Choć o chorobach nowotworowych wiele się słyszy i mówi, to wciąż dużo jest w tym temacie niepewności i znaków zapytania. I strachu. Przez lata słuchania złowrogich komentarzy na temat chorób onkologicznych, wyrobiliśmy wiele stereotypów na ich temat. Czy mity na temat raka są zgodne z prawdą? Czy faktycznie „rak to wyrok“, czy „rak zawsze zabija“?
Znanych jest wiele takich mitów, które krążą w społeczeństwie i negatywnie wpływają na chęć do profilaktyki, jak i samego leczenia onkologicznego.
Co jest zatem prawdą, a co fałszem? Przyjrzyjmy się kilku mitom krążącym na temat chorób nowotworowych w naszym społeczeństwie zebranym przez przez psycholog Olgę Kłodę-Krajewską.
Mit 1. „Rak to wyrok“
Fałsz
Wiele lat temu, rozpoznanie choroby nowotworowej często oznaczało śmierć. Nie było dostępu do leczenia, diagnozowanie było bardzo opóźnione ze względu na brak aparatury medycznej. W dzisiejszych czasach choroby onkologiczne diagnozuje się na coraz wcześniejszym etapie. Jest to zasługa nowoczesnej aparatury medycznej i zaawansowanej technologii diagnostycznej oraz szerzej propagowanej profilaktyki raka.
Leczenie, które się proponuje pacjentom jest dużo bardziej wyrafinowane, wielowymiarowe i coraz częściej dostosowane do konkretnej osoby (terapia celowana). Wszystko to sprawia, że z rozpoznaną chorobą można coraz dłużej żyć, a po zakończonym leczeniu często możliwy jest powrót do poziomu funkcjonowania poprzedzającego samą chorobę.
Warto zacząć traktować nowotworowy jako choroby przewlekłe, które można i należy skutecznie diagnozować i leczyć. Wtedy szanse, że będą one wyrokiem, istotnie zmaleją.
Mit 2. “Rak boi się noża”
Fałsz.
Wśród wielu pacjentów nadal funkcjonuje stereotyp, że rak boi się noża. Chorzy boją się poddać operacji chirurgicznej – nie chcą ruszać ani wycinać raka, w obawie, że po operacji szybko się „zezłości” lub pojawią się przerzuty. Takie myślenie wywodzi się z przeszłości, kiedy to leczenie chirurgiczne było podstawowym sposobem walki z rakiem, a natura choroby była jeszcze mało znana.
Dawniej usuwano zmianę nowotworową po kawałku lub kilka razy. Wycinano tylko widoczny guz, a on po jakimś czasie odrastał. Chory nabierał przekonania, że operacja szkodzi, zamiast pomagać. Zgodnie ze współczesną sztuką medyczną wycina się zmianę wraz z przylegającym marginesem zdrowych tkanek wokół niej.
Faktem jest, że każda ingerencja w nowotwór zaburza pewien stan pozornej równowagi pomiędzy nim, a organizmem pacjenta. Dlatego kluczowe znaczenie ma w tym kontekście czas i szybkie rozpoczęcie leczenia uzupełniającego. Podsumowując – o ile lęk przed operacją chirurgiczną nie ma realnego uzasadnienia, o tyle groźne może być długotrwałe oczekiwanie wynikające z przedłużającego się procesu diagnostycznego lub np. odległych terminów przyjęć do szpitala.
Mit 3 na temat raka.“Badanie cytologiczne jest bezpieczne i nie jest to zabieg chirurgiczny”
Prawda.
Badanie cytologiczne polega na mikroskopowej ocenie wyglądu komórek, które pokrywają błonę śluzową pochwy. Służy ono profilaktyce i wykrywaniu stanów przednowotworowych i nowotworowych.
Badanie odbywa się w gabinecie ginekologicznym, jest bardzo proste, bezbolesne i trwa kilka minut. Polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy i tarczy. Pobrany materiał przekazywany jest cytologowi, który w laboratorium sprawdza i ocenia stan komórek, szukając w nim nieprawidłowości. Na wyniki badania czeka się kilka dni.
Badanie zatem jest całkowicie bezpieczne, bezbolesne. Regularne wykonywanie cytologii zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór szyjki macicy – na który w 2010 roku zachorowało w Polsce ponad trzy tysiące kobiet.
Badanie cytologiczne powinno być wykonywane minimum raz na dwa lata.
Mit 4. “Każdy wykryty guz jest rakiem”
Fałsz.
Rzeczywiście, każdy guz, który znajdziemy na ciele jest nowotworem – czymś, czego wcześniej nie było. Ale pamiętajmy, że ogromna część takich zmian, to nowotwory łagodne. Pojęcia “rak” i “nowotwór” są potocznie traktowane jako tożsame i używane zamiennie. W rzeczywistości nie każdy nowotwór jest rakiem i jest złośliwy. Natomiast każdy rak jest złośliwy – ten termin oznacza medycznie nowotwór złośliwy.
Leczenie łagodnych zmian polega na ich usunięciu, bądź często zwykłej obserwacji (w zależności m.in. od rodzaju guza i jego lokalizacji). Oczywiście, jeśli na naszym ciele pojawi się jakiś guz, należy poinformować o nim swojego lekarza. Ale pamiętajmy, że jest duża szansa, że to tylko niegroźna zmiana na ciele.
Mit 5 na temat raka. “Miałam mało partnerów seksualnych, nie mogłam się zarazić wirusem HPV, zwiększającym ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.”
Fałsz/Prawda.
I tak, i nie. Rzeczywiście, wirus HPV jest przenoszony drogą płciową, a ryzyko zakażenia się nim można zmniejszyć poprzez posiadanie jak najmniejszej liczby partnerów seksualnych.
Należy jednak pamiętać, że jest blisko 200 odmian wirusa HPV, a większość z nich nie daje żadnych objawów. Nie sposób jest stwierdzić stwierdzić czy dana osoba, z którą współżyjemy seksualnie, może być potencjalnym nosicielem.
Jak więc temu zaradzić? Najlepiej poprzez regularne badanie się. Jeśli okaże się, że faktycznie jesteśmy nosicielkami wirusa odpowiedzialnego za powstawanie raka szyjki macicy, to mając tego świadomość powinniśmy ściśle kontrolować stan swojego zdrowia, by wychwycić ewentualne zmiany nowotworowe w jak najwcześniejszej fazie.
Mity na temat raka, autor: Olga Kłoda-Krajewska
