Operacje robotyczne w urologii

Operacje robotyczne w urologii wykorzystywane są na świecie już od ponad 20 lat. Służą do precyzyjnego i minimalnie inwazyjnego leczenia chorób układu moczowego, w tym raka gruczołu krokowego. Operacja w asyście robota umożliwia operatorowi przeprowadzanie bardziej precyzyjnych i skomplikowanych procedur chirurgicznych i przekłada się szybszy powrót pacjenta do zdrowia.

Na nasze pytania dotyczące zastosowania operacji robotycznych w urologii odpowiada lek. Wojciech Malewski, specjalista w dziedzinie urologii, FEBU, wykonujący operacje robotyczne u pacjentów II Kliniki Urologii CMKP ECZ Otwock.

Chirurgia robotowa nowotworów – co kryje się pod tym pojęciem?

lek. Wojciech Malewski: Chirurgia robotowa nowotworów odnosi się do zastosowania specjalistycznych systemów robotycznych do wykonywania operacji u pacjentów z nowotworami. Robot chirurgiczny umożliwia chirurgom przeprowadzenie operacji przez małe nacięcia z użyciem precyzyjnych instrumentów kontrolowanych przez operatora w konsoli robota.

Robot chirurgiczny składa się z kilku podstawowych części:

Konsola chirurgiczna, przy której siedzi chirurg, sterując robotem.
Cztery interaktywne ramiona robota, które mogą trzymać instrumenty oraz kamerę.
Stacja robocza, która przetwarza obraz i dane oraz umożliwia asystentom chirurga wspieranie operacji.

Chirurg operuje przy pomocy manipulatorów i pedałów na konsoli, które pozwalają na precyzyjne sterowanie narzędziami chirurgicznymi na końcach ramion robota. System zapewnia również trójwymiarowy, wysokiej rozdzielczości obraz pola operacyjnego, co zwiększa precyzję i kontrolę nad przeprowadzaną procedurą.

Jak wygląda zastosowanie operacji robotycznych w urologii?

lek. Wojciech Malewski: Operacje robotyczne w urologii są szeroko stosowane do leczenia różnych schorzeń, a w szczególności chorób nowotworowych.

Najbardziej powszechnie systemy robotyczne używane są w leczeniu radykalnym raka stercza. Operacje w asyście robota umożliwiają precyzyjne usunięcie gruczołu krokowego z zachowaniem struktur gwarantujących dobre wyniki trzymania moczu oraz utrzymanie funkcji seksualnych po operacji.

W przypadku wybranych guzów nerek stosuje się resekcje nowotworu oszczędzające nerkę. Dzięki systemowi robotycznemu możliwe jest zachowanie relatywnie większej części nerki w porównaniu do klasycznej laparoskopii czy chirurgii otwartej. Chirurgia robotowa umożliwia skrócenie czasu niedokrwienia nerki oraz zmniejsza utratę krwi w trakcie operacji. Dodatkowo skrócony zostaje czas hospitalizacji, a powrót pacjentów do pełni sprawności jest znacznie przyspieszony.

Robotyka jest coraz częściej stosowana również w leczeniu radykalnym raka pęcherza. Umożliwia bardzo szeroką limfadenektomię, jak i skomplikowane operacje rekonstrukcyjne takie, jak odprowadzenie moczu przy pomocy pęcherza jelitowego, czy wstawki jelitowej.

Operacje te jednak są możliwe do wykonania u chorych z nowotworami ograniczonymi do narządu, ewentualnie z przerzutami do okolicznych węzłów chłonnych. Niezwykle ważna jest odpowiednia kwalifikacja pacjenta.

Chirurgia robotowa z pewnością poszerza zastosowanie laparoskopii również do chorych otyłych, u których operacje klasyczne mogłyby być szalenie trudne czy nawet niemożliwe.

Jakie korzyści – dla pacjenta i operatora – daje zastosowanie systemu robotycznego?

lek. Wojciech Malewski: Operacje robotyczne w urologii stanowią przełom w chirurgicznym leczeniu wielu schorzeń, oferując znaczące przewagi nad tradycyjnymi technikami. Przede wszystkim, dzięki wykorzystaniu zaawansowanych systemów robotycznych, chirurdzy mogą przeprowadzać skomplikowane procedury z większą precyzją i mniejszym ryzykiem dla pacjenta. Wykorzystanie robotów umożliwia wykonanie bardzo delikatnych i skomplikowanych manewrów, które mogą być trudne do osiągnięcia w tradycyjnej laparoskopii lub otwartych procedurach chirurgicznych.

