Badanie jelita grubego możliwe jest do przeprowadzenia różnymi metodami diagnostycznymi (najpopularniejszą jest kolonoskopia). W przeciwieństwie do innych programów przesiewowych, gdzie metodę już dawno wybrano (mammografia, cytologia), w raku jelita grubego nie jest jeszcze określona optymalna metoda badań przesiewowych-diagnostycznych. W różnych krajach wprowadzono programy z użyciem odmiennych metod diagnostyki.

Badanie jelita grubego może być prowadzone na podstawie analizy kału na krew utajoną, sigmoidoskopii, klasycznej kolonoskopii, ale i metod eksperymentalnych takich jak kolonoskopia wirtualna, badanie kapsułą endoskopową, badanie mutacji DNA w stolcu czy zestawu markerów nowotworowych w surowicy.

Większość lekarzy uznaje za najlepsze i preferuje badanie jelita grubego za pomocą metody o nazwie kolonoskopia. Metoda ta, mimo, że najdroższa, ma wiele zalet. Jest badaniem o dużej czułości i specyficzności. Pozwala także wykryć stany przedrakowe – gruczolaki, które występują u 25% osób po 50 roku życia.

Olbrzymią zaletą kolonoskopii jest fakt, że pozwala jednocześnie usuwać polipy i prowadzi do realnego spadku zapadalności.

Kolonoskopia – badanie w kierunku raka jelita grubego

Przyczyną powstawania raka jelita grubego jest najczęściej gruczolak – uznawany przez lekarzy za tzw. stan przedrakowy. Przyjmują one formę makroskopową polipów. Gruczolaki rosną bardzo wolno. Proces przemiany od postaci małego gruczolaka do raka jelita grubego trwa 7-12 lat.

Badanie jelita grubego za pomocą kolonoskopii pozwala na usunięcie polipów i przerwanie sekwencji  gruczolak-rak. W Polsce istnieje formalny Program Badań Przesiewowych w kierunku raka jelita grubego. Program finansowany ze środków państwa funkcjonuje od 2000 roku i polega na wykonywaniu jednorazowej kolonoskopii u osób w wieku 50-65 lat oraz 40-65 lat, gdy występuje dodatni wywiad rodzinny w kierunku raka jelita grubego.

Kolonoskopia trwa od 15 do 40 minut i polega na wprowadzeniu do jelita grubego giętkiego i jelita cienkiego aparatu zakończonego źródłem światła. Za jego pomocą lekarz może dokładnie obejrzeć jelito od środka. Poza tym kolonoskopia pozwala na usunięcie polipów, jeśli te znajdują się w jelicie, zanim jeszcze przekształcą się w raka.

Badanie jelita grubego za pomocą kolonoskopii wykonywane jest w warunkach ambulatoryjnych – ze znieczuleniem lub bez znieczulenia (70%).

kolonoskopia

Kolonoskopia – zalecenia i przebieg badania

Kolonoskopia (optyczna) dostarcza informacji o wyglądzie błony śluzowej całego jelita grubego, a jej czułość w wykrywaniu guzów jest bardzo wysoka. Większość lekarzy uznaje kolonoskopię za najlepsze przesiewowe badane raka jelita grubego.

Podczas kolonoskopii można wykonać biopsję, czyli pobrać materiał z gruczolaków i raków do badania histopatologicznego, a także usunąć polipy gruczolakowate. Kolonoskopia w sposób rzeczywisty redukuje zapadalność na raka jelita grubego. Jest ona zalecanym badaniem jelita grubego dla chorych z dodatnim testem na badanie krwi utajonej w kale i chorych z wysokim ryzykiem zachorowania na nowotwór.

Pewnym ograniczeniem kolonoskopii jest niemożliwość wykrycia wszystkich polipów i małych zmian z powodu tzw. ślepych pól i przestrzeni za niektórymi fałdami.

Kolonoskopia jest nowoczesnym i bezpiecznym badaniem. Powinniśmy ją wykonywać najlepiej zanim pojawią się jakiekolwiek objawy, kiedy jesteśmy zupełnie zdrowi − profilaktycznie. Narosło jednak wokół niego wiele mitów, w konsekwencji czego większość społeczeństwa ma własne, często mylne wyobrażenie na temat przebiegu tego badania. Jako lekarze przypominamy: profilaktyczna kolonoskopia może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 60-90 proc  – przekonuje prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła, Konsultant Krajowy w dziedzinie Gastroenterologii, Kierownik Kliniki Gastroenterologii, Hepatologii i Onkologii Klinicznej Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.

