Nowotwory u dzieci to delikatny temat. O raku mówimy w kontekście niekontrolowanego, nieprawidłowego wzrostu komórek. Takie komórki grupują się tworząc guz. Czasami komórki nowotworowe tworzą pierwotnego guza, a później atakują inne części ciała. Jeśli nie zostaną skutecznie wyleczone, to złośliwe komórki będą się rozprzestrzeniać się na inne części ciała. Jest to fachowo nazwane terminem medycznym jako przerzuty.
Przykład: guz jelita grubego, który daje przerzuty do wątroby nie jest tą samą chorobą co pierwotny rak wątroby, ani nie jest traktowany w ten sam sposób. Będzie to traktowane jako „rak jelita grubego z przerzutami do wątroby”. Jego komórki, chociaż znajdują się w wątrobie są komórkami raka jelita grubego.
Wczesne wykrywanie ma kluczowe znaczenie dla rokowania pacjenta z rakiem, ponieważ guzy, które pozostają zlokalizowane w pierwotnym miejscu są na ogół łatwiejsze do wyleczenia niż guzy z przerzutami.
Przyczyny nowotworu dziecięcego
Przyczyna nowotworów dziecięcych jest w dużej mierze nieznana. Niewielka liczba nowotworów dziecięcych może być związana z zespołem Downa, innymi nieprawidłowościami chromosomowymi lub ekspozycją na promieniowanie. W większości przypadków nie idzie zapobiec dziecięcym nowotworom.
Jakie są rodzaje nowotworów dziecięcych?
Osiem na dziesięć dorosłych nowotworów to nowotwory złośliwe, które zajmują komórki wyściełające wewnętrzne lub zewnętrzne powierzchnie narządów takie jak płuca, piersi, prostata, okrężnica i pęcherz. Nowotwory u dzieci i młodzieży to głównie: białaczki, chłoniaki, mięsaki i glejaki.
Najczęstsze nowotwory u dzieci
Najczęstsze nowotwory wśród dzieci i młodzieży różnią się w zależności od wieku.
Międzynarodowa Klasyfikacja Nowotworów Dziecięcych International Classification of Childhood Cancer (ICCC):
I. Białaczki
II. Chłoniaki
III. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego
IV. Nowotwory układu współczulnego
V. Retinoblastoma
VI. Guzy nerek
VIa. Guz Wilmsa, rhabdoid and clear cell sarcoma
VIb. Rak nerki
VIc. Inne złośliwe guzy nerek
VII. Guzy wątroby
VIIa. Hepatoblastoma
VIIb. Hepatic carcinoma
VIIc. Niesklasyfikowane złośliwe nowotwory wątroby
VIII. Złośliwe guzy kości
IX. Mięsaki tkanek miękkich
X. Guzy germinalne
XI. Raki i inne złośliwe nowotwory pochodzenia nabłonkowego
XIa. Rak kory nadnerczy
XIb. Raki tarczycy
XIc. Rak jamy nosowo-gardłowej
XId. Czerniak skóry
XId. Rak skóry
XIf. Inne i niesklasyfikowane raki
XII. Inne i niesklasyfikowane nowotwory
ZOBACZ: OBJAWY RAKA U DZIECKA
Białaczka u małych dzieci
Białaczka jest nowotworem szpiku kostnego, który wytwarza trzy rodzaje komórek krwi. Białaczki są również najczęstszym nowotworem dziecięcym. Białe krwinki (leukocyty) służą jako system obronny organizmu przed infekcją. W białaczce szpik kostny wytwarza nadmiar nowotworowych białych krwinek. Ostatecznie wypierają zdrowe, dojrzałe leukocyty w szpiku i krwiobiegu tym samym otwierając drzwi wirusom, bakteriom i innym mikroorganizmom. Upośledzony szpik kostny produkuje mniej czerwonych krwinek transportujących tlen i mniej płytek krwi – komórki krzepnięcia odpowiedzialne za zatrzymanie krwawienia.
Rodzaje białaczki obejmują:
Ostra białaczka limfatyczna (ALL) – dotyczy białych krwinek zwanych limfocytami.
Ostra białaczka szpikowa (AML) – dotyczy innych białych krwinek zwanych granulocytami i monocytami .
Choroba ma charakter ogólnoustrojowy. Gdy rak rozprzestrzeni się poza szpik kostny naczynia krwionośne mogą przenieść go do mózgu i rdzenia kręgowego, jąder, jajników, nerek i innych narządów.
