Onkologia kliniczna to dziedzina medycyny, która zajmuje się całokształtem zagadnień i tematów związanych z procesem nowotworowym. Jest nauką o powstawaniu, budowie, rozpoznawaniu i terapii nowotworów. Onkologia doświadczalna zajmuje się badaniami komórek nowotworowych w hodowlach komórkowych i na modelach zwierzęcych. Onkologia kliniczna jest natomiast działem wiedzy poświęconym diagnostyce i leczeniu raka u człowieka. Pomimo znaczącego postępu nauki, leczenie nowotworów złośliwych nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny.

Integralną dziedziną onkologii jest również opieka paliatywna, która dotyczy pacjentów terminalnych, u których stosuje się postępowanie ukierunkowane na podniesienie komfortu życia i łagodzenia objawów postępującej choroby. Na granicy, gdzie spotykają się onkologia i psychologia dynamicznie rozwija się również psychoonkologia.

SPRAWDŹ: ONKOLOGIA – PIERWSZA WIZYTA

Co to jest onkologia kliniczna

Problematyka tej interdyscyplinarnej dziedziny medycyny dotyczy promocji zdrowia, poprawy jakości życia pacjentów onkologicznych oraz wsparcia duchowego i emocjonalnego w chorobie nowotworowej. Według profesora Tadeusza Koszarowskiego, uznawanego za ojca współczesnej onkologii w Polsce – onkologia jest nauką o etiologii, patologii, epidemiologii, zapobieganiu, rozpoznawaniu, wielospecjalistycznym leczeniu chorych na nowotwory i ich dalszej kontroli, opiece nad nieuleczalnie chorymi oraz o organizowaniu walki z tymi chorobami.

Co ważne – aktualna wiedza o nowotworach złośliwych oraz zakres tematyczny jaki obejmuje współczesna onkologia, zwiększają się bardzo dynamicznie. Wynika to z wielu przyczyn. Dzięki odkryciom i postępowi w dziedzinie badań podstawowych, diagnostycznych i genetyki – w onkologii otworzyły się nowe możliwości badań molekularnych i komórkowych nad biologią raka.

Wiemy już, że onkologia kliniczna to nauka która dotyczy nie jednej, lecz nawet kilkuset odmiennych jednostek chorobowych, które istotnie różnią się przyczynami, podatnością na leczenie i rokowaniem dla Pacjenta.

W ciągu ostatnich pięciu dekad liczba zachorowań na nowotwory w Polsce gwałtownie wzrastała. Nowotwory złośliwe są chorobami, które stanowią obecnie drugą przyczynę śmierci po chorobach układu krążenia. Wyniki leczenia jakie osiąga polska onkologia odbiegają od wskaźników osiąganych przez inne, bogatsze państwa Unii Europejskiej. Powyższe dane wskazują, iż krajowa onkologia powinna stać się dziedziną „szczególnej troski” w interesie całego społeczeństwa.

Jak tłumaczy prof. Krzysztof Składowski, wybitny onkolog – W polskim systemie onkologia funkcjonuje często w formie osobnych szpitali i przychodni. Tymczasem na świecie oddziały onkologii, nawet tej wysoko wyspecjalizowanej, istnieją niemal w każdym większym szpitalu i klinice. W związku z tym, lekarze onkolodzy mają szansę aktywnie wchodzić w proces planowania i leczenia na odpowiednim etapie. Skuteczne leczenie onkologiczne jakie proponowane jest pacjentowi musi podążać ścieżką wytyczoną troską o optymalizację metod, a nie możliwościami, jakimi dysponuje w określonej sytuacji dana klinika.

Zdaniem wielu ekspertów współczesna onkologia powinna opierać się na interdyscyplinarnym leczeniu w wysoce wyspecjalizowanych ośrodkach. Optymalnie zaplanowane leczenie raka może odbywać się w takiej placówce onkologicznej, w której chory ma zapewnioną opieką wykwalifikowanego zespołu specjalistów wielu profesji (onkolog kliniczny, radioterapeuta, radiolog, chirurg onkologiczny, psychoonkolog, dietetyk).

Kluczowy pozostaje również dostęp do wszystkich niezbędnych metod terapeutycznych – chirurgii onkologicznej, chemioterapii raka i radioterapii, skupionych w ramach jednej, wyspecjalizowanej placówki.

ZOBACZ: SZPITAL ONKOLOGICZNY – JAK WYBRAĆ

Onkologia kliniczna w Polsce

Warto przypomnieć, iż nowoczesna walka z rakiem w Polsce i na świecie zaczęła się od dwóch epokowych odkryć promieni X dokonanych przez Wilhelma Konrada Roentgena w 1985 roku oraz pierwiastka „rad” przez Marię Skłodowską-Curie w 1898 roku. Onkologia jako nauka i dyscyplina medyczna ukształtowała się na fundamentach postulatów i odkryć dokonanych dzięki Marii Skłodowskiej-Curie.

Jak wspomina profesor Tadeusz Koszarowski: już podczas rozmów z pierwszym zespołem Instytutu Radowego, Maria Skłodowska-Curie podnosiła znaczenie zespołowego i interdyscyplinarnego charakteru opieki nad pacjentem onkologicznym i walką z rakiem. Stanowiło to wówczas zupełnie nowatorskie podejście. Dziś postulaty te uznawane są przez ekspertów za fundament nowoczesnej onkologii i optymalnego leczenia przeciwnowotworowego.

Pierwszy Program Walki z Rakiem w Polsce został opracowany w 1924 roku. Jego autorami byli eksperci skupieni w Polskim Komitecie do Zwalczania Raka. Dokument stawiał sobie trzy nadrzędne priorytety: szerzenie i promocję oświaty zdrowotnej, prowadzenie badań nad chorobą nowotworową oraz program budowy struktur onkologicznych w kraju.

Jednym z pierwszych sukcesów i owoców Programu Walki z Rakiem było stworzenie Instytutu Radowego w Warszawie oraz budowa podobnych placówek i szpitali onkologicznych w innych polskich miastach (onkologia w Poznaniu, Krakowie, Bydgoszczy, Lwowie, Łodzi, Wilnie czy Wrocławiu). Niestety, w wyniku działań zbrojnych związanych z II Wojną Światową, polska onkologia doznała istotnego uszczerbku, a Instytutu Radowy w Warszawie został zniszczony.

Prof. Tadeusz Koszarowski – Patron polskiej onkologii

Polska onkologia jako dziedzina medycy szczególnie wiele zawdzięcza prof. Tadeuszowi Koszarowskiemu, który w latach 50 sformułował słynną definicję: Onkologia to nauka o etiologii, patologii, epidemiologii, zapobieganiu i wczesnemu wykrywaniu nowotworów złośliwych.

Określenie to stanowiło klucz i kamień milowy do wyodrębnienia się onkologii jako niezależnej dyscypliny naukowej oraz podstawę do opracowania drugiego program zwalczania nowotworów.

Jednym z bardzo znaczących osiągnięć Trzeciego Programu Zwalczania Nowotworów oraz osobistym sukcesem prof. Koszarowskiego, było zainaugurowanie działalności Centrum Onkologii-Instytutu im. Marii Skłodowskiej Curie na Ursynowie w Warszawie. Dzięki ukończeniu tej inwestycji, polska onkologia weszła w XXI wiek.

ZOBACZ:  NOWE METODY LECZENIE RAKA