Wraz z przewlekłą chorobą nowotworową zmienia się możliwość wykonywania pracy zawodowej, a koszty leczenia i opieki stanowią duże obciążenie dla domowego budżetu. Warto pamiętać, że pacjenci onkologiczni mają prawo do ubiegania się o zasiłek, rentę i odszkodowanie – jeśli wcześniej ubezpieczyli się. Na czym polega pomoc finansowa dla pacjentów z nowotworem? Przedstawiamy krótki przewodnik dotyczący świadczeń finansowych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), które przysługują pacjentom onkologicznym.

Objawy raka lub skutki uboczne leczenia mogą zmniejszyć zdolność do pracy pacjenta. Dla niektórych, terapia onkologiczna będzie wiązać się z tymczasowym gorszym samopoczuciem i krótką niezdolnością do pracy. Inni pacjenci będą potrzebować zmiany w trybie pracy, zmniejszenia jej intensywność lub zdecydują się na “pracę z domu”. U części chorych, proces leczenia będzie wiązać się z pobytem na zwolnieniu. Pacjenci mają różny stosunek do pracy zawodowej. Dla niektórych jest to centrum życia, inni natomiast traktują pracę tylko jako dodatek w codziennym funkcjonowaniu, a skupiają się na obowiązkach domowych i rodzinie. Proces korzystania ze świadczeń ZUS-owskich może wydawać się zawiły i niezrozumiały. Faktem jest, że pacjentowi z chorobą nowotworową w trakcie leczenia przysługują 182 dni zwolnienia (ZUS ZLA) w ciągu roku. Zwolnienia mogą wystawiać zarówno lekarze prowadzący – chirurdzy, onkolodzy, jak i lekarze rodzinni – wyjaśnia lek. Małgorzata Osmola, Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

ZUS dla chorych na raka

Choremu na raka – z tytułu niezdolności do pracy – przysługuje wynagrodzenie. Okresową niezdolność do pracy stwierdza uprawniony lekarz.nna tej podstawie wypłacane jest pacjentowi świadczenie za czas niezdolności do pracy, a następnie zasiłek chorobowy. Wynagrodzenie za czas choroby wypłaca pracodawca za okres łącznie 33 dni w danym roku kalendarzowym.

Jeśli mamy więcej niż 50 lat, to pracodawca wypłaca wynagrodzenie tylko za 14 dni chorobowego w roku. Wynagrodzenie za okres choroby wynosi 80% normalnej pensji. Zasiłek chorobowy dla chorego na raka – wraz z wynagrodzeniem za czas niezdolności do pracy – może być wypłacany łącznie przez 182 dni. Podstawą do wypłaty jest przedłożone zaświadczenie ZLA.

ZOBACZ: RODZINA PACJENTA WOBEC CHOROBY NOWOTWOROWEJ

Nowotwór – świadczenie rehabilitacyjne ZUS

Jeżeli osoba ubezpieczona po upływie 182 dni jest nadal niezdolna do pracy, może złożyć wniosek o przyznanie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. Do przyznania prawa do uzyskania świadczenia rehabilitacyjnego konieczne jest wydanie orzeczenia przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską. W orzeczeniu lekarskim musi być jasno wskazane, że osoba ubezpieczona jest niezdolna do pracy, a dalsze leczenie i rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Świadczenie rehabilitacyjne może być wypłacane maksymalnie przez okres 12 miesięcy. Zarówno podczas pobierania zasiłku chorobowego jak i świadczenia rehabilitacyjnego, osoba ubezpieczona nie może świadczyć pracy. Wykonywanie pracy podczas pobierania zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego skutkuje utratą prawa do tych świadczeń.

Wniosek o zasiłek rehabilitacyjny można złożyć już sześć tygodni przed końcem zwolnienia lekarskiego. Środki powinny zostać przekazane do 60 dni od dnia złożenia wniosku przez pacjenta onkologicznego. Przez pierwsze 3 miesiące otrzymywania świadczenia rehabilitacyjnego jego wysokość to 90% podstawy wymiaru zasiłki chorobowego (czyli kwoty, która stanowi 80% naszej pensji). Potem przysługuje 75% podstawy.

