Nowotwory wywodzą się ze zdrowych komórek. Nie są ciałem obcym, lecz powstają na skutek przekształcenia się normalnych, prawidłowych komórek ustroju w komórki nienormalne czyli nowotworowe. Dlatego podstawowa klasyfikacja nowotworów naśladuje podział zdrowych tkanek – wyróżnia się nowotwory nabłonkowe i nienabłonkowe.

 

Tkanka nabłonkowa to tkanka pokrywająca ciało człowieka – skóra, błona śluzowa wyścielająca jamy ustną, gardło, jelita, płuca, drogi oddechowe, wyjścia z gruczołów. Nowotwory nienabłonkowe np. chłoniaki i mięsaki, powstają z innych komórek. Podstawowa klasyfikacja nowotworów opiera się zatem na mikroskopowym obrazie tkanki. Najczęściej stosowaną w praktyce klinicznej jest natomiast klasyfikacja TNM – która opiera się na analizie stopnia zaawansowania choroby nowotworowej.

 

Są również nowotwory, które nie przypominają swoim mikroskopowym wyglądem żadnych ze wspomnianych tkanek. Oglądając przez mikroskop próbkę bardzo niezróżnicowanego materiału trudno jest stwierdzić skąd dokładnie pochodzi. Istotne są więc dodatkowe informacje. W tym celu sięga się po metody immunohistochemiczne – próbkę poddaje się działaniu różnych związków chemicznych lub przeciwciał i bada się w nich ekspresję poszczególnych markerów. Na podstawie zachodzących reakcji dokonuje się klasyfikacji nowotworu.

Klasyfikacja nowotworów TNM

Nowotwory klasyfikuje się również na podstawie stopnia zaawansowania.  Ukierunkowuje to metodę leczenia pacjenta i pozwala osiągnąć wspólny mianownik pozwalający porozumiewać się lekarzom na całym świecie. Zaawansowana klasyfikacja nowotworów nosi nazwę TNM od łacińskich słów tumor, nodules i metastases.

Literka T oznacza zaawansowanego guza pierwotnego, czyli źródła nowotworu.

Literka N – obecność lub brak przerzutów do węzłów chłonnych.

Literka M natomiast – obecność lub nieobecność przerzutów odległych.

 

Guz nowotworowy – Tumor

T0 – Brak dowodów na istnienie guza pierwotnego.

Tx – Nie można ocenić ogniska pierwotnego.

Tis – rak in situ (taki, który nie mógł spowodować przerzutów).

T1, T2, T3, T4 – Kolejne stopnie rozwoju pierwotnego ogniska nowotworu, zazwyczaj im większa liczba, tym guz jest większy lub zajmuje więcej okolicznych narządów.

 

Przerzuty do węzłów chłonnych

Nx – Nie można ocenić przerzutów w węzłach chłonnych.

N0 – Węzły chłonne bez przerzutów.

N1, N2, N3, N4 – Przerzuty do węzłów chłonnych, coraz odleglejszych od guza pierwotnego.

 

Przerzuty rakowe

M0 – Brak przerzutów odległych.

Mx – Nie można ocenić.

M1 lub M2- Są przerzuty odległe.

 

T1 w klasyfikacji nowotworów oznacza guzy małe, zwykle mniejsze niż 2cm. Guzy większe oznacza się odpowiednio wyższymi cyframi. Tis oznacza zmianę in situ. Liczby dodawane do N oznaczają stopień zajęcia regionalnych węzłów chłonnych i ocenę ich ruchomości względem podłoża. Np. w odniesieniu do raka sutka N0 oznacza węzly chłonne pachowe niewyczuwalne, N1 – powiększone ruchome, N2 – powiększone nieruchome, N3 – zmienione węzły przymostkowe. M0 oznacza brak wykrywalnych przerzutów odległych, a M1 ich istnienie. Ocena TNM stanowi podstawę planowania terapii i ma duże znaczenie w rokowaniu. Litera p przed T lub N (np. pT) oznacza, że daną cechę określono w preparacie patomorfologicznym. Litera x oznacza, że dana cecha nie została oznaczona.

Stopnie złośliwości raka

W zależności od miejsca powstania wyróżnia się różne stopnie zaawansowania nowotworu. Klasyfikacja nowotworów tego typu najczęściej obejmuje cztery stopnie kliniczne w gradacji postępującego zaawansowania. Pierwszy jest uznawany  za wczesny, drugi za nowotwór średnio zaawansowany, trzeci za zaawansowany, a czwarty za bardzo zaawansowany i o najgorszym rokowaniu.

  • I stopnia – nowotwory w najwcześniejszej fazie rozwoju i o bardzo dobrym rokowaniu (przeżycie pięcioletnie od 75 do 100% leczonych chorych)
  • II stopnia – nowotwory w początkowej fazie rozwoju (przeżycie pięcioletnie od 50 do 75% leczonych chorych)
  • III stopnia – nowotwory zaawansowane (przeżycie pięcioletnie od 25 do 50% leczonych chorych)
  • IV stopnia – nowotwory bardzo zaawansowane, o bardzo złym rokowaniu (przeżycie pięcioletnie do 25% leczonych chorych)

 

ZOBACZ:  CO TO JEST RAK?

 

Klasyfikacja nowotworów, bibliografia
J. Stachura, W. Domagała, Patomorfologia, Tom I, Kraków 2008.
S. Kruś, E. Skrzypek-Fakhoury, Patomorfologia kliniczna, Warszawa 2007.
S. Maśliński, J. Ryżewski, Patofizjologia, Warszawa 2009.