Orzechy i nasiona w profilaktyce raka

Do wybory, do koloru – tak w wielkim skrócie można określić wachlarz orzechów i nasion z grupy oleistych, które odgrywają ważną rolę w prewencji chorób nowotworowych. Nasiona są dostępne na rynku od zawsze. Wielu konsumentów stosuje je jako doskonały dodatek do dań, inni natomiast jako integralną część codziennego żywienia. Mimo, iż nasiona są z reguły niewielkie, to stanowią bombę kaloryczną, ale i zdrowotną – są bogatym źródłem wielu cennych związków odżywczych. Szczególną uwagę w kontekście profilaktyki przeciwnowotworowej warto poświęcić nasionom dyni, słonecznika, sezamu oraz orzechom. Nasiona i orzechy wykazują silne działanie antyoksydacyjne, obfitują w witaminę E, karotenoidy, polifenole, błonnik pokarmowy, składniki mineralne (wapń, potas, selen, miedź, żelazo, magnez) oraz nienasycone kwasy tłuszczowe.

Zalety wielkie jak dynia

Dynia swój żółto-pomarańczowy kolor zawdzięcza β-karotenowi, który chroni nasze DNA przed czynnikami kancerogennymi. Sama dynia jest źródłem bardzo wielu minerałów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu m.in.: potasu, fluoru, żelaza i magnezu oraz witamin,głównie A, C i PP, ale również kwasu foliowego i witamin z grupy B. Natomiast pestki dyni zawierają fitosterole (213 mg/kg), kukurbitacynę, wielonienasycone, kwasy tłuszczowe oraz sporo cynku.

kcal 566 Białko 24,5 (g) Tłuszcz 45,8 (g) Węglowodany 18 (g) Błonnik pokarmowy 5,3 (g) β- karoten 228 [μ] Żelazo 15 (mg) Potas 810 (mg)

Tabela: Skład w 100g części jadalnych (źródło: Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B.; Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012)

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT) do których zalicza się kwasy omega-6 i omega-3, należą do grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), których organizm nie jest w stanie sam wyprodukować, dlatego muszą być dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem. Aby czerpać korzyści ze spożywania tych kwasów musi być jednak zachowany pomiędzy nimi odpowiedni stosunek podaży. Tłuszcze znajdujące się w pestkach dyni wykazują korzystne działanie na każdym etapie kancerogenezy, dzięki zdolności do hamowania proliferencji, indukowania apoptozy oraz możliwości modulowania struktury błon komórkowych, które wzmacniają pracę układu immunologicznego (odporność komórkowa).

Przeprowadzono szereg licznych badań, które jednoznacznie wskazują, że wielonienasycone kwasy tłuszczowe zapobiegają rozwojowi raka jelita grubego, raka piersi, raka trzustki, gruczołu krokowego, raka płuc i żołądka. Doskonałym dodatkiem do potraw może być olej z pestek dyni – najbardziej wartościowy będzie ten poddawany tłoczeniu na zimno.

ANTYRAKOWY PRZEPIŚNIK – DYNIA DUSZONA Z PRZYPRAWAMI

Przygotowanie: 15 minut, gotowanie: 25min, porcja: dla 4 osób

Składniki: 1 cytryna, 1 kawałek dyni (300g), 20g masła, 1 łyżeczka miodu, 1 szczypta curry, 1 szczypta imbiru, 1 szczypta mielonego cynamonu, natka pietruszki, garść pestek dyni

Przygotowanie: Bardzo dokładnie umyć i drobno posiekać skórkę z cytryny. Wycisnąć sok i wlać go do rondelka. Dodać skórkę i przygotować confit. Odstawić. Dynię obrać i pokroić w kostkę. W rondelku roztopić masło z miodem. Dodać pokrojoną w kostkę dynie i delikatnie rumienić 5 minut z każdej strony. Przykryć i gotować 20 minut, na bardzo małym ogniu. Dynię doprawić imbirem, curry i cynamonem. Zalać pozostałym sokiem z cytryny. Posypać kilkoma listkami natki pietruszki, pestkami oraz confit ze skórki cytryny.

Składniki przeciwrakowe: cytryna, miód, dynia, natka pietruszki.

Moc słonecznika

Łuskane ziarna słoneczniki są dla wielu symbolem lata. Te blado-żółte ziarenka zawierają sporą ilość kwasu linolowego (organizm nie jest w stanie sam wytworzyć tego kwasu, dlatego ważne jest dostarczenie go wraz z pożywieniem). W toku prowadzonych badań naukowcy udowodnili, że kwas linolowy może hamować powstawanie raka, głównie w wyniku hamowanie proliferencji komórek nowotworowych oraz zmniejsza ryzyko powstawania przerzutów nowotworowych. Największą skuteczność kwas linolowy wykazuje w prewencji nowotworu sutka, płuc, czerniaka oraz raka jelita grubego.

