Kasza w profilaktyce chorób nowotworowych

„Kipi kasza, kipi groch. Lepsza kasza niż ten groch. Bo od grochu boli brzuch. A od kaszy człowiek zdrów”- któż z nas nie pamięta tych słów? Jak się okazuje ta przewrotna rymowanka kryje w sobie wiele prawdy. Każdy bardziej lub nawet mniej świadomy konsument wie, że kasze są zdrowe, a ich spożywanie sprzyja zachowaniu dobrego samopoczucia. Czy jednak poza ogólnikowym stwierdzeniem, powtarzanym od wieków, że „kasza jest zdrowa” zdajemy sobie sprawę dzięki jakim składnikom wpływa ona korzystnie na funkcjonowanie naszego organizmu?

W chwili obecnej potwierdzone i zalecane jest regularne spożywanie kasz jako naturalnego surowca prewencyjnego m.in. w wielu chorobach nowotworowych. Bogaty i szeroki asortyment dostępnych na rynku ziaren zbóż sprawia, iż każdy konsument może w łatwy sposób wybrać swojego ulubionego sprzymierzeńca do walki z rakiem. Poniżej garść informacji i przegląd najpopularniejszych kasz.

Kasza w profilaktyce chorób nowotworowych

licencja Creative Commons, flickr.com

Kasza jęczmienna

Jęczmień to doskonałe źródło fosforu, wapnia i żelaza. Wśród składników wykazujących działanie przeciwutleniające, a zarazem przeciwnowotworowe znajduje się selen oraz witamina E. Na polskim rynku kasza jęczmienna dostępna jest w trzech rodzajach: perłowa, pęczak oraz łamana. Selen znajdujący się w ziarnach zbóż jest mikroelementem oraz silnym antyoksydantem, który swoje działanie antyoksydacyjne wykazuje jako komponent systemu enzymatycznego. W chwili obecnej wiadomo, że niedobór selenu zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób nowotworowych. Jak pokazują badania, rak jelita grubego występuje częściej w regionach, gdzie grunty są ubogie w selen.

kcal 339 Białko 6.9 (g) Tłuszcz 2,2 (g) Węglowodany 75 (g) Błonnik pokarmowy 6,2 (g) Witamina E 0,22 (mg) Żelazo 1,6 (mg) Potas 264(mg)

Skład w 100g części jadalnych (źródło: Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B.; Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012)

Wszystkie dostępne odmiany kaszy jęczmiennej stanowią doskonałe źródło niacyny, która przyczynia się nie tylko do obniżenia poziomu złego cholesterolu, ale również wpływa korzystnie na kondycję skóry oraz zapobiega i redukuje powstawaniu zakrzepów żylnych. W prewencji chorób nowotworowych, a głównie raka jelita grubego, frakcja błonnika rozpuszczalnego w ziarnach zapobiega zaparciom, bólom brzucha oraz wzdęciom.

„ANTYRAKOWY PRZEPIŚNIK” OWOCOWA SAŁATKA Z KASZĄ JĘCZMIENNĄ
Składniki na 1 porcję: 15g kaszy jęczmiennej, 2 łyżki serka wiejskiego, 5 truskawek, ½ brzoskwini, 1 łyżeczka miodu
Przygotowanie: Kaszę ugotować w małej ilości wody z niewielkim dodatkiem soli i cukru. Po ugotowaniu wystudzić. Truskawki pokroić w ćwiartki, brzoskwinię w kostkę. Do miski włożyć kaszę, ser oraz owoce, dodać miód.
SKŁADNIKI PRZECIWRAKOWE: kasza jęczmienna, miód

Kasza gryczana

Kasza gryczana zawiera najwięcej magnezu spośród wszystkich kasz. Ma sporo kwasu foliowego, manganu, fosforu i potasu. Jest ceniona ze względu na rutynę, która wzmacnia naczynia krwionośne oraz żyły. Związek ten wykazuje działanie przeciwzakrzepowe, dzięki czemu chroni przed wieloma chorobami układu krążenia. Informacja ta powinna być cenna szczególnie dla pacjentów poddawanych chemioterapii, którzy borykają się siniakami, obrzękami oraz popękanymi naczyniami powstającymi w miejscach po wenflonach.

