Znalezienie się w sytuacji, gdy odchodzi od nas ktoś bliski może być niezwykle trudne. Rodziny i bliscy pacjentów często skarżą się na niemoc i niewiedzę co zrobić dla chorego, jak sprawić, aby umieranie było bardziej ludzkie i godne. Umieranie jest bardzo szczególnym wydarzeniem dla każdego człowieka i wywraca do góry nogami jego dotychczasową hierarchię potrzeb. Na pierwszy plan wysuwają się przede wszystkim potrzeby biologiczne – snu, jedzenia i komfortu fizycznego, ale też zwiększa się potrzeba poczucia własnej wartości – umierający oczekuje akceptacji, sympatii i miłości ze strony bliskich.


Jak wspierać osobę chorą na raka?

Każdy człowiek nosi w sobie inny obraz i własną wizję „dobrej“ śmierci. Pomoc w poznaniu życzeń pacjenta związanych ze śmiercią i umieraniem powinna pojawić się zanim nadejdą ostatnie 24 godziny życia (objawy bliskiej śmierci). Lecz nawet podczas tej późnej fazy mogą odbywać się ważne rozmowy. Ważne, aby wykorzystać każdą cenną chwilę wspólnego czasu, który pozostał i poznać odpowiedzi na ważne dla obu stron pytania – tak, by zadbać u chorego o jego dobre samopoczucie „tu i teraz“.

Niektóre z tych spraw mogą dotyczyć np. życzeń odnośnie preferowanego miejsca śmierci lub pochówku/kremacji, a także kwestie niedokończonych spraw i finansów. Jest to czas, aby ostatecznie pożegnać się, czas na przebaczenie, na zdjęcie poczucia winy – zarówno dla pacjenta onkologicznego, jak i jego bliskich.

Niewiele osób czuje się swobodnie rozmawiając o śmierci. Ale zdarza się, że umierający takiej rozmowy bardzo potrzebują. Bywa też tak, że przeprowadzenie jej z bliskimi jest szczególnie trudne i bolesne. Wówczas pewnym rozwiązaniem dla pacjenta jest możliwość porozmawiania o śmierci z psychologiem, opowiedzenia mu o swoich lękach, wątpliwościach. Często taka rozmowa okazuje się wyzwalająca – wypowiedzenie na głos swoich obaw i bycie wysłuchanym może wnieść trochę spokoju w życie chorego.

 

Jak towarzyszyć umierającemu na raka?

  • należy dokonać oceny potrzeb chorego – próba odkrycia, czym oprócz umierania samego w sobie pacjent najbardziej się martwi i jakimi problemami się zająć. Hierarchia tych potrzeb może być zupełnie inna dla pacjenta i jego opiekunów.  Warto spytać chorego, co dla niego w tym momencie jest ważne;
  • być, towarzyszyć;
  • Zatroszczyć się, aby do dyspozycji chorego zawsze była życzliwa mu osoba;
  • Warto pożegnać się z chorym, powiedzieć mu, że się go kocha;
  • Dobrze jest opowiadać o czynnościach pielęgnacyjnych, które przy chorym wykonujemy, gdyż nawet pacjenci nieświadomi często słyszą to, co się do nich mówi;
  • Należy zadbać o wsparcie duchowe i kontakt z osobą duchowną, jeśli chory tego potrzebuje;
  • Współpracując z hospicjum (opieka paliatywna) bądź lekarzem, należy ustalić postępowanie przeciwbólowe i na wypadek nagłego pogorszenia stanu chorego;
  • Pomóc bliskiemu w uregulowaniu spraw ludzkich (spotkania, pożegnania, pojednania) i urzędowych (sprawy spadkowe, majątkowe, opieka nad dziećmi);
  • Pomóc umierającemu na raka w pozostawieniu czegoś po sobie (testament, dzieło, utwór).

Jak pomóc rodzinie umierającego na raka?

  • śmierć i umieranie to tematy traumatyczne, sprawiające wiele bólu i cierpienia nie tylko osobie która odchodzi, ale również jego rodzinie i bliskim. Z tego powodu pomocne dla opiekunów może okazać się wsparcie psychologa;
  • rodziny często chcą wiedzieć czy pacjentowi jest dobrze, i czy nie cierpi. Jeśli jest to właściwe w danym momencie, pomóc może zaznajomienie się przez nich z przejściami ludzi, którzy mieli już doświadczenia związane z bliskością śmierci, a które opisywali jako spokojne i łagodne;
  • warto przygotować rodzinę na odejście chorego, rozmawiając z nią wcześniej o objawach, o tym, co się może wydarzyć;
  • dobrze jest uczulić rodzinę, aby „nie zabraniała“ choremu odchodzić – może to zaburzyć i zakłócić proces umierania;
  • należy porozmawiać z rodziną o roli dotyku;
  • warto omówić z rodziną wzorce kulturowe procesu umierania;
  • uczulić na zadbanie o ciszę, intymność i godny sytuacji nastrój;
  • oprócz pomocy psychologa, przydatne dla opiekunów może okazać się uczestnictwo w grupach wsparcia skierowanych do osób towarzyszących w chorobie, lub do osób w żałobie. Może to pomóc przeżyć stratę, zrozumieć uczucia i emocje, jakie towarzyszą w tej niezwykle trudnej sytuacji.

Jak towarzyszyć umierającemu na raka w ostatnich godzinach?

  • należy zapewnić pacjentowi komfort fizyczny, emocjonalny i duchowy;
  • należy uczynić wszystko, aby ostatnie chwile życia pacjenta były spokojne i godne.
  • warto zapewnić opiekę i wsparcie umierającemu pacjentowi oraz jego opiekunom.
  • sprawić, aby wspomnienie umierania było u rodziny i opiekunów chore możliwie jak najbardziej pozytywne oraz aby nie pozostawiało poczucia niedopełnienia jakiegoś ważnego obowiązku.

 

ZOBACZ: JAK UMIERA CIAŁO CZŁOWIEKA

Jak towarzyszyć umierającemu – współpraca merytoryczna Olga Kłoda-Krajewska – psycholog