Zdiagnozowani, ale nie leczeni. Jak w Europie poprawić dostęp do innowacyjnego leczenia pacjentom z zaawansowanym niedrobnokomórkowym rakiem płuca to kompleksowy raport przygotowany przez Szwedzki Instytut Ekonomiki Ochrony Zdrowia. Dokument stanowi analizę dostępności metod leczenia w wybranych krajach Europy, wskazuje kluczowe przyczyny niedoborów oraz zawiera rekomendacje w celu poprawienia sytuacji chorych z rakiem płuca.

Wnioski płynące z zaprezentowanego raportu komentowali eksperci podczas konferencji Priorytety w Ochronie Zdrowia (26.01.2022).

Zdiagnozowani, ale nie leczeni – raport IHE

Nowotwory są jednymi z najintensywniej omawianych kwestii w zakresie polityki zdrowotnej w Europie. Choroby nowotworowe są coraz częściej postrzegane jako strategiczny priorytet zdrowotny, przy czym na całym kontynencie występują ogromne rozbieżności w dostępie do terapii i wyników leczenia u chorych na nowotwory. Poziomy dostępu i wyniki są skorelowane z poziomem ekonomicznym w poszczególnych krajach, ale istnieje również wiele różnic pomiędzy krajami o podobnym poziomie.

Szwedzki Instytut Ekonomiki Ochrony Zdrowia (ang. Swedish Institute for Health Economics) podjął się wyzwania, aby przygotować kompleksową analizę dostępu do leków onkologicznych w Europie. Efektem tych prac jest raport opierający się na analizie 12 krajów w Europie. Dokument koncentruje się na niedrobnokomórkowym raku płuca. To nowotwór, który występuje powszechnie i w przypadku którego istnieje ogromna potrzeba poprawy dostępu do diagnostyki i leczenia.

W naszym raporcie staraliśmy się przyjrzeć czy chorzy na raka płuca rzeczywiście otrzymują dostęp do leczenia zgodnie z aktualnymi wytycznymi klinicznymi. W tym celu przygotowaliśmy raport obejmujący 12 krajów europejskich, w tym Polskę. Okazuje się, że wielu pacjentów ze zdiagnozowanym rakiem płuca takiego leczenia nie otrzymuje. To ogromne wyzwanie dla nas wszystkich. Dostęp do terapii zgodnych z najnowszymi wytycznymi daje szansę na wydłużenie życia pacjentów oraz na poprawę jego jakości – wyjaśnia dr Thomas Hofmarcher, badacz Swedish Institute of Health Economics.

W pierwszej części raportu Zdiagnozowani, ale nie leczeni. Jak w Europie poprawić dostęp do innowacyjnego leczenia pacjentom z zaawansowanym niedrobnokomórkowym rakiem płuca opisano ogólną ścieżkę pacjenta oraz wiele opcji farmakoterapeutycznych. Druga część to pionierska praca dotycząca obliczania wskaźników leczenia farmakologicznego w sposób porównywalny we wszystkich krajach. W trzeciej części dokumentu zidentyfikowano bariery w osiąganiu wysokich wskaźników leczenia oraz z wykorzystaniem najnowocześniejszej kombinacji opcji farmakoterapeutycznych.

Należy pogratulować autorom tego raportu. To rzeczywiście jest bardzo wartościowe wskazanie przyczyn niedostatków. Zwróciłbym uwagę na dwie rzeczy. Mamy obecnie 2022 rok, a ubiegły rok w raku płuca w Polsce był okresem znacznego postępu i o tym musimy pamiętać. Drugi element to fakt, że postęp wiedzy w biologii molekularnej i genetyce spowodował, że w poszczególnych wskazaniach w raku płuca mamy już dwa albo trzy leki. I my w Polsce nie mamy dostępu do leku numer dwa lub trzy, ale mamy możliwość leczenia lekiem numer jeden. Oczywiście sytuacja jest zróżnicowana. Są na przykład chorzy którzy mają ekspresję PD-L1 powyżej 50% i mamy dla nich wartościowy lek. Są również niezarejestrowane dwa inne leki, które dotyczą tej samej populacji – komentuje prof. Maciej Krzakowski, krajowy konsultant w dziedzinie onkologii klinicznej.

– Nie jestem zaskoczona wnioskami zaprezentowanymi w omawianym raporcie. Podobne spostrzeżenia daje nam codzienny kontakt z pacjentami onkologicznymi, którzy sygnalizują nam wiele kwestii. Chorzy dopominają się już o jakość leczenia, o powszechne badania molekularne. Z drugiej strony, nie stosujemy odpowiednich wytycznych, mierników czy wskaźników. To musi się zmienić. Chorzy chcą mieć dostęp do pełnej diagnostyki (badanie patomorfologiczne, badania molekularne, badanie w kierunku ekspresji PD-L1) – dodaje Aleksandra Rudnicka, rzecznik Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych.

ZAJRZYJ: BAZA WIEDZY O RAKU PŁUCA

Jak w Europie poprawić dostęp do innowacyjnego leczenia pacjentom z zaawansowanym niedrobnokomórkowym rakiem płuca

Jak poprawić dostęp do innowacyjnego leczenia niedrobnokomórkowego raka płuca?

