Raport: „Innowacyjna onkologia. Potrzeby. Możliwości. System”

29 października odbyła się oficjalna premiera raportu Innowacyjna onkologia. Potrzeby. Możliwości. System opracowanego z inicjatywy Wydawnictwa Lekarskiego PZWL oraz Polskiego Towarzystwa Onkologicznego. Kompleksowa publikacja pod redakcją naukową dr. hab. n. med. Adama Maciejczyka i dr hab. n. ekon. Barbary Więckowskiej stanowi wnikliwą analizę stanu systemu opieki onkologicznej w Polsce oraz wskazuje rozwiązania, które mogą poprawić sytuację polskich pacjentów onkologicznych.

Raport Innowacyjna onkologia to pierwsza na rynku kompleksowa publikacja, który łączący wiedzę i doświadczenie wszystkich interesariuszy systemu ochrony zdrowia, zaangażowanych w walkę z chorobami nowotworowymi. W przygotowanie raportu zaangażowało się łącznie 78 ekspertów ze świata medycyny oraz ochrony zdrowia.

Publikacja została udostępniona bezpłatnie dla wszystkich zainteresowanych.

Pobierz PDF: RAPORT INNOWACYJNA ONKOLOGIA.

Raport „Innowacyjna onkologia”

Nowotwory stanowią obecnie jedno z największych wyzwań współczesnej medycyny. To niemal 200 odmian tej choroby, która dotyka 18 milionów pacjentów na całym świecie. W Polsce, według danych Ministerstwa Zdrowia, liczba zachorowań na nowotwory w ciągu ostatnich trzydziestu lat wzrosła ponad dwukrotnie. To jednocześnie druga najczęstsza przyczyna zgonów.

Dodatkowo, prognozy ekspertów na następne dekady nie są optymistyczne. Szacują oni, że liczba nowych zachorowań na całym świecie zwiększy się o około 70 procent.

Nietrudno się zatem domyślić, że walka z nowotworami jest dużym obciążeniem dla systemów ochrony zdrowia, które równocześnie mierzą się z szeregiem innych wyzwań, jak starzejące się społeczeństwo, choroby cywilizacyjne i wielochorobowość u osób w podeszłym wieku, braki kadry medycznej oraz gwałtowne zjawiska epidemiczne, jak pandemia COVID-19.

– Walka z nowotworami może być skuteczna tylko wtedy, gdy o chorobie będziemy myśleć na wielu płaszczyznach i uwzględnimy perspektywy możliwie wielu podmiotów uczestniczących w systemie ochrony zdrowia. Analizując mechanizmy w nim zachodzące, można dokładnie określić możliwości wdrażania nowych i wykorzystania już dostępnych technologii medycznych, dążąc tym samym do podniesienia bezpieczeństwa i skuteczności opieki onkologicznej – wyjaśnia dr hab. n. med. Adam Maciejczyk, Przewodniczący Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Onkologicznego w kadencji 2018–2022.

Takiej analizy podjęli się wspólnie z siedemdziesięcioma sześcioma autorytetami ze świata medycyny czy ochrony zdrowia dr hab. n. med. Adam Maciejczyk oraz dr hab. n. ekon. Barbara Więckowska, prof. SGH. W raporcie „Innowacyjna onkologia” dogłębnie przenalizowali możliwości i potrzeby polskiej onkologii, określili też kluczowe wyzwania i główne zadania.

Z dokumentu wyłania się obraz sytemu ochrony zdrowia opartego o innowacyjne rozwiązania, które usprawniają cały proces leczenia – od diagnostyki, poprzez leczenie szpitalne i systemowe, a na opiece nad pacjentem w domu kończąc.

POLECAMY RÓWNIEŻ: NAJCZĘSTSZE OBJAWY NOWOTWORÓW

Innowacyjna Onkologia – najważniejsze wnioski z raportu

Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe stale rośnie

Przyczynia się do tego głównie wzrost liczby osób w wieku starszym (prognozuje się, że w roku 2050 liczba osób w wieku 65 lat i więcej będzie wynosić ponad 11 mln, 1/3 populacji Polski), czyli grupy wiekowej dla których choroba ta jest najczęstsza.

Drugim czynnikiem wpływającym na liczbę zachorowań jest wzrost wskaźników zapadalności, który jednak nie wiadomo, czy wynika z większej wykrywalności (np. wprowadzenie pakietu onkologicznego) czy też, co byłoby gorsze, ze wzrostu oddziaływania czynników ryzyka (np. smog, otyłość).

Dobrą informacją jest fakt, że wzrastają wskaźniki przeżywalności, co jednak przekłada się bezpośrednio na rosnącą liczbę osób chorych i rosnące tym samym potrzeby w zakresie świadczeń zdrowotnych (leczenie, rehabilitacja, follow up, opieka paliatywna). Innymi słowy zapotrzebowanie będzie rosnąć.

A co z możliwościami?

Żaden kraj na świecie nie znalazł optymalnego sposobu finansowania świadczeń onkologicznych. Udział wydatków na leczenie onkologiczne we wszystkich wydatkach na ochronę zdrowia różni się istotnie pomiędzy krajami OECD, średnio wynosi ok.5%.

