Onkoserwis – publikujemy zebrane doniesienia i interesujące newsy ze świata onkologii opracowane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd najnowszych wiadomości onkologicznych zaprezentowanych na łamach prestiżowych serwisów i czasopism branżowych – styczeń 2024. Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – styczeń 2024
Radykalna zmiana diety zmniejsza ryzyko zgonu z powodu raka piersi
Niewłaściwa dieta jest znanym czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów. Wpływa również na czas całkowitego przeżycia chorych na raka piersi. Włoscy badacze przeprowadzili badanie oceniające wpływ diety na ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu.
Do badania włączono ponad 1500 kobiet po radykalnym leczeniu chirurgicznym, z wysokim ryzykiem wznowy. Wszystkie chore otrzymały ogólne zalecenia zmniejszające ryzyko nawrotu nowotworu. Grupę eksperymentalną dodatkowo aktywnie zachęcano i wspierano w przejściu na dietę śródziemnomorską, bogatą w ziarna, rośliny strączkowe oraz warzywa o wysokiej zawartości błonnika oraz zalecano unikanie potraw o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych i trans, przetworzonych mięs oraz potraw i napojów o wysokiej zawartości cukru. Dietę chorych oceniano na początku badania, po roku, a następnie co kilka miesięcy. Zgodność z zaleceniami dietetycznymi oceniano za pomocą Indeksu Dietetycznego opracowanego na potrzeby badania. Pacjentki w grupie interwencyjnej zachęcano również do utrzymywania umiarkowanie intensywnej aktywności fizycznej (30 minut ćwiczeń dziennie) oraz mierzono za pomocą krokomierzy liczbę wykonywanych przez nie kroków, zalecając aby wyniosła ona co najmniej 10 000 dziennie.
W ciągu 5 lat obserwacji odsetek nawrotów raka piersi nie różnił się między obiema grupami (współczynnik ryzyka [HR], 0,99). Zauważono jednak, że pacjentki, które w największym stopniu stosowały się do zaleceń żywieniowych, miały o 41% niższe ryzyko nawrotu w porównaniu z tymi, które stosowały się do nich w najmniejszym stopniu (HR = 0,59). Największy efekt ochronny wysokiego stopnia przestrzegania zaleceń wystąpił u chorych na hormonowrażliwego raka, które otrzymywały tamoksyfen (HR = 0,30).
źródło: aacrjournals.org/clincancerres
Spada umieralność dzieci i nastolatków z powodu nowotworów
Według Centers for Disease Control and Prevention wskaźnik zgonów z powodu raka wśród dzieci i młodzieży do 19 r.ż. spadł w latach 2001-2021 o 24% (z 2,75 do 2,10 na 100 000 osób). W 2021 roku najczęstszą przyczyną zgonów onkologicznych w tej grupie były nowotwory mózgu. Przed 2001 r. były to białaczki, dla których wskaźnik zgonów spadł do 2021 roku aż o 47%. Poprawę wyników leczenia w tej grupie chorych uzyskano głównie dzięki immunoterapii. Spadek umieralności nie dotyczy jednak wszystkich grup wiekowych i demograficznych i w największym stopniu dotyczy dzieci poniżej 9. r.ż.
źródło: www.medscape.com/s/viewarticle
Nosicielki mutacji BRCA mogą bezpiecznie zachodzić w ciążę
Podczas tegorocznego San Antonio Breast Cancer Symposium (SABCS) przedstawiono wyniki analizy bezpieczeństwa ciąży u młodych chorych na raka piersi związanego z nosicielstwem mutacji w genach BRCA.
W badaniu wzięło udział ponad 4,7 tys. kobiet poniżej 40. roku życia (mediana w momencie rozpoznania – 35 lat), u których rozpoznano inwazyjnego raka piersi w stadium I-III. Porównano wyniki u 659 kobiet, które zaszły w co najmniej jedną ciążę w ciągu obserwacji o medianie prawie 8 lat, z wynikami 4073 chorych, które nie zaszły w ciążę. Mediana czasu od rozpoznania raka piersi do zajścia w ciążę wyniosła 3,5 roku. 80% ciąż zakończyło się porodem, w tym 91% terminowym. Wady wrodzone wystąpiły tylko u 4 noworodków (0,9%). Wskaźnik powikłań ciążowych, płodowych i położniczych był niski i zgodny z oczekiwanymi wśród kobiet w podobnym wieku i bez historii raka piersi. Przeżycie bez nawrotu raka piersi było podobne w obu ramionach (skorygowany HR, 0,99; 95% CI, 0,81 – 1,20). Pacjentki, które zaszły w ciążę, miały znacznie dłuższe przeżycie związane z rakiem piersi i przeżycie całkowite.
