Współczesna onkologia coraz częściej wymaga stosowania leczenia skojarzonego, obejmującego (w różnych kombinacjach i sekwencjach) chirurgię, metody systemowe i radioterapię. Optymalne postępowanie terapeutyczne w przypadku pacjentów z nowotworem złośliwym powinno opierać się na współpracy wysoko wykształconej kadry medycznej złożonej z lekarzy, diagnostów, fizyków medycznych, radiologów, rehabilitantów, farmaceutów, psychologów i pielęgniarek.
Leczenie skojarzone w onkologii jest wymagające i skomplikowane, dlatego dobrze, gdy jego planowaniem i realizacją zajmuje się interdyscyplinarny zespół specjalistów. Upowszechnienie się strategii leczenia skojarzonego w onkologii przyczyniło się w dużym stopniu do poprawy wyników leczenia nowotworów.
Leczenie skojarzone nowotworów
Terapia skojarzona w onkologii opiera się na dwóch kluczowych strategiach. Pierwsza z nich to leczenie sekwencyjne, w ramach którego poszczególne metody stosuje się kolejno.
- Leczenie sekwencyjne wstępne (indukcyjne, neoadiuwantowe): przedoperacyjna chemioterapia czy radioterapia lub leczenie systemowe poprzedzające napromienianie.
- Leczenie sekwencyjne uzupełniające (adiuwantowe): pooperacyjna radioterapia lub leczenie systemowe stosowane po napromienianiu czy chirurgii.
Drugą strategią postępowania skojarzonego w onkologii jest leczenie równoczesne. Polega ono na kojarzeniu różnych metod leczenia nowotworów w tym samym czasie np. napromienianie śródoperacyjne, chemioterapia okołooperacyjna, leczenie systemowe stosowane równocześnie z napromienianiem (radiochemioterapia).
Teoretyczne przesłanki na których opiera się strategia leczenia skojarzonego w onkologii obejmują:
- Współdziałanie przestrzenne – zniszczenie guza pierwotnego w wyniki radioterapii oraz eliminacja odległych mikroognisk nowotworu pod wpływem terapii systemowej
- Promieniouczulenie – niektóre leki przeciwnowotworowe posiadają działanie promieniouczulające, które zwiększa skuteczność radioterapii
- Niezależne zabijanie – opiera się na założeniu, że nowotwory posiadają bardzo złożoną i zróżnicowaną naturę, dlatego skuteczniejsze jest zastosowanie dwóch różnych metod i strategii leczenia niż pojedynczej.
Terapia skojarzona w onkologii – zalety
Zdaniem ekspertów trwałe wyleczenie można uzyskać u ponad 50% ogółu chorych na nowotwory. W większości przypadków udaje się to osiągnąć w wyniku leczenia miejscowego – chirurgii i radioterapii. We współczesnej onkologii coraz częściej stosuje się leczenie skojarzone, które pozwala na poprawę wyników postępowania terapeutycznego.
- Leczenie skojarzone umożliwia lub ułatwia przeprowadzenie leczenia miejscowego (np. chemioterapia poprzedzająca zabieg chirurgiczny)
- Terapia skojarzona wpływa na zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby nowotworowej poprzez likwidację subklinicznych mikroognisk choroby.
- Zmniejszenie ryzyka wystąpienia przerzutów odległych poprzez zniszczenie rozsianych mikroognisk nowotworu
- Zastosowanie leczenia skojarzonego może wpływać na wydłużenie czasu przeżycia pacjenta.
- W niektórych przypadkach pozwala uniknąć okaleczających zabiegów chirurgicznych (np. wycięcie guza piersi skojarzone z radioterapią zamiast amputacji).