Dodatkowo jedzenie pestek słonecznika zmniejsza ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego, miażdżycy oraz cukrzycy. Słonecznik jest niezastąpionym źródłem witaminy E oraz witamin z grupy B. Ziarna słonecznika charakteryzują się również bogatym składem pierwiastków m.in.: magnezu, wapnia, potasu, cynku, miedzi, selenu oraz manganu, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu oraz wzmocnienia podczas walki z chorobą nowotworową.

kcal 573 Białko 24,4 (g) Tłuszcz 43,7 (g) Węglowodany 24,6 (g) Błonnik pokarmowy 6 (g) Witamina E 27,81 [μ] Żelazo 15 (mg) Potas 73 (mg)

Witamina E obejmuje 8 różnorodnych substancji rozpuszczalnych w tłuszczach. Najliczniejsze są: α- oraz γ-tokoferol znajdujące się m.in.: w olejach roślinnych, orzechach, nasionach słonecznika oraz zarodkach pszennych. Tokoferole mogą przyczynić się do obniżenia zachorowania na choroby nowotworowe dzięki wysokiej aktywności antyoksydacyjnej oraz przeciwzapalnej. Według Raportu opublikowanego w 2007 roku przez World Cancer Research Fund i American Institute for Cancer Research produkty spożywcze zawierające witaminę E mogą oddziaływać ochronnie w stosunku do choroby nowotworowej przełyku oraz gruczołu krokowego.

ANTYRAKOWY PRZEPIŚNIK

Ziarna słonecznika doskonale nadają się do każdego rodzaju dania. Mogą stanowić doskonały dodatek do sałatek, deserów oraz dań głównych.

Sezam – wielka siła złotych ziarenek

Złote ziarenka sezamu to przede wszystkim kopalnia nienasyconych kwasów tłuszczowych, lecytyny oraz protein. Wśród witamin najobficiej występują: A, E oraz witaminy z grupy B. Również magnez, wapń, żelazo, potas , cynk oraz potas, bez wątpienia ukrywają się w tych małych, złotych ziarenkach.

Oprócz sztandarowych tłuszczów omega-3 i kwasu fitynowego (odnotowuje się niski odsetek zachorowań na raka jelita grubego, u osób spożywających duże ilości produktów obfitujących w ten kwas) sezam zawiera również mniej znane substancje, takie jak: sesamol oraz sesamolina. Związki te zaliczane są do silnych, naturalnych przeciwutleniaczy. Zawarte w słoneczniku sterole roślinne (fitosterole) chronią między innymi przed rakiem jelita grubego. Błonnik pokarmowy znajdujący się w ziarnach korzystnie wpływa na mikroflorę jelit.

kcal 623 Białko 23,2 (g) Tłuszcz 59,9 (g) Węglowodany 10 (g) Błonnik pokarmowy 7,9 (g) Witamina E 2,53 [μ] Żelazo 5,9 (mg) Potas 387 (mg)

Szczególnie polecany jest olej sezamowy, który zawiera wartościowe fitosterole, dzięki obecności wspomnianego wcześniej sezamolu olej nie jełczeje zbyt szybko. Gomasio (sól sezamowa) czyli mieszanka uprażonych ziaren sezamu oraz soli morskiej, doskonale nadaje się do każdego rodzaju dań, ma doskonały smak oraz wiele walorów zdrowotnych.

ANTYRAKOWY PRZEPIŚNIK – PEŁNOZIARNISTE SPAGHETTI Z CUKINIĄ I SEZAMEM

Przygotowanie: 30 minut, porcja: dla 2 osób

Składniki: 200g pełnoziarnistego makaronu spaghetti, 1 cukinia, 2 łyżki sezamu, kilka listków mięty, 2łyżki oliwy z oliwek, 1 łyżeczka oleju balsamicznego, szczypta suszonego oregano, pieprz, sól.

Przygotowanie: Makaron ugotować zgodnie z instrukcją znajdująca się na opakowaniu (lub wykonać własnoręcznie). Cukinie dokładnie umyć, obrać i podzielić na cieniutkie paseczki, następnie podgotować w wodzie przez kilka minut. Do odcedzonego makaronu dodać oliwę z oliwek i olej balsamiczny oraz ugotowaną cukinię, doprawić do smaku. Wszystkie składniki razem wymieszać posypać miętą oraz sezamem.