Objawy białaczki u dzieci
Gorączka, dreszcze, utrata apetytu, bóle kości lub stawów, obrzęk węzłów chłonnych, osłabienie, zmęczenie, duszność, blada cera, niewyjaśnione krwawienia, siniaki, ból kości, stawów, obrzęk brzucha z powodu powiększenia śledziony i wątroby. Czasami białaczka może wykazywać objawy neurologiczne takie jak silny ból głowy czy drgawki.
Diagnozowanie białaczki u dzieci
Badanie fizykalne, pełna morfologia krwi, biopsja szpiku kostnego (nakłucie lędźwiowe), analiza chromosomów komórek nowotworowych, badania czynności wątroby i funkcji nerek, badania obrazowe, USG, tomografia komputerowa czy obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (badanie MRI)
Leczenie ostrej białaczki u dzieci i niemowląt
Chemioterapia skojarzona, profilaktyka OUN: wstrzykiwanie chemioterapii do płynu mózgowo-rdzeniowego (dokanałowo) jako środek zapobiegawczy przeciwko białaczce rozprzestrzeniającej się do ośrodkowego układu nerwowego. Radioterapia, allogeniczny przeszczep szpiku kostnego w zależności od rodzaju białaczki.
Chłoniak dziecięcy
Chłoniak to nowotwór układu odpornościowego (limfatycznego). Najczęściej dotyczy węzłów chłonnych, migdałków lub grasicy. Chłoniaki mogą mieć wpływ na szpik kostny i inne narządy.
Rodzaje chłoniaków obejmują:
Chorobę Hodgkina (lub chłoniak Hodgkina) – Zwykle postępuje wolno, ale jest bardzo wrażliwa na leczenie. Jest to jeden z najbardziej uleczalnych nowotworów w okresie dojrzewania.
Chłoniak nieziarniczy – Trzy główne typy dziecięcych chłoniaków nieziarniczych są bardziej agresywne i trudniejsze do kontrolowania :chłoniak łagodny (najczęstszy typ), chłoniak limfoblastyczny lub chłoniak wielkokomórkowy.
Te nowotwory najczęściej dają przerzuty do wątroby, szpiku kostnego lub śledziony.
Objawy chłoniaka u dziecka
Utrzymująca się gorączka, nocne poty, niewyjaśniona utrata masy ciała, zmęczenie, utrata apetytu, świąd, bezbolesny obrzęk węzłów chłonnych szyi lub pachy, rozdęty żołądek, obrzęk tkanki limfatycznej w brzuchu, zaparcia, zatrzymanie moczu, kaszel lub duszność.
Diagnostyka chłoniaka u dzieci
Badanie fizykalne, RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, biopsja limfatyczna, biopsja szpiku kostnego.
Leczenie chłoniaków u dzieci
Chemioterapia, wstrzykiwanie chemioterapii do płynu mózgowo-rdzeniowego (dooponowo) jako środek zapobiegawczy przeciwko rozprzestrzeniającemu się chłoniakowi, chemioterapia wysokodawkowa z następczym autologicznym przeszczepem szpiku (zwykle po nawrocie).
Rak mózgu u dziecka
Istnieje wiele rodzajów guzów mózgu, a leczenie i perspektywy dla każdego są inne. Ponieważ mózg jest częstym miejscem nowotworów przerzutowych z innych części ciała, lekarze patrzą na stopień guza, a nie na jego stadium. Stopień wyrażony jako niski lub wysoki, opisuje wygląd i zachowanie komórek nowotworowych.
Nowotwory mózgu u dzieci należą do jednej z czterech kategorii. Ich nazwy odzwierciedlają typy komórek, w których te nowotwory powstają.
- Gwiaździaki – gwiaździaki o niskim stopniu złośliwości, które wyglądają podobnie do zdrowych astrocytów, rosną powoli i rzadko rozprzestrzeniają się na inne części mózgu. Guzy mózgu o wysokim stopniu złośliwości są znacznie bardziej agresywne.
- Rdzeniaki zarodkowe (medulloblastoma) – pochodzą z pierwotnych komórek nerwowych, występuje w móżdżku.
Glejaki pnia mózgu – rozwijają się w tkance nerwowej u podstawy mózgu, gdzie regulowane są kluczowe funkcje takie jak tętno, oddychanie i połykanie. - Wyściółczaki – zazwyczaj powstają w błoniastej wyściółce komór w mózgu. Komory wytwarzają płyn mózgowo-rdzeniowy, który otacza i amortyzuje mózg i rdzeń kręgowy. W konsekwencji płyn często wysyła złośliwe komórki do centralnego układu nerwowego.