W Polsce na leczenie onkologiczne finansowane ze środków publicznych przeznaczane jest ok.8,88 mld zł (2018), z czego prawie 5mld na pakiet onkologiczny. Wydatki na leczenie onkologiczne to jedynie koszty bezpośrednie choroby nowotworowej. Ważne są również koszty pośrednie.

Polska należy do jednych z najszybciej starzejących się populacji Europy, co sprawia, że w 2060 roku na 100 osób w wieku produkcyjnym (20-64 lat) będzie przypadać ponad 70 osób w wieku 65+. Wśród krajów OECD gorzej będzie tylko w Korei, Hiszpanii, Francji, Włoszech, Japonii.

Choroby nowotworowe dotykają również osoby w wieku produkcyjnym. Szacunkowe koszty mniejszego zatrudnienia, utraconych dochodów pracowników i tym samym utracone składki systemu zapieczenia społecznego i niższe PKB jednej kohorty chorych w wieku produkcyjnym, w perspektywie okresu produkcyjnego wynoszą co najmniej 20mld – 50 mld zł (w zależności od tego czy osoby wracają do aktywności zawodowej).

Optymalizacji finansowania można szukać również w rozwiązaniach koordynowanych

Opieka koordynowana wprowadzona w Polsce posiada wszystkie elementy modelowe, jednakże, jak każde wdrożenie, powinno być ciągle monitorowane oraz dostosowywane. Na uwagę zasługują rozwiązania w zakresie funkcji koordynatora leczenia, zaczynające stanowić wręcz wyróżnik placówki leczniczej oraz zasadność rozszerzenia koordynacji o wsparcie psychologiczne.

Koordynacja opieki stanowi również element ostatnio podnoszonej Value Based Health Care (VBHC). Elementy tego podejścia jak promowanie powtarzalności jako aproksymacji jakości (np. zwiększone finansowanie za odpowiedni volumen zabiegów), stawianie na porównywalność zwiększającą przejrzystość w systemie (np. portal Zdrowe Dane) są już wdrażane do polskiego systemu ochrony zdrowia. Na niektóre zaś, trzeba jeszcze poczekać.

Należy pamiętać, że istotą koncepcji opieki zintegrowanej, koordynowanej, ciągłej, kompleksowej, bezszwowej, sieciowej czy zarządczej jest dostarczanie opieki w sposób ciągły, holistyczny i dopasowany do indywidualnych potrzeb pacjenta w modelu opieki spersonalizowanej.

Obecnie testowana w Polsce – koordynacja opieki w ramach sieci onkologicznej, która od przełomowego raportu Calmana-Hine’a z połowy lat 90. XX wieku uznawana jest jako dobra opcję świadczenia usług onkologicznych. Modele oparte na koordynacji są atrakcyjne dla pacjentów, ponieważ poprzez wspieranie komunikacji i współpracy mogą korzystać z doświadczenia i umiejętności jednostek będących częścią sieci opieki koordynowanej, a tym samym wzmacniać ciągłość opieki, jakość, komfort dla pacjentów i niwelować nierówności geograficzne.

Wiele dzieje się na poziomie samych placówek ochrony zdrowia

Coraz częściej korzystają one z narzędzi nowoczesnej rachunkowości menedżerskiej jakimi są lean management czy strategiczna karta wyników. Jednak należy pamiętać, że nie są to rozwiązania typu „one fits all”. Każde z nich, ma swoje konkretne zastosowanie i efekty.

Jednym z ostatnio wspieranych rozwiązań jest szpitalna ocena technologii medycznych (tzw. HB-HTA), która zostanie pilotażowo wdrożona w jednej z placówek, również w obszarze onkologii.

Innowacje w służbie pacjentom

Postęp medycyny może przynieść pacjentom szereg korzyści, dzięki którym proces leczenia będzie dla nich bezpieczniejszy, szybszy a przede wszystkim bardziej skuteczny. Innowacyjne terapie onkologiczne mają wpływ nie tylko na skuteczność leczenia, ale także na szybszy powrót pacjentów do pracy, co oznacza mniejsze obciążenie dla opieki społecznej i wyższe dochody podatkowe.

W radioterapii dzięki ciągłemu udoskonalaniu technik, a w ostatnich latach wręcz rewolucji technologicznej w tym zakresie (RT z wykorzystaniem modulacji intensywności dawki promieniowania; intensity modulated radiotherapy – IMRT), możliwe stało się bardzo precyzyjne i bezpieczne dla chorego dostarczenie nawet wysokiej dawki promieniowania w obręb guza nowotworowego.

W chirurgii onkologicznej również nastąpił duży postęp, jednak, co podkreślają eksperci, dostęp do leczenia chirurgicznego o wysokiej jakości jest zróżnicowany. Powodem tego jest zbyt duże rozproszenie ośrodków świadczących usługi chirurgii onkologicznej. Liczne badania dowodzą, że podmioty, które rocznie realizują średnio większą liczbę świadczeń danego typu, wykazują niższe współczynniki śmiertelności, rzadsze występowanie komplikacji i krótsze czasy hospitalizacji pacjentów, dlatego niezbędne jest skoncentrowanie świadczeń w zakresie zabiegów radykalnych.