W raporcie IHE zaprezentowano najważniejsze zalecenia dla poszczególnych krajów mające na celu zwiększenie wskaźników leczenia farmakologicznego. Ponieważ w każdym kraju istnieje wiele barier na drodze do ich osiągnięcia, istnieje również wiele sposobów na poprawę sytuacji.

Jak wskazują autorzy dokumentu, niskie wskaźniki leczenia można poprawić poprzez:

  • Wcześniejsze rozpoznanie: poprawa świadomości objawów raka płuca wśród pacjentów i lekarzy pierwszego kontaktu w połączeniu z szybkim skierowaniem do świadczeń diagnostycznych oraz wprowadzeniem badań przesiewowych w kierunku raka płuca.
  • Krótszy czas do podjęcia leczenia po rozpoznaniu:
    – Wprowadzenie szybkich ścieżek opieki z wyraźnie określonymi etapami i harmonogramami, aby uniknąć niepotrzebnych opóźnień w procesie diagnostycznym;
    – Udoskonalenie infrastruktury służącej wykonywaniu badań diagnostycznych;
    – Rekrutacja i szkolenie wykwalifikowanego personelu (zwłaszcza patomorfologów);
    – Refundacja badań immunohistochemicznych i molekularnych dla wszystkich pacjentów.
  • Poszerzenie i ujednolicenie kryteriów kwalifikacji do leczenia farmakologicznego: przegląd krajowych wytycznych klinicznych i praktyk klinicznych i/lub wytycznych dotyczących refundacji w świetle europejskich wytycznych klinicznych i sytuacji w krajach o dobrych wynikach, w szczególności w odniesieniu do pacjentów o dobrym stanie sprawności (ECOG PS 2) oraz pacjentów z rozpoznaniem w stadium IIIB i IIIC.
  • Uzyskanie dowodów na skuteczność leku w grupach o mniejszej liczbie danych klinicznych: prowadzenie badań w warunkach praktyki klinicznej w celu oceny korzyści wynikających z nowoczesnych opcji terapeutycznych w populacji pacjentów w podeszłym wieku oraz u pacjentów z ECOG PS 2 i ECOG 3-4, a następnie opracowanie przez międzynarodową organizację naukową (np. ESMO) zaleceń na podstawie danych z randomizowanych badań klinicznych.
  • Przekonanie pacjentów o korzyściach wynikających z otrzymywania nowoczesnych opcji terapeutycznych: wyjaśnienie korzyści klinicznych właściwych dla nowszych opcji terapeutycznych.
  • Poprawa ogólnych możliwości opieki w przypadku raka płuca: rekrutacja dodatkowego personelu medycznego i poprawa infrastruktury szpitali (łóżka szpitalne, ośrodki opieki ambulatoryjnej itp.).

Widzimy rewolucję w zakresie metod leczenia raka płuca. Jeszcze 10 lat temu mieliśmy dostęp tylko do chemioterapii. Ostatnie lata przyniosły jednak duży postęp m.in. dzięki wejściu do praktyki klinicznej immunoterapii oraz leczenia celowanego. W ciągu ostatnich 10 lat pojawiło się 20 nowych terapii. W efekcie mamy sporo nowych opcji leczenia – wyjaśnia dr Thomas Hofmarcher.

I dodaje:

Dla Polski wskazałbym trzy główne priorytety. Po pierwsze, wszyscy nowozdiagnozowani pacjenci powinni otrzymywać kompleksowe badania diagnostyczne, niezbędne do zaplanowania optymalnego leczenia. Druga kwestia to organizacja leczenia. Często pacjenci są już zdiagnozowani, ale do czasu rozpoczęcia właściwej hospitalizacji mija kilka tygodni lub miesięcy. I kiedy wreszcie przychodzi czas leczenia, to pacjent jest już zbyt chory, aby odnieść z niego korzyść. Musicie poprawić koordynację leczenia. Trzecie wyzwanie to dostęp do nowoczesnych terapii. Tu najciekawiej prezentuje się immunoterapia i ta opcja powinna być szerzej finansowana przez system, aby możliwie jak największa grupa chorych była leczona zgodnie z najnowszymi wytycznymi.

Nasza diagnoza leczenia raka płuca w Polsce to jest „Porsche na pustyni, które ciągnie wielbłąd”. Te wspomniane Porsche to nowe leki, do których mamy dostęp. Nasz program lekowy jest na poziome europejskiego standardu. Szwankuje za to organizacja leczenia np. koordynacja, zbyt mała rola placówek POZ czy nienależyte wykorzystanie koordynatorów. Problemy są także z diagnostyką, brakuje kadr i finansowania niezbędnych badań jak np. ekspresji PD-L1. Niestety, niektórzy lekarze nie potrafią też obcować z najnowszymi terapiami – podsumowuje Aleksandra Rudnicka.

Korzystałem z:
Hofmarcher T, Lindgren P, Wilking N. Diagnosed but not treated: how to improve patient access to advanced NSCLC treatment in Europe. IHE Report 2022:X. IHE: Lund, Szwecja.

PRZEJDŹ DO: NAJNOWSZE INFORMACJE