ZOBACZ: JAK WSPIERAĆ CHORE DZIECKO
Jakie są objawy nowotworu mózgu u dzieci?
Objawy zależą od umiejscowienia guza w mózgu i zwiększonego ciśnienia w czaszce: zawroty głowy, drgawki, zmiany w zachowaniu i osobowości, utraty pamięci, splątania, zasłabnięcia, upośledzenia wzroku, słuchu, mowy, zapachu, równowagi, zdolności motorycznych, uporczywe bóle głowy czy poranne wymioty.
Diagnostyka guzów mózgu u dziecka
Badanie fizykalne, badanie neurologiczne, nakłucie lędźwiowe, EEG, MRI, tomografia komputerowa, pozytonowa tomografia emisyjna (badanie PET), angiografia, biopsja guza mózgu.
Leczenie dziecięcego raka mózgu
Operacja usunięcia guza z mózgu, radioterapia mózgu, chemioterapia.
Dziecięcy mięsak prążkowany
Mięsak prążkowany jest rakiem tkanki mięśniowej. Ten rodzaj raka może zaatakować w prawie każdym miejscu w tym głowę i szyję, pachwiny, brzuch, miednicę lub w ramię lub nogę. Gdy mięsak prążkowanokomórkowy rozprzestrzenia się, zazwyczaj tworzy nowe zmiany w węzłach chłonnych, kościach, szpiku kostnym lub w płucu.
Istnieją dwa główne typy mięśniakomięsaka prążkowanego u dzieci:
Mięsak prążkowanokomórkowy pęcherzyków płucnych – dotyczy dużych mięśni tułowia, ramion i nóg.
Zarodkowy mięśniakomięsak prążkowany – u niemowląt i małych dzieci. Występuje najczęściej w głowie i szyi, pęcherzu, prostacie, jądrach i pochwie.
Objawy mięsaka u małych dzieci
Mięsak prążkowany: bezbolesna masa lub obrzęk, guzy zlokalizowane w brzuchu lub miednicy mogą powodować wymioty, ból i zaparcia.
Mięsak kostny i mięsak Ewinga: ból kości, obrzęk, wyczuwalna masa, ból w klatce piersiowej lub kaszel.
Jak zdiagnozować mięsaka u dziecka?
Mięsak prążkowany – diagnoza i leczenie
Badanie fizykalne, obrazowanie tkanek miękkich, biopsja.
Operacja usunięcia guza, chemioterapia, radioterapia, chemioterapia wysokodawkowa, po której następuje autologiczny przeszczep kości.
Leczenie i diagnostyka kostniakomięsaka
Badanie fizykalne, RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, biopsja kości.
Przedoperacyjna chemioterapia, operacja w celu usunięcia guzów przerzutowych, operacja w celu zachowania kończyny lub amputacja.
Mięsak Ewinga leczenie i diagnostyka
Badanie fizykalne, RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, biopsja kości, pełna morfologia krwi.
Przedoperacyjna chemioterapia, operacja usunięcia guza, radioterapia (jeśli guz nie jest całkowicie wycięty), operacja w celu usunięcia przerzutów do płuc.
Nowotwory kości u dzieci
Pierwotne nowotwory kości występują najczęściej u starszych dzieci i nastolatków, ale mogą się rozwijać w każdym wieku. Pierwotny nowotwór kości różni się od przerzutowego raka kości. Przerzutowy rak kości jest bardziej powszechny niż pierwotny, ponieważ wiele nowotworów może rozprzestrzenić się na kości.
Dwa główne typy pierwotnych nowotworów kości występujących u dzieci:
Osteosarcoma – Często atakuje w okresie wzrostu i dojrzewania. Chłopcy i dziewczęta, którzy szybko rosną mogą być bardziej narażeni na rozwój choroby niż dzieci, których tempo wzrostu jest średnie lub mniejsze niż przeciętne. Około połowa kostniakomięsaków rozwija się w okolicy kolana.
Mięsak Ewinga – Jest to mniej powszechny rodzaj raka kości. Najpopularniejszymi miejscami do rozpoczęcia są kości miednicy, żebra, łopatki i długie kości w górnych nogach i ramionach.
Oba nowotwory mogą rozprzestrzeniać się na płuca, a także na inne kości i tkanki miękkie.