źródło: jamanetwork.com/journals/jama
Nie wszystkie zmiany torbielowate trzustki zwiększają ryzyko zachorowania na raka
Jednym z prekursorów raka trzustki jest łatwy do rozpoznania i obserwacji wewnątrzprzewodowy brodawkowaty nowotwór śluzowy (intraductal papillary mucinous neoplasm – IPMN). Ze względu na ryzyko złośliwej transformacji, u chorych z tym rozpoznaniem zaleca się wykonywanie kontrolnych badań obrazowych. Według retrospektywnej analizy opublikowanej w JAMA Network Open IPMN bez niepokojących cech nie zwiększa jednak ryzyka zachorowania na raka trzustki w porównaniu z normalną populacją.
Analizie poddano dane z Rochester Epidemiology Project. Pierwsza grupa obejmowała 2 114 osób powyżej 50. roku życia, u których w latach 2000-2015 wykonano tomografię komputerową jamy brzusznej. U 231 z nich (10,9%) rozpoznano IPMN. Drugą grupę stanowiło 320 chorych, u których rozpoznano raka trzustki w latach 2000-2019, w tym 31 (9,8%) z IPMN. W pierwszej grupie 81% pacjentów z IPMN nie miało cech wysokiego ryzyka lub niepokojących cech wg klasyfikacji Fukuoka. Zachorowalność na raka trzustki w tej grupie była podobna do tej u osób bez IPMN. Wśród chorych na raka trzustki osoby z IPMN miały, w porównaniu do osób bez IPMN, dłuższy czas przeżycia całkowitego oraz niższy udział nowotworów rozpoznanych w stadium rozsiewu.
Jeśli te obserwacje się potwierdzą, mogą zmienić obecne wytyczne nadzoru nad osobami z IPMN.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
Mikrobiota jelitowa wpływa na skuteczność immunoterapii u chorych na nowotwory
Mikrobiota jelitowa to zespół mikroorganizmów, głównie bakterii, żyjących w przewodzie pokarmowym. Jest ona istotna nie tylko w procesach trawienia i wchłaniania, ale również w kształtowaniu odporności człowieka. Zachwianie równowagi mikrobioty jelitowej może potencjalnie spowodować rozwój miejscowych i ogólnoustrojowych chorób. Zmiany w mikrobiocie jelitowej mają również wpływ na skuteczność immunoterapii stosowanej w leczeniu wielu nowotworów. Przykładowo, stosowanie antybiotykoterapii, która zabija znaczną część bakterii żyjących w jelitach, krótko przed rozpoczęciem immunoterapii może znacząco zmniejszyć jej skuteczność przeciwnowotworową.
W badaniu przedstawionym na tegorocznym kongresie Europejskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej sprawdzono czy powszechnie stosowane i dostępne bez recepty leki z grupy inhibitorów pompy protonowej mają wpływ na skuteczność immunoterapii. Długotrwałe stosowanie tych leków zwiększa pH treści żołądkowej, co zmniejsza różnorodność mikrobioty jelitowej. W badaniu wzięło udział ponad 2700 osób, które otrzymywały immunoterapię z powodu zaawansowanego nowotworu. Zauważono, że stosowanie inhibitorów pompy protonowej zarówno w ciągu roku, jak i 60 dni przed rozpoczęciem immunoterapii istotnie zmniejszało jej skuteczność.
źródła: www.medscape.com, cslide.ctimeetingtech.com
Jak często należy wykonywać mammografię po leczeniu raka piersi?
Chorym na raka piersi po ukończeniu leczenia zaleca się wykonywanie mammografii raz do roku celem wykrycia ewentualnej wznowy miejscowej i drugiego nowotworu piersi. Do wznowy lub rozsiewu raka piersi najczęściej dochodzi w trakcie pierwszych trzech lat po zakończeniu leczenia.
