Nowotwory ginekologiczne (kobiece) każdego roku diagnozuje się u kilkudziesięciu tysięcy Polek. Ostatnie lata przyniosły znaczący postęp w ich diagnostyce oraz leczeniu. Jak podkreślają eksperci – podstawową metodą leczenia nowotworów ginekologicznych pozostaje chirurgia onkologiczna.
I właśnie na temat operacji chirurgicznych w leczeniu nowotworów ginekologicznych rozmawiamy z dr n. med. Magdaleną Bizoń – ginekolog onkolog, Szpital św. Wincentego LUX MED Onkologia, Centrum Chirurgii Robotycznej Grupy LUX MED.
Leczenie z zakresu ginekologii i ginekologii onkologicznej w LUX MED Onkologia jest realizowane przede wszystkim w ramach umów z NFZ – w poradni ginekologicznej oraz na szpitalnych oddziałach: ginekologii oraz chirurgii onkologicznej (Szpital Św. Wincentego), a także w poradni onkologicznej i oddziałach onkologicznych (Szpital Fieldorfa, Szpital Szamocka). W Centrum Chirurgii Robotycznej Grupy LUX MED w Szpitalu św. Wincentego LUX MED Onkologia w ramach NFZ przeprowadzane są operacje robotyczne raka trzonu macicy.
Pacjentki z rozpoznanym rakiem endometrium, jajnika, szyjki macicy oraz sromu mogą kontaktować się bezpośrednio z Koordynatorką Leczenia Nowotworów Ginekologicznych pod numerem: 722 218 928 (pon.-pt. w godz. 8:00-15:00).
Leczenie chirurgiczne nowotworów ginekologicznych
Pani Doktor, nowoczesne leczenie onkologiczne opiera się na interdyscyplinarnym skojarzeniu wielu różnych strategii terapeutycznych. Jak ocenia Pani rolę i znaczenie chirurgii w leczeniu nowotworów ginekologicznych?
– Rozpoznanie choroby nowotworowej wiąże się z rozszerzoną diagnostyką obrazową. Ocena stopnia zaawansowania choroby decyduje o wyborze metody leczenia. W większości przypadków we wczesnym stadium nowotworu rekomendowane jest leczenie chirurgiczne, a następnie leczenie uzupełniające pod postacią radioterapii, chemioterapii czy immunoterapii w zależności od wskazań. Chirurgia we wczesnym stadium choroby nowotworowej jest zabiegiem radykalnym, stąd powinna być przeprowadzona w ośrodkach wyspecjalizowanych w tego typu procedurach.
Leczenie chirurgiczne nowotworów kobiecych w Polsce jest rozproszone, prowadzi je wiele ośrodków. Jakie znaczenie dla Pacjentki ma fakt, że w danej placówce wykonuje się dużo procedur z zakresu ginekologii onkologicznej?
– Tak jak w każdej dziedzinie życia, im więcej wykonuje się danych czynności i procedur – tym rośnie doświadczenie w tym zakresie. Podobnie jest w medycynie. Wielokrotność powtarzania czynności pozwala na zwiększenie jakości świadczeń, skrócenie czasu wykonania procedury przy utrzymaniu precyzyjności i dokładności kolejnych etapów, a zdobyte doświadczenie pozwala na wykonywanie coraz to trudniejszych przypadków.
W ginekologii onkologicznej powinniśmy zadbać o poprawę jakości leczenia, dzięki temu wydłużamy czas wolny od progresji choroby i zmniejszamy śmiertelność. Mamy o co walczyć, gdyż statystyki niestety wykazują w ostatnich latach wzrost śmiertelności w przypadku raka trzonu macicy (raka endometrium). Poprawa jakości leczenia w tym nowotworze jest szczególnie ważna.
W leczeniu operacyjnym nowotworów ginekologicznych obserwujemy rozwój metod małoinwazyjnych – wykorzystujących narzędzia laparoskopowe, roboty operacyjne czy dostęp pochwowy.
– Obecnie chirurgia małoinwazyjna jest złotym standardem w ginekologii onkologicznej. Wybór techniki zabiegu zależy przede wszystkim od rozpoznania klinicznego i możliwości technicznych przeprowadzenia zabiegu w danej metodzie. Dodatkowymi czynnikami są preferencje pacjentki oraz doświadczenie chirurga w danej technice.
Od sierpnia 2023 roku Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje leczenie chirurgiczne z wykorzystaniem robota nowotworu błony śluzowej macicy. Czy chirurgia robotyczna to istotny postęp w leczeniu nowotworów ginekologicznych?
– Dotychczas nie było tak precyzyjnej techniki chirurgicznej jak małoinwazyjne procedury w asyście robota chirurgicznego. Dzięki powiększeniu obrazu i niezwykłej rotacyjności instrumentów możliwe jest dokładniejsze preparowanie tkanek bez uszkodzenia tkanek sąsiednich i przy jak najmniejszej utracie krwi. Jest to niebywale istotne w przypadku preparatyki dołów biodrowych, wycinaniu węzłów chłonnych zlokalizowanych w bliskości naczyń biodrowych i nerwów. Stabilność ramion robota pozwala na uniknięcie problemu drżenia rąk ludzkich i pozwala na większą dokładność przy preparatyce tkanek. Wszystkie te aspekty wpływają na szybszą rekonwalescencję pacjentki i krótszy pobyt w szpitalu. Dzięki temu pacjentki utrzymują dotychczasową jakość życia, a konsekwencje leczenia chirurgicznego nie mają odzwierciedlenia w opóźnianiu leczenia uzupełniającego.
Przy jakich rozpoznaniach z zakresu ginekologii onkologicznej rekomendowane jest leczenie metodą chirurgii robotycznej?
