzeniami trawienia, infekcjami wirusowymi bakteryjnymi i grzybicznymi