W Wielkiej Brytanii przeprowadzono badanie w którym sprawdzono, czy po zakończeniu leczenia po 3 latach corocznego wykonywania mammografii można bezpiecznie wykonywać ją rzadziej. 5235 kobiet po 50. roku życia po ukończeniu leczenia z powodu raka piersi przydzielono losowo do kontroli mammograficznej raz do roku lub rzadszej. Zauważono, że po blisko 9 latach obserwacji do wznowy nowotworu doszło u 7% kobiet. Nie zauważono istotnych różnic w czasie przeżycia pomiędzy obiema grupami chorych.
Onkolodzy podkreślają, że jest za wcześnie na zmianę standardu obserwacji chorych po leczeniu z powodu raka piersi, jednak zagadnienie to wymaga dalszych analiz.
źródło: www.medscape.com
Chińczycy są światowym liderem w liczbie wypalanych papierosów
Chińczycy stanowią 12,5% światowej populacji, ale wypalają aż 40% papierosów na świecie. Wysokie spożycie tytoniu jest od dawna przyczyną problemów zdrowotnych Chińczyków. Pali aż 300 mln obywateli tego kraju, z czego 96% stanowią mężczyźni. W Chinach palenie papierosów powoduje co najmniej 1 milion zgonów rocznie i szacuje się, że w 2050 roku liczba ta osiągnie 3 miliony.
W 2005 r. rząd chiński ratyfikował konwencję Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) o kontroli tytoniu i od tego czasu podjął szereg działań antytytoniowych jednak nadal nie obejmują one wszystkich zawartych w konwencji zaleceń. Przykładowo, WHO zaleca podatek od wyrobów tytoniowych w wysokości 75%, podczas gdy w Chinach wynosi on 52%. Dodatkowo WHO zaleca, aby na opakowaniach papierosów umieszczać informację o szkodliwości palenia. W Chinach pokrywają one około 15% powierzchni opakowania, podczas gdy w niektórych krajach aż 85%.
Dane te pokazują, że skuteczna walka ze szkodliwymi skutkami palenia papierosów w Chinach wymaga intensyfikacji działań.
źródło: www.thelancet.com
Dołączenie do badań przesiewowych w kierunku raka płuca poradnictwa antynikotynowego może być skuteczną formą walki z nałogiem
W Journal of Thoracic Oncology opublikowano wyniki badania oceniającego skuteczność spersonalizowanych interwencji w walce z uzależnieniem od tytoniu. Do badania włączono aktywnych palaczy biorących udział w programach przesiewowych w kierunku raka płuca lub spełniających kryteria włączenia do tych badań. Wszyscy chorzy uczestniczyli w programie poradnictwa antynikotynowego obejmującym pięć sesji terapeutycznych oraz ośmiotygodniową terapię farmakologiczną (plastry z nikotyną). W pierwszym etapie osoby w ramieniu eksperymentalnym otrzymywały dodatkowo wspierające materiały w formie drukowanej i audiowizualnej.
W drugim etapie, po ponownym losowym podziale chorych, interwencja polegała na zdalnym informowaniu lub nieinformowaniu chorych o wynikach badań, m.in. stężeniu tlenku węgla w wydychanym powietrzu. W pierwszym etapie badania wzięło udział 188 chorych, a w drugim 143. Odsetek chorych deklarujących zaprzestanie nałogu po 8 tygodniach i 6 miesiącach od interwencji oraz chorych z potwierdzoną biochemicznie abstynencją tytoniową był taki sam we wszystkich ramionach. Testowane interwencje nie wpłynęły również na średnią liczbę wypalanych dziennie papierosów. Wszystkie pięć sesji doradczych ukończyło 58% badanych.
Pomimo braku korzyści z testowanych metod wsparcia wyjścia z nałogu, w badaniu odnotowano wysoki (16%) odsetek chorych, którzy rzucili nałóg po 8 tygodniach od interwencji, co potwierdza skuteczność łączenia badań przesiewowych z poradnictwem antynikotynowym.
źródło: Cartmel et al. J Thorac Oncol. 2023; 15:S1556-0864(23)02368-7.
opracowanie: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZEJDŹ DO: ONKOSERWIS – GRUDZIEŃ 2023
