Leczenie paliatywne – czasem nazywane leczeniem objawowym – jest terapią osób chorych na nieuleczalne, postępujące i wyniszczające choroby. Leczenie paliatywne mylone jest niesłusznie z opieką końca życia i kojarzy się z okresem choroby, gdy zostały już wyczerpane możliwości leczenia choroby podstawowej i zaprzestano leczenia wydłużającego życie. W rzeczywistości dotyczy każdego stadium zaawansowania choroby.
Wykaz chorób, które obejmuje leczenie paliatywne (objawowe) został zawarty w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 roku w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (Dz. U. 2013 poz. 1347).
Leczenie objawowe raka
Najczęściej z tą formą wsparcia i leczenia spotykamy się u chorych na nowotwór złośliwy. Szacuje się, że ok. 90% chorych objętych leczeniem paliatywnym, to chorzy onkologiczni. W onkologii – w zależności od rodzaju nowotworu i jego stopnia zaawansowania, wyróżniamy leczenie radykalne i paliatywne, które często jest uzupełnieniem leczenia radykalnego. Celem radykalnego leczenia onkologicznego jest całkowite zniszczenie nowotworu i wyleczenie pacjenta.
Leczenie paliatywne (objawowe) nie ma natomiast na celu wyleczenia, czy też zatrzymania procesu chorobowego – mówimy przecież chorobie nieuleczalnej. Jego głównym celem jest łagodzenie objawów nowotworu, objawów towarzyszących, skutków ubocznych stosowanych terapii oraz na eliminowanie lub zmniejszanie bólu nowotworowego. Ważnym elementem jest również wsparcie psychologiczne chorego i jego rodziny w trakcie choroby, a w dalszej kolejności „przygotowanie na śmierć”.
U pacjentów z chorobą nowotworową opieka paliatywna, jeżeli zachodzi taka potrzeba, powinna być włączana już w trakcie diagnostyki lub leczenia onkologicznego, czyli wtedy, gdy chory zaczyna cierpieć z powodu swojej choroby.
Najczęstszymi objawami pogarszającymi jakość życia, jest ból towarzyszący chorobie nowotworowej, nudności, wymioty, zaparcia lub biegunka wynikające z samej choroby lub stosowanej chemioterapii, osłabienie, brak apetytu, niedożywienie lub wyniszczenie nowotworowe. Inne często spotykane objawy to podwyższona temperatura ciała, anemia, czkawka, duszność, kaszel, patologiczne złamania kości. Nie należy zapominać o problemach emocjonalnych jak lęk, bunt, obniżenie nastroju czy depresja. Ważne są również potrzeby psychiczne chorego jak np. chęć pojednania, zacieśnienia więzi, „dokończenia spraw niezałatwionych”, wykorzystania czasu, który pozostał.
ZOBACZ: OPIEKA PALIATYWNA
Leczenie paliatywne raka
Celem leczenia objawowego jest poprawienie jakości życia osób nieuleczalnie chorych, zapobieganie cierpieniu, niesienie ulgi, pomoc w rozwiązywaniu problemów, wsparcie psychiczne. Opieka paliatywna prowadzona jest przez wykwalifikowany wielodyscyplinarny zespół lekarzy, pielęgniarek, profesjonalnie przygotowanego personelu niemedycznego oraz odpowiednio przeszkolonych wolontariuszy.
Leczenie paliatywne dostosowane jest do choroby i obejmuje każdy rodzaj leczenia mającego przynieść choremu ulgę: postępowanie chirurgiczne, paliatywną hormonoterapię i chemioterapię, naświetlanie paliatywne (m.in. w celu ustąpienia duszności, zmniejszenia bólu, zmniejszenia guzów przerzutowych), leczenie farmakologiczne np. środkami przeciwbólowymi czy przeciwwymiotnymi.
Zapobiec cierpieniu można poprzez wczesne rozpoznawanie objawów i ich skuteczne leczenie. Rolą lekarza jest ocena stanu chorego, ustalenie planu leczenia i opieki, kontrola efektów leczenia oraz jego modyfikowanie ze szczególnym zwróceniem uwagi na leczenie bólu nowotworowego. Onkolodzy często skupiają się jedynie na terapii przeciwnowotworowej, ból uznając za kwestię drugorzędną i przemijającą. W rzeczywistości oznacza to skazanie pacjenta na cierpienie. W terapii przeciwbólowej dąży się do osiągnięcia poziomu zmniejszenia bólu, który jest akceptowalny dla chorego i tylko u około 10 proc. pacjentów celu tego nie udaje się osiągnąć. Lekarz medycyny paliatywnej jest specjalistą, który potrafi odpowiednio ustawić dawki leków.
Bardzo ważna jest rola pielęgniarki, która poza czynnościami typowo pielęgniarskimi i „opiekuńczymi” zazwyczaj codziennie towarzyszy umierającemu i jego rodzinie. W skład zespołu wchodzą także fizjoterapeuci. Bardzo ważne ogniwo stanowi psycholog.
Istotne znaczenie odgrywa właściwa więź chory-rodzina oraz komunikacja chory-rodzina-zespół opiekujący się, które zapobiegają samotności emocjonalnej. Paradoksalnie, opieka paliatywna kojarząca się tylko z umieraniem, często przynosi śmiertelnie choremu korzyści nie tylko w postaci lepszej jakości ostatniego etapu życia, lecz także jego wydłużenia.
Materiał dotyczący leczenia paliatywnego i objawowego – autor dr n. med. Anna Błażucka, Kierownik Instytutu Diagnostyki i Leczenia Bólu przy Szpitalu ECZ w Otwocku.
ul. Borowa 14/18, 05-400 Otwock,
http://instytutleczeniabolu.pl/
Rejestracja telefoniczna: (22) 710 33 33
PRZEJDŹ DO: FAZA TERMINALNA CHOROBY