Czym jest oponiak mózgu?
Oponiak mózgu to nowotwór zbudowany z komórek meningotelialnych o różnej szybkości wzrostu oraz stopniu złośliwości (G I-III). Stanowią około 1/3 pierwotnych guzów wewnątrzczaszkowych.
Oponiak mózgu występuje znamiennie częściej u kobiet. Cechy atypowości wskazuje 5-7% oponiaków mózgu. Oponiaki anaplastyczne (złośliwe) stanowią 1-3% guzów.
Oponiak mózgu leczenie
Chirurgiczne usunięcie oponiaka mózgu jest leczeniem jedynym i wystarczającym u większości chorych. Całkowite usunięcie oponiaka mózgu osiąga się tylko przez usunięcie guza wraz z przyczepem i zajętą przez nowotwór kością w okolicy przyczepu. Planowanie operacji chirurgicznej musi uwzględniać możliwości i sposoby rekonstrukcji ubytków tkanek powstałych po usunięciu nowotworu, a w niektórych przypadkach możliwości operacji naprawczych.
Rozwój technik chirurgicznych pozwala na kwalifikację do operacji chorych z bezobjawowymi oponiakami mózgu. W związku z dużymi możliwościami skutecznego leczenia onkologicznego lub długim przeżyciem chorych z oponiakami mózgu, zachowanie dobrej jakości życia powinno w wysokim stopniu warunkować sposoby leczenia. Przy dużym ryzyku istotnego pogorszenia stanu neurologicznego dopuszczalna jest rezygnacja z doszczętności chirurgicznej i wykorzystanie celowanej radioterapii w celu kontroli rozrostu pozostawionej części oponiaka mózgu.
Po doszczętnym wycięciu łagodnych oponiaków mózgu, chorzy nie wymagają uzupełniającej radioterapii, natomiast konieczna jest wieloletnia obserwacja kliniczna, w tym badania obrazowe. U chorych na atypowe oponiaki mózgu po doszczętnym zabiegu rola radioterapii pozostaje przedmiotem kontrowersji i dopuszczalna jest ścisła obserwacja pod warunkiem regularnych badań kontrolnych rezonansem magnetycznym.
Oponiak mózgu radioterapia
Wskazania do napromieniania oponiaków mózgu:
- anaplastyczny oponiak mózgu i oponiaki złośliwe (mięsakowe) w każdym przypadku;
- oponiak mózgu atypowy (po radykalnym wycięciu dopuszczalna jest ścisła obserwacja z regularnym RM co 6 miesięcy);
- łagodne oponiaki po niedoszczętnej resekcji w okoli podstawy czaszki, formy angioblastyczne (zwłaszcza u kobiet).
Technika i obszar napromieniania w przypadku oponiaków łagodnych i atypowych:
- CTV -> kontrastujący się guz resztkowy (GTV) z marginesem 0,5 cm;
- PTV -> CTV z marginesem 0,5 cm.
Technika i obszar napromieniania w przypadku oponiaków anaplastycznych i złośliwych:
- CTV -> kontrastujący się guz z obrzękiem (obszar wzmocnienia podwyższonej intensywności sygnały w obrazach T2-zaleznych w MR sprzed zabiegu operacyjnego) z marginesem 2cm.
- PTV -> CTV z marginesem 0,5-1 cm;
W przypadku guzów – oponiaków mózgu u dużej objętości, ze względu na konieczność wyłączenia struktur krytycznych z obszaru napromieniania, po dawca 50 Gy można zastosować zmniejszenie obszaru do PTV2 równemu GTV (obraz wzmocnienia w czasie T1 w MR lub w TK) z marginesem 1 cm. W oponiakach łagodnych i atypowych stosuje się dawkę 55 Gy (minimum dawki w PTV 50 Gy), dawkę frakcyjną 1,8 Gy.
W oponiakach złośliwych podaje się 60 Gy w 30 frakcjach z redukcją pola do 50 Gy, dawka frakcyjna 2 Gy. W zależności od wielkości i lokalizacji oponiaka mózgu (podstawa czaszki, okolica zatoki jamistej) należy w pierwszym rzędzie rozważyć zastosowanie technik stereotaktycznych.
Oponiak mózgu – leczenie, rokowania bibliografia:
Pod. red. M. Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych – 2011 r., Tom I, Gdańsk 2011.
J. Meder, Aktualne zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w onkologii, Warszawa 2011.
P. Liberski, R. Kordek, W. Biernat, W Kozubski, Neuroonkologia kliniczna, 2011.
A.Chybicka, K. Sawicz-Birkowska, Onkologia i hematologia dziecięca, Tom I, Warszawa 2008.
M. Krzakowski, Onkologia Kliniczna, Tom II, Warszawa 2006.