Roboty chirurgiczne zapewniają chirurgom lepszą wizualizację operowanego obszaru dzięki trójwymiarowemu obrazowaniu o wysokiej rozdzielczości, co przekłada się na większą dokładność cięć i mniejsze uszkodzenia otaczających tkanek. To z kolei prowadzi do zmniejszenia bólu pooperacyjnego, szybszej rekonwalescencji i skrócenia czasu hospitalizacji.

Podsumowując, operacje robotyczne w urologii oferują szereg korzyści, które poprawiają nie tylko bezpieczeństwo i efektywność procedur chirurgicznych, ale również jakość życia pacjentów po operacji.

Jak wygląda kwalifikacja do procedury i jej finansowanie? Czy jest możliwa refundacja przez NFZ?

lek. Wojciech Malewski: W przypadku raka stercza chory musi zostać zakwalifikowany przez urologa do operacji. W Europejskim Centrum Zdrowia Otwock taka kwalifikacja odbywa się w trakcie konsultacji w poradni NFZ lub wizyty komercyjnej. Pacjent kwalifikowany do operacji musi mieć wykonaną biopsję potwierdzającą raka stercza, scyntygrafię kości (wykluczającą chorobę przerzutową) oraz rezonans magnetyczny. Na takiej wizycie zapada decyzja o leczeniu radykalnym oraz zakresie limfadenektomii. Urolog kwalifikujący wstępnie ocenia również możliwości zachowania pęczków nerwowo naczyniowych.

Możliwe jest wykonanie operacji robotycznej również w trybie komercyjnym. Kwalifikacja do procedury refundowanej przez NFZ i operacji komercyjnej przebiega na identycznych zasadach.

W przypadku innych nowotworów układu moczowo-płciowego NFZ nie refunduje jeszcze wykorzystania robota chirurgicznego przy operacji. Z niecierpliwością oczekujemy decyzji publicznego płatnika, która poszerzyłaby zakres refundowanych operacji robotycznych w urologii, co z pewnością przełoży się pozytywnie na jakość opieki.

W Polsce przybywa ośrodków dysponujących systemami robotycznymi. Czym kierować się wybierając szpital i operatora?

lek. Wojciech Malewski: Wybierając ośrodek, w którym zostanie wykonana operacja należy przede wszystkim zwrócić uwagę na ilość procedur robotycznych wykonywanych przez dany szpital. W Polsce NFZ refunduje prostatekomie radyklane w asyście robota tylko wtedy, gdy operator przeprowadza rocznie pięćdziesiąt takich operacji. Ilość wykonanych procedur koresponduje z jakością i bezpieczeństwem operacji.

Chirurg musi być doświadczony w danym systemie robotycznym i przejść szczegółowe szkolenie. Na ten moment brak jest danych porównujących różne systemy. Wydaje się jednak, że kluczowe jest doświadczenie operatora i dobra znajomość danego robota chirurgicznego.

A jakie zalety w tym zakresie ma Europejskie Centrum Zdrowia Otwock? Na jakie wsparcie może liczyć Pacjent?

lek. Wojciech Malewski: II Klinika Urologii CMKP ECZ Otwock jest jednym z najbardziej doświadczonych ośrodków robotycznych w Polsce. W roku 2023 wykonaliśmy ponad 400 operacji robotycznych w tym 378 prostatekotmii radykalnych, 15 resekcji fragmentu nerki wraz z guzem oraz 10 cystektomii radyklanych. W naszym ośrodku operacje wykonywane są przez 3 operatorów wykonujących rocznie co najmniej 100 operacji robotycznych.

Klinika dysponuje dwoma systemami robotycznymi zaopatrzonymi w trenażery umożliwiające trening chirurga. Dodatkowo, jeden z systemów ma tak zwaną podwójną kosnolę. Dzięki temu prowadzimy szkolenia robotyczne dla adeptów urologii, co również wymaga ciągłego rozwoju i samokształcenia naszych operatorów.

Do dyspozycji Kliniki pozostaje w pełni wyposażony Oddział Intensywnej Terapii, a w szpitalu ECZ Otwock funkcjonują Oddziały Kardiologii, Chirurgii Onkologicznej oraz Onkologii. Te jednostki gwarantują bezpieczeństwo naszych pacjentów w trakcie i po operacji. Chorzy operowani w naszej Klinice w nagłych przypadkach mogą zgłosić się do urologa dyżurującego w Oddziale 24 godziny na dobę.

Pacjenci ECZ Otwock mogą liczyć także na pomoc koordynatora opieki onkologicznej. Jednocześnie pacjenci zagraniczni są pod opieką koordynatorów pacjenta komercyjnego i otrzymują szczegółowe informacje w języku angielskim, rosyjskim i ukraińskim. Termin do operacji prostatektomii radykalnej refundowanej przez NFZ to obecnie miesiąc.