W ostatnich latach obserwujemy dynamiczny rozwój nie tylko technologii medycznych, ale również metod ich stosowania. Przykładem jest medycyna personalizowana polegająca naprowadzeniu wielospecjalistycznego leczenia w sposóbz indywidualizowany na podstawie szczegółowych danych diagnostycznych, w tym genetycznych.

Medycyna personalizowana to inaczej podanie właściwego leku właściwemu pacjentowi we właściwym czasie. Eksperci podkreślają, że znaczenie diagnostyki molekularnej w diagnostyce i leczeniu chorób nowotworowych będzie systematycznie wzrastać. Wiele z nowych technologii, jak choćby immunoterapia nowotworów, spowodowało zasadnicze zmiany paradygmatów leczenia onkologicznego, istotnie poprawiając uzyskiwane efekty zdrowotne.

Premiowanie jakości

Wskazuje się, że wprowadzenie dodatkowych zachęt finansowych, powiązanych z wynikami leczenia, nie tylko podniosłoby jakość opieki onkologicznej, ale także zachęciłoby placówki do realizacji opieki kompleksowej, która wymaga od świadczeniodawcy znaczącego zaangażowania organizacyjnego i finansowego.

Posiadanie przez płatnika publicznego pełnej, obiektywnej informacji statystyczno-medycznej, na podstawie której jest w stanie dokonać oceny szpitali, dałoby także podstawę do wprowadzania transparentnych elementów premiowania tych placówek, które osiągają najlepsze (powyższej ustalonych progów) wyniki leczenia.

Dodatkowym elementem controllingu po stronie publicznego płatniku może być zastosowanie benchmarkingu, który pozwala na gromadzenie, pomiar i ocenę danych w celu ustalenia docelowego poziomu wydajności, określonego dla danego punktu odniesienia.

Innowacje wyzwaniem dla budżetu państwa

Prognozy demograficzne i epidemiologiczne wskazują, że choroby onkologiczne będą coraz większym obciążeniem dla budżetu państwa. Jednocześnie będzie pojawiać się więcej innowacyjnych, a zarazem kosztochłonnych technologii medycznych, których zapewnienie powinno być jednym z priorytetów polityki zdrowotnej państwa.

Nieuniknione będzie znalezienie mechanizmów poprawiających dostęp do innowacyjnych technologii medycznych przy jednoczesnym zachowaniu racjonalnych kosztów oraz mierzeniu realnego wpływu na poprawę wyników populacyjnych zastosowanych technologii.

Jednym z takich mechanizmów są instrumenty dzielenia ryzyka (RSS – risk sharingschemes) stosowane w refundacji leków są rozwiązaniami pozwalającymi na ułatwianie dostępu pacjentów do nowoczesnych terapii, zwłaszcza w krajach OECD o niższym od przeciętnego poziomie wydatków na ochronę zdrowia.

Inną drogą jest zwiększenie udziału chorych na nowotwory w badaniach klinicznych – dla przykładu we Francji, która jest 2,5 razy większa od Polski, w badaniach klinicznych uczestniczy ponad 50 tysięcy pacjentów, w Polsce te liczby są znacząco mniejsze.

Zgodnie z danymi Europejskiej Agencji Leków 39% badań klinicznych w dziedzinach związanych z onkologią realizowanych jest w formie niekomercyjnych badań akademickich, które obejmują akademickie projekty naukowo-badawcze w medycynie lub badania inicjowane przez badaczy (investigator initiated study), realizowane przez uniwersytety, towarzystwa naukowe, naukowe grupy badawcze lub instytuty naukowo-badawcze.

W Polsce stanowią one około 2% wszystkich badań. W przypadku technologii lekowych ważną rolę na poziomie strategicznym odgrywa Polityka lekowa, która powinna być integralną częścią polityki zdrowotnej państwa.

Innowacyjność to również nowoczesne rozwiązania w zakresie danych

W Polsce mamy już za sobą szereg działań zmierzających do cyfryzacji procesów w obszarze ochrony zdrowia. Składają się na nie różne inicjatywy – od budowy rozwiązań wspierających działanie poszczególnych instytutów i szpitali, poprzez analizy ryzyka występowania nadużyć w Narodowym Funduszu Zdrowia, kończąc na realizowanym przez CSIOZ projekcie P1.

Można podać szereg przykładów wykorzystania IT w onkologii w zakresie od najprostszego tj. ułatwiania dostępu do danych, poprzez podnoszenie efektywności procesu (np. zdalne konsylium) czy wręcz wsparcie podejmowania decyzji z wykorzystaniem analityki (np. diagnostyka z wykorzystaniem zaawansowanych technologii). Do tej pory na największą skalę big data wykorzystano w pilotażu sieci onkologicznej.

Nie należy jednak zapominać, że najważniejszy jest zawsze pacjent, i budując konkretne rozwiązanie informatyczne należy mieć na względzie również tzw. patient experience.

źródło: materiały prasowe

PRZEJDŹ DO: AKTUALNOŚCI