ZOBACZ: REHABILITACJA PACJENTÓW ONKOLOGICZNYCH

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Wraz ze zmianą przepisów dotyczących orzekania o niezdolności do pracy (wrzesień 1997 r.), nie funkcjonuje już pojęcie inwalidztwa. Wówczas wprowadzono też pojęcie częściowej i całkowitej niezdolności do pracy oraz pojęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji. Zmiana ta nie była tylko zmianą pojęć, ale dotyczyła również zasad orzekania o niezdolności do pracy.

Niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Aby chory na raka uzyskał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy musi spełnić następujące warunki:

  • Niezdolność do pracy;
  • Wymagany okres składkowy i nieskładkowy (staż pracy): minimum 5 lat w ostatnim 10-leciu – dotyczy osób po 30 roku życia
  • Niezdolność  musi powstać w trakcie okresu kiedy pacjent był objęty ubezpieczenia, albo nie dalej jak w ciągu 18 miesięcy od ich ustania.

Wymienione 3 warunki muszą powstać łącznie, co oznacza w praktyce, że jeżeli lekarz orzecznik ZUS stwierdza, że niezdolność do pracy (częściowa albo całkowita) powstała np.w dniu 01.02.2019 roku to w dziesięcioleciu przed tym dniem trzeba udowodnić 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz w tym dniu ubezpieczony musi pozostawać w ubezpieczeniu, albo nie minęło jeszcze 18 miesięcy od jego ustania.

Każdy rencista może podjąć pracę lub rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Jedynym ograniczeniem jest osiąganie zbyt wysokich przychodów przez rencistę, co może skutkować zmniejszeniem wysokości wypłacanej renty, a nawet zawieszeniem wypłaty świadczenia w całości. Podjęcie zatrudnienia (działalności) podczas pobierania zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, skutkuje utratą zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego.

Aktualnie można osiągnąć miesięczny przychód w wysokości 3549,70 zł brutto  (70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia). Taki przychód nie będzie skutkował zmniejszeniem wysokości świadczenia rentowego. Osiągnięcie przychodu miesięcznego powyżej 6592,30 zł brutto (130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) będzie skutkować zawieszeniem przez ZUS wypłaty renty w całości.

ZOBACZ: ONKOPEDIA – BAZA WIEDZY  O RAKU

Renta szkoleniowa

Osobie spełniającej wcześniej określone warunki stażowe, w stosunku do której orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, przysługuje renta szkoleniowa przez okres 6 miesięcy. Renta szkoleniowa dla pacjenta ma pomóc zmienić jej wykonywany zawód. Okres 6 miesięcy może ulec wydłużeniu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej jednak niż o 36 miesięcy. Przedłużenie prawa do renty szkoleniowej następuje na podstawie wniosku starosty.

Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy.

Renta socjalna dla chorych z rakiem

Renta socjalna przysługuje osobom pełnoletnim, które stały się całkowicie niezdolne do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, która powstała:

  • przed ukończeniem 18. roku życia;
  • w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia;
  • w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Osoba pobierająca rentę socjalną może starać się o zatrudnienie (podjęcie działalności gospodarczej), ale jeżeli osiągnie w danym miesiącu przychód przekraczający 70% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego to świadczenie zostaje zawieszone.

Dodatek pielęgnacyjny dla chorych na raka

Osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji przysługuje prawo do dodatku pielęgnacyjnego w wysokości 215 zł misięcznie. O niezdolności do samodzielnej egzystencji orzeka lekarz orzecznik (komisja lekarska). Dodatek może być wypłacany wraz z rentą z tytułu niezdolności, rentą rodziną czy emeryturą.

PRZEJDŹ DO: JAK OPIEKOWAĆ SIĘ CHORYM

Zasiłek opiekuńczy z ZUS

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres 14 dni w roku kalendarzowym, jeśli opieka sprawowana jest nad dzieckiem, które ukończyło 14 lat, lub dorosłym chorym członkiem rodziny (np. dziadkiem, małżonkiem, rodzicem, teściem, macochą czy rodzeństwem). Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.

Zasiłek na leki

Chorzy na raka o niskich dochodach mają praw ubiegać się w opiece społecznej o zasiłek celowy na zakup leków. W przypadku osoby samotnej dochód musi być niższy niż 701 zł, a w przypadku osoby w rodzinie – poniżej 528 zł. Niektóre gminy stosują wyższe progi dochodowe przy przyznawaniu zasiłku na leki.

ZOBACZ: POLECANE FUNDACJE ONKOLOGICZNE