Składniki przeciwrakowe: sezam, cukinia, oliwa z oliwek

Orzechowy miszmasz

Orzechy włoskie, laskowe, orzeszki ziemne, brazylijskie, makadamia, migdały, nerkowce i pistacje – każdy znajdzie coś dla swojego zdrowia. O orzechach z pełną świadomością można powiedzieć, że „to samo zdrowie”!

Orzechy włoskie w 100g zawierają 645 kcal, obfitują w witaminę C i E oraz minerały: wapń, fosfor, potas oraz magnez. Dodatkowo są źródłem kwasu lanolinowego, korzystnie wpływającego na pracę komórek nerwowych oraz mózgowych. Zawierają zdecydowanie najwięcej kwasów omega-3 spośród wszystkich orzechów. Pięć orzechów włoskich dostarcza więcej kwasów omega-3, niż wynosi zalecana dawka dzienna.
Orzeszki ziemne zawierają 560kcal na 100g, obfitują w białko, natomiast zawarta w nich arginina (aminokwas) jest budulcem mięśniowym oraz zwiększa przepływ krwi i obniża ciśnienie tętnicze oraz cholesterol. Orzeszki ziemne są również dobrym źródłem kwasu foliowego. W sklepach dostępna jest cała masa urozmaiconych orzechów: słodzonych, solonych, oblanych miodem czy zanurzonych w czekoladzie. Warto sięgać przede wszystkim po te naturalne, bez zbędnych sztucznych i kalorycznych dodatków.
Orzechy brazylijskie – w 100g orzechów znajduje się 605 kcal, wśród wszystkich orzechów zawierają najwięcej selenu (1 orzech pokrywa w 160% dzienne zapotrzebowanie na selen). Wzmacniają układ odpornościowy oraz regulują gospodarkę cholesterolową organizmu. Ochronne działanie selenu w chemoprewencji chorób nowotworowych polega głównie na tym, iż selen może indukować proces apoptozy komórek, wpływa na metabolizm kancerogenów oraz wchodzi w skład wielu enzymów antyoksydacyjnych i dodatkowo wykazuje działanie przeciwzapalne. Największe działanie prewencyjne zaobserwowano w stosunku do nowotworu: sutka, płuc oraz raka prostaty.
Orzechy Macadamia – 598kcal/100g, zalecane są szczególnie pacjentom z chorobami sercowo-naczyniowymi, gdyż jak udowodnili naukowcy, mają zdolność szybkiego obniżania poziomu złego cholesterolu.
Nerkowce – spożywając 100g dostarczymy organizmowi 560kcal oraz sporą dawkę witamin z grupy B, cynk, żelazo, magnez oraz magnez. Orzechy nerkowca pomagają w leczeniu m.in. anemii.

Naukowcy wykazali, że ryzyko zachorowania na nowotwory u osób jedzących pięć razy w tygodniu orzechy włoskie, arachidowe lub laskowe jest mniejsze blisko o 20%.

ANTYRAKOWY PRZEPIŚNIK – DESER ORZECHOWY

Przygotowanie: 8minut, porcja: dla 1 osoby

Składniki: 1 łyżka otrębów gryczanych, 1 banan, 150g jogurtu naturalnego (gęstego), garść orzechów (dowolna mieszanka), 1 łyżeczka miodu lub syropu z agawy.

Przygotowanie: Banana umyć, obrać i pokroić w plasterki. Składniki umieszczać warstwowo w wysokiej szklance w następującej kolejności: otręby gryczane,banan, jogurt naturalny, orzechy. Całość polać miodem lub syropem z agawy.

Składniki przeciwrakowe: orzechy, miód

Piśmiennictwo: 1.Tse.Ch.: Kuchnia antyrakowe, Wydawnictwo Esprit Kraków 2011; 2. Zalega J, Szostak-Węgierek D –Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część II. Składniki mineralne, witaminy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, probiotyki, probiotyki. Zakład Medycyny Zapobiegawczej i Higieny WUM, Warszawa 2013; 3. Flemmer A.: Walcz z rakiem! Naturalne metody leczenia i przeciwdziałania nowotworom, Wydawnictwo Esprit, Kraków 2014.

ZOBACZ: DIETA PRZECIWNOWOTWOROWA – INFORMACJE, PRZEPISY, ZALECENIA

WSPARCIE ŻYWIENIOWE W CHOROBIE NOWOTWOROWEJ