Technologia radioterapii stereotaktycznej za pomocą noża Gamma Knife stosowana jest z powodzeniem w leczeniu neurochirurgicznym guzów mózgu jako alternatywa dla klasycznej operacji chirurgicznej. W Polsce zabiegi z wykorzystaniem noża Gamma Knife dostępne są od 2010 roku. Od tego czasu z nowoczesnej aparatury stosowanej w „bezkrwawym” wycinaniu guzów ośrodkowego układu nerwowego skorzystało już kilka tysięcy pacjentów.

Leczenie guzów mózgu za pomocą noża gamma w warszawskim Centrum Gamma Knife (prof. Mirosław Ząbek) jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Drugi ośrodek Gamma Knife (centrum Exira) funkcjonuje w Polsce od 2013 w Katowicach przy ulicy Ceglanej – również posiada kontrakt z NFZ.

Część pacjentów decyduje się leczyć się w Szpitalu Na Homolce w czeskiej Pradze, która już od dłuższego czasu dysponuje technologią Gamma Knife. Zabieg wykonywany jest na zasadach komercyjnych, a cena Gamma Knife ustalana jest indywidualnie.


Nóż Gamma – co to jest gamma knife?

Gamma Knife (nóż gamma) to wyjątkowo specjalistyczne urządzenie zarezerwowane tylko dla neurochirurgii i ograniczone do oddziaływania na mózg oraz górne części kręgosłupa szyjnego do czwartego poziomu C4. Jest formą leczenia chirurgicznego za pomocą promieni kobaltowych.

Choć warszawski Gamma Knife jest pierwszym urządzeniem tego typu w Polsce, nie znaczy to jednak, że dotychczas lekarze nie dysponowali podobnym leczeniem. Nóż gamma daje możliwość przestrzennego, trójwymiarowego planowania i napromieniania zmiany, co możliwe jest również w przypadku zastosowania bardziej dostępnych przyspieszaczy liniowych czy też znajdującego się w Gliwicach urządzenia CyberKnife. W odróżnieniu jednak od wspomnianych urządzeń, które służą do naświetlania całego człowieka i emitują poszczególne „strzały” promieni przy różnych ruchach podążających stołu, w przypadku noża gamma, głowa pacjenta jest unieruchomiona i przystrzelona gwoździami do ramy stereotaktycznej.

Aparat Gamma knife to bardzo nowoczesne i precyzyjne urządzenie, które ma jednak również swoje ograniczenia. Złośliwe glejaki (np. glejak wielopostaciowy) z racji swojego słabego odgraniczenia od zdrowej tkanki i naciekania nie stanowią dobrego wskazania do leczenia nożem gamma.

Gamma Knife leczenie guzów mózgu

Nóż Gamma – gamma knife – składa się z jednostki zawierającej źródło promieniowania, stołu terapeutycznego, zestawu kolimatorów oraz konsoli sterującej. Rama stereotaktyczna przytwierdzona do czaszki pacjenta łączy się ze stołem terapeutycznym. Stół ustawiany jest w izocentru. W tych warunkach wykonywany jest rezonans magnetyczny i samo leczenie. Ruch pacjenta jest wyeliminowany niemal całkowicie. Dzięki temu skuteczność i precyzja zabiegu jest większa niż 0,2 -0,3 mm.

W jego trakcie w precyzyjnie zaplanowane miejsce płyną 192 wiązki terapeutyczne promieniowania kobaltowego. Każda z nich niesie indywidualnie niską dawkę energii, dopiero skrzyżowane w określonym miejscu dają dużą energię. Średnica wiązek może być zróżnicowana od 4 do 16 mm. Dzięki temu planujący zabieg neurochirurg może każdą bryłę guza czy innej patologii precyzyjnie opisać w formę operacyjnego leczenia i za pomocą jednego guzika uruchomić procedurę terapii.

