Onkoserwis – przedstawiamy zebrane doniesienia i ciekawe newsy ze świata onkologii opracowane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd najnowszych wiadomości onkologicznych opublikowanych na łamach prestiżowych periodyków i serwisów branżowych – listopad 2023. Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – listopad 2023
Ryzyko rozwoju raka u osób obciążonych zespołami rodzinnych zachorowań na nowotwory zależy od obciążenia nowotworami krewnych pierwszego stopnia
Według brytyjskich badaczy ryzyko zachorowania na nowotwór piersi, jajnika czy jelita grubego osoby z rodzinnym zespołem występowania nowotworów zależy od obciążenia onkologicznego jej najbliższych krewnych.
Analizie poddano dane ponad 450 tys. Osób z dostępnymi danymi genomowymi. Względne ryzyko rozwoju raka piersi wśród osób z mutacją BRCA1 lub BRCA2 i co najmniej jednym zachorowaniem krewnego pierwszej linii wyniosło odpowiednio 10,3 i 7,8, a bez zachorowań – odpowiednio 7,2 i 4,7. Prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór w wieku poniżej 60. roku życia u nosicieli mutacji BRCA z obciążeniem i bez obciążenia rodzinnego wynosiło odpowiednio 44,7% i 24,1%.
Podobną zależność zaobserwowano dla osób z zespołem Lyncha i mutacją w genach MLH1, MSH2 lub MSH6. Względne ryzyko zachorowania na raka jelita grubego u osób z obciążeniem i bez obciążenia onkologicznego u krewnych pierwszej linii wyniosło dla tych grup odpowiednio: 35,6, 48,0 i 9,9 vs 13,0, 15,4 i 7,2. Ryzyko zachorowania na raka przed 60. rokiem życia u osób z mutacją w genach MLH1 i MSH2 i obecnością nowotworu w rodzinie wynosiło odpowiednio 30,9% i 38%, a bez obecności – 20,5% i 8,3%.
Autorzy artykułu postulują dalsze badania nad stratyfikacją ryzyka zachorowania wśród osób obciążonych zespołami rodzinnych zachorowań na nowotwory, aby uniknąć nadmiernych procedur u osób z grup niższego ryzyka.
źródło: www.thelancet.com/journals/eclinm
Występowanie licznych czerniaków nie pogarsza rokowania
Australijscy badacze postanowili odpowiedzieć na pytanie, czy występowanie mnogich ognisk czerniaka rokuje gorzej niż pojedyncze ognisko. Do analizy włączono 3404 chorych, w tym 574 z wieloma ogniskami czerniaka. Obecność mnogich zmian nie wpłynęła na 10-letnią umieralność z powodu nowotworu, jak również na umieralność ogółem. W analizie wieloczynnikowej w obu badanych grupach wykazano niekorzystne znaczenie rokownicze płci męskiej, grubości nacieku wg skali Breslow oraz niskiego statusu socjoekonomicznego.
Autorzy badania podkreślają, że wczesne rozpoznanie nowotworu (wiążące się z małą grubością nacieku wg skali Breslow) ma w czerniaku największe znaczenie.
źródło: www.jaad.org
Ćwiczenia fizyczne wpływają na funkcję układu odpornościowego
Zespół Lyncha jest genetycznym zespołem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. 21 osób z tym rozpoznaniem włączono do badania oceniającego wpływ wysiłku fizycznego na stan immunologicznej aktywności przeciwnowotworowej.
Grupa badana otrzymała roczny plan ćwiczeń fizycznych, składający się z trzech 45-minutowych treningów kolarskich w tygodniu. W badaniu oceniano funkcję układu oddechowego, krwionośnego oraz odpornościowego (limfocyty NK i CD8+ w krwi krążącej i tkankach jelita). Aktywność fizyczna poprawiała funkcję układu immunologicznego: zwiększała liczbę limfocytów oraz obniżała stężenie zapalnych prostaglandyn. Według autorów badania jest to pierwsza analiza wykazująca bezpośredni związek pomiędzy aktywnością fizyczną a funkcją układu odpornościowego.
Według American Cancer Society w Stanach Zjednoczonych ponad 15% zgonów z powodu nowotworów wynika z niewłaściwego trybu życia, w tym braku aktywności fizycznej, nadwagi, nieprawidłowej diety i spożywania alkoholu.