– Chirurgia robotyczna jest metodą małoinwazyjną. Obecnie w Polsce refundowaną tylko w przypadku rozpoznania raka trzonu macicy. Jednak zgodnie z rekomendacjami europejskimi może być stosowana u pacjentek z rakiem jajnika w przypadku wczesnego stadium choroby – jako pierwotne leczenie chirurgiczne lub u pacjentek po chemioterapii neoadjuwantowej, które uzyskały satysfakcjonującą odpowiedź na leczenie systemowe i spełniają kryteria włączenia leczenia operacyjnego. W przypadku raka szyjki macicy prowadzone są badania kliniczne porównujące metodę chirurgii otwartej, czyli laparotomii do chirurgii robotycznej (RACC trial) celem oceny skuteczności leczenia.
A jakie są różnice między operacją laparoskopową a robotyczną?
– Obie techniki należą do małoinwazyjnych, co pozwala na wykonanie rozległej operacji w jamie brzusznej poprzez kilka niewielkich nacięć skóry. W chirurgii robotycznej chirurg siedzący przy konsoli ma możliwość widzenia trójwymiarowego o kilkunastokrotnym powiększeniu, a jego głowa zatopiona jest w mikrośrodowisku jamy brzusznej, podczas gdy w laparoskopii nie uzyskuje się tak dużego powiększenia i jakości obrazu. Dodatkowym atutem obecności robota chirurgicznego w trakcie operacji są jego stabilne ramiona, które utrzymują tkankę bez drżeń towarzyszących zmęczonej ludzkiej ręki utrzymującej narzędzia lub kamerę. Kamera w chirurgii robotycznej jest ustawiana z poziomu konsoli chirurgicznej osobiście przez chirurga.
Narzędzia stosowane w obu technikach operacyjnych mają różny stopień rotacji. W laparoskopii skręcają się w 4 płaszczyznach, ale w robotyce są w stanie rotować się i zginać jak ludzki nadgarstek, co pozwala na precyzyjne ruchy w trudno dostępnych miejscach miednicy mniejszej i jamy brzusznej. Wyjątkowa stabilność systemu robotycznego jest niezastąpiona szczególnie w przypadku operacji pacjentek z patologiczną otyłością. Żadna z innych metod (laparotomia, laparoskopia) nie daje tak dużego komfortu leczenia operacyjnego, co przekłada się na bezpieczeństwo pacjentki, poprawę wyników leczenia, szybszą rekonwalescencję i zmniejszenie ilości powikłań.
Eksperci coraz częściej podnoszą kwestię diagnostyki molekularnej w planowaniu optymalnej terapii. Jakie znaczenie dla leczenia ma wykonanie panelu badań molekularnych i genetycznych materiału pobranego w czasie zabiegu?
– Obecnie najnowsza klasyfikacja FIGO (Międzynarodowej Federacji Położników i Ginekologów FIGO) raka endometrium, czyli raka trzonu macicy z 2023 roku, oprócz oceny stopnia zaawansowania choroby nowotworowej zawiera typ molekularny choroby. W przypadku każdego raka endometrium, tkanki endometrium, czyli błony śluzowej macicy powinny być ocenione pod względem molekularnym i genetycznym. Obecnie wyróżniamy 4 typy raka endometrium, a każdy typ wymaga innego leczenia uzupełniającego. Chemioterapia wskazana jest w przypadku typu p53, podczas gdy immunoterapia dedykowana jest tylko pacjentkom z zawansowanym typem dMMR lub NMSP albo w przypadku wznowy.
Najciekawszym typem raka endometrium jest mutacja POLE, kiedy to pacjentka pozostaje tylko w obserwacji i nie wymaga leczenia uzupełniającego. Dlatego też ocena typu raka endometrium jest kluczowa przy podejmowaniu decyzji o dalszym postępowaniu wobec pacjentki.
Pani Doktor, a gdyby spróbować to wszystko krótko podsumować – na co zwrócić uwagę, szukając optymalnej placówki w celu rozpoczęcia leczenia?
– Wybór placówki medycznej jest decyzją każdej pacjentki, ale każda choroba nowotworowa powinna być leczona w ośrodkach onkologicznych z dostępnością do chirurgii i leczenia systemowego. Jakość świadczeń medycznych można ocenić na podstawie ilości wykonywanych procedur. Duża liczba operacji w zakresie chorób nowotworowych wskazuje na doświadczenie ginekologów onkologów w tej dziedzinie. Dlatego też każda pacjentka na wizycie u ginekologa onkologa kwalifikującej do leczenia chirurgicznego powinna zapytać o doświadczenie danego ośrodka, to znaczy ile procedur rocznie w zakresie tej choroby jest wykonywanych.
Ponadto, ośrodek powinien posiadać zaplecze diagnostyczne pozwalające na wykonanie badania histopatologicznego oraz określenie typu molekularnego choroby. Dodatkowym atutem jest możliwość wykonywania procedur z użyciem najnowocześniejszych technologii, w tym robota chirurgicznego. Pamiętajmy, że obecnie to chirurgia małoinwazyjna jest złotym standardem leczenia operacyjnego w raku trzonu macicy, a chirurgia otwarta powinna być tylko wykonywana w wybranych przypadkach.
Nieskromnie mówiąc, spełniamy wszystkie te warunki, a pacjentki w LUX MED Onkologia otaczamy opieką nie tylko w trakcie leczenia chirurgicznego i uzupełniającego, ale także podczas późniejszych wizyt kontrolnych co 3 miesiące.
Dziękuję za rozmowę!
Partnerem publikacji jest LUX MED Onkologia – szpitale onkologiczne wyspecjalizowane w leczeniu nowotworów w ramach NFZ. Materiał promocyjny.
PRZEJDŹ DO: NOWOTWORY GINEKOLOGICZNE