W trakcie napromieniania możliwe jest również wyłączanie poszczególnych bloków i sektorów, jeżeli promienie przechodzą przez okolice ważne i elokwentne. Dodatkową zaletą jest ogromny gradient promieniowania – na granicy guza zlokalizowanego blisko ważnych struktur nerwowych promieniowanie terapeutyczne jest skuteczne, podczas gdy obok jest już dużo mniejsze i nieszkodliwe.

Do leczenia Nożem Gamma – gamma knife – najlepiej nadają się guzy o wielkości 2-3 cm. Leczyć można również choroby nienowotworowe np. naczyniaki mózgu (szczególnie te położone głęboko i trudno dostępne dla chirurga podczas tradycyjnej operacji) czy neuralgię nerwu trójdzielnego.

Dobre wyniki daje leczenie guzów kąta mostowo-móżdżkowego czyli nerwiaków nerwu słuchowego, kiedy zagrożenie utraty słuchu podczas klasycznej operacji jest zbyt duże. W przypadku zastosowania noża gamma wyniki są dużo lepsze a bezpieczeństwo większe. Dzięki Gamma Knife bez otwierania czaszki możliwe jest również leczenie niektórych postaci drżenia.

Zabiegi gamma knife

Klasyczna operacja neurochirurgiczna trwa kilka lub kilkanaście godzin i jest obarczona ryzykiem poważnych powikłań. Tymczasem po zabiegach z użyciem noża gamma powikłania zdarzają się wyjątkowo rzadko, a sam zabieg trwa 20 min – do dwóch godzin. Za pomocą techniki podejmuje się próby usuwania guzów do 3.5 cm średnicy. Zabieg gamma knife trwa krótko i jest bezbolesny. W czasie naświetlania pacjent słucha muzyki. Pacjent prawie natychmiast wraca do normalnego życia, gdyż nie dochodzi do uszkodzenia czaszki.

W II połowie 2013 roku otwarto drugą w Polsce pracownię Gamma Knife w Katowicach. Na jego trzech poziomach znajduje się się cały sprzęt jaki jest obecnie dostępny na rynku w zakresie diagnostyki onkologicznej, w tym supernowoczesne urządzenie specjalizujące się w neurochirurgii – tzw. nóż gamma (gamma knife).

Wskazanie do zabiegu gamma knife

  • Guzy kąta mostowo-móżdżkowego: nerwiaki nerwu słuchowego
  • Malformacje tętniczo-żylne mózgowia
  • Guzy przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego
  • Przetoki tętniczo-żylne
  • Neuralgia nerwu trójdzielnego
  • Leczenie drżenia samoistnego
  • Guzy śródsiodłowe i okołosiodłowe przysadki

Nóż gamma nie nadaje się niestety do leczenia złośliwych nowotworów mózgu np. glejaka wielopostaciowego. Złośliwy glejak – ze swojej natury – jest słabo odgraniczony od zdrowej tkanki, co bardzo lekarzom utrudnia zastosowane gamma knife.

Cena zabiegu gamma knife

  • Ile kosztuje leczenie za pomocą Gamma Knife?
    Leczenie Gamma Knife jest bezpłatne dla pacjentów ubezpieczonych w ramach Narodowego Funduszy Zdrowia – obie placówki dysponujące nożem gamma w Polsce posiadają ważny kontrakt NFZ.
  • Czy chorzy bez ubezpieczenia mogą leczyć się komercyjnie? Jaka jest cena Gmma Knife?
    Centrum Gamma Knife umożliwia  leczenie pacjentów na zasadach komercyjnych. Koszt zabiegu ustalany jest indywidualnie z Pacjentem – po zapoznaniu się z wynikami badań oraz opracowaniu planu leczenia.

Centrum Gamma Knife Warszawa

ul. Kondratowicza 8
budynek H, Warszawa
tel.: +48 (22) 259 10 00

Exira Gamma Knife

ul. Ceglana 35
40-514 Katowice

Gamma Knife w Pradze – Czechy

Head of Stereotactic and Radioneurosurgery
Hospital Na Homolce
Roentgenova 2
Prague 5, 150 30
Czech Republic
Tel.: +420 257 272 917 (Po-Pá 7,00-15,00 hod.)
Email: gama@homolka.cz