Cynk znajdujący się w ziarnach kaszy gryczanej odgrywa ważną rolę w procesach metabolicznych zachodzących w układzie odpornościowym, jest również składnikiem wielu enzymów. U osób dotkniętych chorobą nowotworową niedobór cynku może upośledzić zmysł smaku, co jest przyczyną braku łaknienia w okresie leczenia. Cynk jest potrzebny do odnowy tkanek zniszczonych przez radioterapię i chemioterapię.

kcal 347 Białko 12,6 (g) Tłuszcz 3,1 (g) Węglowodany 69,3 (g) Błonnik pokarmowy 5,9 (g) Witamina E 0,31 (mg) Żelazo 2,8 (mg) Potas 433 (mg)

Ziarna gryki stanowią doskonałe źródło białka bogatego w lizynę oraz tryptofan (tych unikatowych białek organizm nie jest w stanie sam wyprodukować, dlatego muszą być dostarczane wraz z pożywieniem). Białko jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, dobrze odżywiony organizm staje się silniejszym konkurentem do walki z chorobą. Dodatkowo kasza gryczana zawiera D-chiro-inozytol, który wspomaga gospodarkę hormonalną organizmu.

„ANTYRAKOWY PRZEPIŚNIK”]FASZEROWANY POMIDOR
Składniki na 1 porcję: 30g kaszy gryczanej, 2 pomidory, 5 pieczarek, 1/3 cebuli, łyżeczka oleju, natka pietruszki, pieprz
Przygotowanie: Kaszę ugotować i ostudzić. Z dobrze wymytych pomidorów wydrążyć miąższ. Oprószyć wnętrze przyprawami. Cebule i pieczarki skroić w drobną kostkę i zeszklić na rozgrzanej patelni z dodatkiem oleju. Następnie dodać pieczarki, podlać odrobiną wody i dusić kilka minut, aż pieczarki zmiękną. Doprawić do smaku i dodać natkę pietruszki. Wszystko wymieszać z kaszą gryczaną. Przygotowany farsz przełożyć do pomidorów. Nafaszerowane pomidory ułożyć w naczyniu żaroodpornym i zapiekać przez 10-15 minut, w 1800C.
SKŁADNIKI PRZECIWRAKOWE: kasza gryczana, pomidor, cebula, pietruszka

Kasza jaglana

Wytwarzana z nasion prosa, nazywana przez wielu „królem wszystkich zbóż”, zawiera pełnowartościowe białko oraz charakteryzuje się niską zawartością skrobi. Jest bardzo bogata w żelazo, potas, krzem, wapń oraz magnez. Spośród wszystkich gatunków kasz cechuje się najwyższą zawartością witamin z grupy B: tiaminy (B1), ryboflawiny (B2) i pirydoksyny (B6) oraz żelaza. Powinny spożywać ją osoby zmagające się z niedokrwistością. Za sprawą cynku, krzemu i żelaza przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, dlatego też zalecana jest do spożywania w czasie intensywnego leczenia przeciwnowotworowego.

kcal 352 Białko 10,5 (g) Tłuszcz 2,9 (g) Węglowodany 71,6 (g) Błonnik pokarmowy 3,2 (g) Witamina E 0,10 (mg) Żelazo 4,8 (mg) Potas 220 (mg)

Ligany zawarte w nasionach prosa mogą zmniejszać ryzyko rozwoju nowotworów piersi, a lecytyna korzystnie wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego. Ze względu na zawartość pełnowartościowego białka kasza jaglana powinna znaleźć się w jadłospisie osób będących w okresie okołooperacyjnym, gdyż może przyśpieszyć gojenie się ran oraz chronić przed niedożywieniem.

