Chociaż etiologia nowotworów jelita grubego nie została dotychczas szczegółowo wyjaśniona, posiadamy konkretne narzędzia prewencji raka jelita grubego z wykorzystaniem badań przesiewowych. Dowiedziono, że skrining w kierunku raka jelita grubego z wykorzystaniem testu na obecność krwi utajonej w kale, sigmoidoskopii czy kolonoskopii (a czasem połączenia tych metod) istotnie redukuje umieralność.
Jakie badania przesiewowe w raku jelita grubego zaleca się wykonywać?
Badania przesiewowe w raku jelita grubego
Zgodnie z zaleceniami, badania przesiewowe raka jelita grubego zaleca się wykonywać u kobiet i mężczyzn od około 50 roku życia. Do najważniejszych metod uznawanych przez amerykańskie i europejskie towarzystwa naukowe zalicza się:
- test na krew utajoną w kale
- immunochemiczne badanie stolca
- oznaczenie DNA w stolcu
- sigmoidoskopię
- kolonoskopię
- wirtualną kolonoskopię.
Jeśli chodzi o badania przesiewowe w raku jelita grubego, to dwie najczęściej stosowane metody to kolonoskopia przesiewowa oraz immunochemiczne badanie stolca.
W Polsce podstawową metodą wykorzystywaną w badaniach przesiewowych raka jelita grubego jest kolonoskopia. Jej najważniejsze zalety to duża czułość badania oraz możliwość usuwania zmian (polipów) w trakcie badania. To powoduje, że kolonoskopia jelita jest narzędziem wykrywania, ale i zapobiegania rozwojowi nowotworów.
Wykonywane badania skriningowe w kierunku raka jelita grubego wpływają na poprawę przeżyć. Ważnym elementem wymagającym poprawy jest zapewnienie większej zgłaszalności i podniesienie efektywności badań przesiewowych.
POLECAMY: KOLONOSKOPIA
Kolonoskopia – badanie przesiewowe raka jelita grubego
Diagnostyka endoskopowa (gastroskopia, kolonoskopia) stanowi aktualnie podstawową technikę rozpoznawania i różnicowania chorób nowotworowych przewodu pokarmowego.
Kolonoskopia polega na wziernikowaniu dolnego odcinka przewodu pokarmowego giętkim fiberoskopem o długości 130-160cm. Badanie wykonuje się u pacjenta w pozycji leżącej, na lewym boku, z podkurczonymi kończynami dolnymi. Badanie jakim jest kolonoskopia wykonuje się najczęściej w znieczuleniu miejscowym, po posmarowaniu wziernika specjalnym żelem.
W przygotowaniu do kolonoskopii niezbędne jest staranne oczyszczenie jelita – w dniu poprzedzającym badanie od południa obowiązuje ścisła dieta oraz zastosowanie leków przeczyszczających. Zabieg poprzedza najczęściej dokładne obejrzenie okolic odbytu i badanie per rectum.
– Skończone 50 lat to wystarczający powód, aby profilaktycznie poddać się kolonoskopii będącej standardem w wykrywaniu polipów, zmian przednowotworowych i nowotworów. Badanie służy wychwyceniu choroby jeszcze zanim pojawią się jej objawy. Życzyłbym sobie tego, by podejście Polaków do kolonoskopii zmieniło się – by w ich świadomości – kolonoskopia była badaniem dzięki któremu pacjent upewnia się, że jest zdrowy a nie dowiaduje się, że coś mu dolega. Profilaktyczne kolonoskopie mogą zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 60-90 proc. – przekonuje prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła, ekspert kampanii „Servier – Wyłącz raka!” odbywającej się pod hasłem Kolonoskopia to nie kosmos!.
„Servier – Wyłącz Raka!” to ogólnopolska kampania profilaktyczno-edukacyjna, której celem jest promocja profilaktyki przeciwnowotworowej, podnoszenie świadomości społecznej Polaków w zakresie czynników ryzyka, a także motywacja do przełamania lęku i wstydu przed badaniami oraz podkreślanie znaczenia wczesnego wykrywania choroby w skutecznym jej leczeniu.
Program Badań Przesiewowych raka jelita grubego
Jeśli chodzi o badania przesiewowe w raku jelita grubego w Polsce, to w naszym kraju od 2000 roku realizowany jest Program Badań Przesiewowych raka jelita grubego. Do niedawna stanowił on część Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. Obecnie trwają konsultacje mające na celu udoskonalenie programu skriningowego nowotworów.
W ramach programu osobom po 50. roku życia oferowano bezpłatne badanie kolonoskopowe. Na początku program miał zgłaszalność ok. 35% ta jednak z czasem malała, a podczas pandemii spadła poniżej 20%. Dlatego specjaliści zaproponowali modyfikację programu. Nowością na tym polu jest nowoczesny test na krew utajoną w kale – FIT (fecal immunochemical test).
– Ponieważ spada akceptacja badań kolonoskopowych zaproponowaliśmy najnowocześniejszy test na krew utajoną w kale – FIT (fecal immunochemical test). Wypada on dodatnio u 10 proc. osób i u tych osób wykonuje się następnie kolonoskopię – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła.
Jak wyjaśniają eksperci, wykonywanie testu FIT w ramach badań przesiewowych raka jelita grubego zaczyna się po 50. roku życia i powtarza co dwa lata.
ZOBACZ WIĘCEJ: OBJAWY RAKA JELITA GRUBEGO
Prewencja raka jelita grubego
Do czynników ryzyka rozwoju raka jelita grubego należą kwestie szeroko rozumianego środowiska i stylu życia. Dieta bardzo silnie wpływa na ryzyko rozwoju choroby, szacuje się, że zmiana nawyków żywieniowych może zmniejszyć zagrożenie tym nowotworem nawet o 70%.
Brak aktywności fizycznej, przewlekłe zaparcia oraz ekspozycja na dym tytoniowy to kolejne czynniki ryzyka. Szacuje się, że kilkanaście procent przypadków raka jelita grubego może mieć związek z obciążeniem rodzinnym (genetycznym).
Od wielu lat pojawiają się doniesienia o możliwości prewencji pierwotnej raka jelita grubego związanej ze stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W badaniu z randomizacją wykazano, że stosowanie 300mg aspiryny dziennie przez około 5 lat zmniejsza niemal o 40% ryzyko zachorowania na raka jelita grubego w ciągu kolejnych 10 lat.
SPRAWDŹ: RAK JELITA GRUBEGO – PRZYCZYNY