Kolonoskopia wirtualna (wirtualna TK, kolonografia tomografii komputerowej) wykorzystuje obrazy TK, które po rekonstrukcji komputerowej ukazują obraz jelita. To badanie jelita grubego wymaga wcześniejszego oczyszczenia jelita i odpowiedniego wypełnienia go powietrzem.

Kolonoskopia jelita grubego – zastosowanie

Kolonoskopia pozwala na:

  • usuwanie polipów
  • tamowanie krwawień zlokalizowanych w dolnym odcinku przewodu pokarmowego
  • zastosowanie kolonoskopii w poszerzeniu zwężeń jelitowych
  • paliatywne zmniejszenie masy guza nowotworowego
  • poprawę drożności dolnego odcinka jelita
  • pobranie wycinków do badania histopatologicznego

ZAJRZYJ: BADANIA PRZESIEWOWE W RAKU JELITA GRUBEGO

kolonoskopia

Badanie jelita grubego – metody prewencji raka

Kolonoskopia

Kolonoskopia to nowoczesne i bezpieczne badania łączące w sobie elementy diagnostyki i leczenia raka jelita grubego. Kolonoskopia pozwala na rozpoznanie różnych schorzeń jelita grubego, kontrolę terapii oraz wykonywanie zabiegów w wielu chorobach gastrologicznych. Daje możliwość rozpoznania, a co ważne – szansę na całkowite wyleczenie zmian nowotworowych na wczesnym etapie choroby.

Badanie krwi utajonej w kale

To badanie jelita grubego może być oparte na teście gwajakolowym (gFOBT), który można wykonać w warunkach domowych oraz na teście immunohistochemicznym (FIT), który wykonuje się w laboratoriach. Różnica w tych testach zależy od substratu, który się wykrywa.

W testach należy pobrać dwie próbki z trzech kolejnych stolców. Większość gruczolaków, a nawet raków, może zostać przeoczona w tych testach, ponieważ zmiany te zwykle nie krwawią w czasie wykonywania testów. Z drugiej strony, w trzech dużych, randomizowanych badaniach wykazano zmniejszenie śmiertelności z powodu raka jelita grubego od 15% – 33%, w okresie 8-13 lat obserwacji dzięki stosowani wspomnianych testów FOBT, przy czym przy pozytywnym wyniku FOBT chory był kierowany do kolonoskopii.

Testy DNA stolca

Testy DNA wykrywają zmiany molekularne i mutacje genowe, które występują w procesie karcynogenezy. W tej metodzie analizuje się wydalane ze stolcem DNA pod kątem zmian molekularnych. Analizuje się obecność różnych mutacji – KRAS, p53, APC, BAT 26. Choć nie ma danych dla rutynowego przeprowadzania badań DNA jako testu przesiewowego, to wykazano, że testy te mogą mieć znaczenie w wykrywaniu zarówno gruczolaków, jak i raków jelita grubego.

Badanie przezodbytnicze

Przezodbytnicze badanie jelita grubego powinno być integralną częścią badania przedmiotowego. W tym badaniu można wykryć zmiany do 7 cm za zwieraczem odbytu.

Sigmoidoskopia jelita grubego

Giętka proktosigmoidoskopia jest bezpieczna i bardziej komfortowa dla chorego niż badanie wziernikiem sztywnym. Prawie 50% wszystkich nowotworów jelita grubego znajduje się w zasięgu sigmoidoskopu (60cm). Jak podkreślają eksperci – obowiązuje zasada, że jeśli w zasięgu sigmoidoskopu znajdzie się gruczolak, to należy wykonać pełną kolonoskopię.

Sigmoidoskopia ma zastosowanie w praktyce np. Wielkiej Brytanii, gdzie od 2012 jest to powszechnie stosowane badanie jelita grubego.

Wlew kontrastowy do jelita

Wlew kontrastowy to badanie, które może wykazać obecność nowotworu jelita, jednak odsetek rozpoznań fałszywie ujemnych sięga od 2 do 61% z powodu błędów w interpretacji oraz złego przygotowania do badania. Jeśli we wlewie nie ma odpowiedniej wizualizacji całego jelita, konieczne jest pobranie biopsji lub obecne są inne nieprawidłowości, to należy wykonać kolonoskopię.

Obecnie stosuje się badanie jelita grubego z podwójnym kontrastem (baryt i powietrze). Wczesne wykrycie raka jelita grubego oznacza możliwość wprowadzenia terapii onkologicznej na wczesnym etapie zaawansowania nowotworu oraz lepsze rokowania raka jelita grubego.

PRZEJDŹ DO: RAK JELITA GRUBEGO – BAZA WIEDZY