„ANTYRAKOWY PRZEPIŚNIK” KASZA JAGLANE W TOWARZYSTWIE OWOCÓW
Składniki na 8 porcji: 150g jogurtu naturalnego, 20g kaszy jaglanej, 1 brzoskwinia, 1 banan, 10 truskawek, kurkuma
Przygotowanie: Kasze jaglaną dokładnie przepłukać zimną wodą, a następnie przelać gorącą wodą. Kaszę ugotować według proporcji 1:2. Do garnka z kaszą dodać odrobinę kurkumy. Gotować ok. 20 minut. Po ugotowaniu, przełożyć do miseczek, dodać jogurt i pokrojone owoce.
SKŁADNIKI PRZECIWRAKOWE: kasza jaglana, kurkuma, truskawki

Kasza manna

Kasza manna zaliczana do drobnych kasz pszennych, zawiera sporo jodu i znacznie mniej błonnika, minerałów oraz witamin. Jest łatwostrawna – zalecana osobom z nowotworami przewodu pokarmowego oraz pacjentom w okresie okołooperacyjnym. Ma właściwości łagodzące biegunki. Stanowi idealny dodatek do wielu dań i deserów.

„ANTYRAKOWY PRZEPIŚNIK” ZDROWY DESER Z KASZY MANNY Z JEŻYNAMI
Składniki na 3 porcje: 50g kaszy manny, 500ml mleka, 1 łyżka cukru trzcinowego, skórka otarta z pomarańczy, 150g jeżyn
Przygotowanie: Wsypać kaszę do rondelka, następnie mieszając dodawać mleko gotować 5 minut, aż kasza uzyska gęstą i jednolitą konsystencje. Zdjąć z palnika dodać cukier i skórkę z pomarańczy. Masę przełożyć do foremek o dowolnym kształcie i schłodzić w lodówce. Po schłodzeniu podawać z jeżynami.

Kasza owsiana

Wytwarzana z ziaren owsa, podobnie jak jej koleżanka (kasza jaglana) zawiera sporo żelaza. Nie brak jej również cynku, wapnia, kwasu foliowego oraz witamin z grupy B. Najczęściej spożywana jest w formie płatków z mlekiem bądź jogurtem. Stanowi doskonałe źródło błonnika rozpuszczalnego (β-glukanu), który daje szybkie uczucie sytości oraz przyśpiesza pasaż przewodu pokarmowego, dzięki czemu może zapobiegać zaparciom, a przez to rozwojowi nowotworów jelita grubego. Wśród przeciwutleniaczy (wykazujących działanie przeciwnowotworowe) zawartych w ziarnie owsa znajduje się witamina E oraz kwasy fenolowe.

„ANTYRAKOWY PRZEPIŚNIK”]KASZA OWSIANA NA DOBRY POCZĄTEK DNIA
Składniki na 2 porcję: 400ml mleka, 5 łyżek kaszy owsianej, 1 jabłko, 8 malin, laska cynamonu, szczypta imbiru
Przygotowanie: Kaszę ugotować na mleku z dodatkiem cynamonu. Jabłko zetrzeć na tarce o grubych oczkach i przełożyć na dno miski, następnie dodać kaszę i posypać malinami. Całość oprószyć imbirem.
SKŁADNIKI PRZECIWRAKOWE: kasza owsiana, maliny, jabłko, cynamon, imbir

Kasze stanowią doskonałe źródło błonnika pokarmowego, a zgodnie z raportem wydanym przez Światową Fundację Badań nad Rakiem (WCRF) i Amerykański Instytut Badań nad Rakiem (AICR) produkty zawierające błonnik pokarmowy, wykazują prawdopodobnie dość duże działanie prewencyjne w stosunku do nowotworu jelita grubego.

Małgorzata Solecka – dietetyk
Specjalista do spraw żywieniu i edukacji pacjentów onkologicznych. Członek Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej. kontakt: solecka.malgosia@gmail.com

Kasza w profilaktyce chorób nowotworowych, źródła:
Czerwińska D.: Charakterystyka żywieniowa kasz. Część 1. Wartość odżywcza i zdrowotna kaszy gryczanej. Przegląd Zbożowo-Młynarski,2009.
Zalega J, Szostak-Węgierek D – Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część I. Polifenole roślinne, karotenoidy, błonnik pokarmowy. Zakład Medycyny Zapobiegawczej i Higieny WUM, Warszawa 2013
Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych : Lubię kaszę- kasza na stół, na zdrowie, na co dzień.
Holford P.: Rakowi powiedz nie. Metody zapobiegania i zwalczania raka bez udziału lekarstw, Wydawnictwo Filar, Warszawa 2011.

ZOBACZ: DIETA ANTYRAKOWA I PRZECIWNOWOTWOROWA