źródło: aacrjournals.org/clincancerres
Jak codzienne obowiązki rujnują zdrowie kobiet
Podczas VII National Conference of the Onda Foundation, Italy’s National Observatory for Women and Gender’s Health poruszono temat niekorzystnego wpływu dziennych obowiązków na stan zdrowia kobiet. Według statystyk największe obciążenie dotyczy pracujących matek, które poświęcają zarobkowej i bezpłatnej pracy łącznie 8 godzin i 20 minut dziennie, w porównaniu do 7 godzin i 29 minut pracujących ojców. Pracujące matki w wieku 25-44 lata mają zaledwie 2 godziny i 35 minut wolnego czasu dziennie.
Według Claudio Mencacci, przewodniczącego Italian Society of Neuropsychopharmacology i Onda Foundation, takie obciążenie pracą zwiększa u kobiet poziom stresu prowadzącego do depresji. Ryzyko depresji jest dwukrotnie wyższe u kobiet niż u mężczyzn. Ponadto stres zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, chorób metabolicznych, astmy, zapalenia stawów oraz chorób z autoagresji.
Jednym z czynników najbardziej szkodliwych dla zdrowia są niedobory snu. Z powodów hormonalnych dotyczy to częściej kobiet niż mężczyzn. Szczególne często zjawisko to występuje w ciąży i w okresie poporodowym. Zmiany hormonalne prowadzą do spłycenia snu i skrócenia fazy REM. Według niemieckiego badania z 2019 roku w trakcie sześciu lat życia pierwszego dziecka sen kobiety jest krótszy w porównaniu z okresem sprzed porodu o średnio 44 minuty. W przypadku ojców różnica ta wynosi 14 minut.
Kolejnym problemem jest uznawanie powyższych zaburzeń rytmu dobowego oraz obciążenia obowiązkami za naturalne, co skutkuje brakiem poszukiwania profesjonalnej pomocy. Drugą grupą kobiet narażonych na szkody zdrowotne z powodu trybu życia są osoby w wieku 45-55 lat, zajmujące się starszymi i schorowanymi członkami rodziny. Według prezentowanego podczas spotkania badania kobiety sprawujące opiekę nad innymi osobami mają wyższy poziom stresu, większe ryzyko depresji oraz chorób fizycznych (szczególnie dotyczących układu nerwowego i odpornościowego).
źródło: www.medscape.com
Co jest największą wartością w opiece onkologicznej?
Amerykańscy naukowcy przeprowadzili wśród członków National Clinical Trials Network Alliance for Clinical Trials in Oncology ankietę oceniającą istotność dziewięciu wskaźników opieki onkologicznej: czasu całkowitego przeżycia, toksyczności/powikłań leczenia, jakości życia, wpływu na sytuację finansową, dostępu do opieki medycznej, postępowania zgodnego z wiedzą opartą na dowodach naukowych, wydajności systemu ochrony zdrowia, odkryć naukowych i innowacji oraz kosztów dla systemu opieki zdrowotnej.
Ankietę wypełniło 514 osób, w tym 25% naukowców, 20% pielęgniarek, 18% onkologów klinicznych, 9% pracowników administracji, 9% chirurgów i radioterapeutów, 3% przedstawicieli pacjentów oraz 16% innych pracowników ochrony zdrowia. Wskaźnikiem, który wskazano jako najważniejszy okazała się jakość życia. Najniżej oceniono koszty oraz wydajność systemów zdrowia. Według przedstawicieli pacjentów najważniejszy był dostęp do opieki medycznej, który pracownicy zajmujący się opieką nad chorymi oceniali wyżej niż pozostałe grupy ankietowanych.
Wyniki badania pokazują zwrot w opiece onkologicznej w kierunku podejścia holistycznego, skupionego na chorym. Ankieta wskazuje także na konieczność uwzględnienia w opiece zgłaszanych przez chorych objawów, samopoczucia oraz działań niepożądanych leczenia.
źródło: ascopubs.org
Dieta wegetariańska zmniejsza ryzyko niektórych nowotworów przewodu pokarmowego
Dieta wegetariańska, dzięki niskiej zawartości tłuszczu, uważana jest za zdrową, szczególnie dla osób obciążonych kardiologicznie. Do tej pory mało było danych na temat jej wpływu na rozwój nowotworów. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie European Journal of Gastroenterology & Hepatology oceniono wpływ diety wegetariańskiej na ryzyko nowotworów przewodu pokarmowego. Analizie poddano dane ponad 686 tysięcy osób uczestniczących w 8 badaniach klinicznych.
Wykazano, że dieta wegetariańska zmniejsza o 33% ryzyko nowotworów przewodu pokarmowego w porównaniu do diety zawierającej mięso. W analizie podgrup wykazano zmniejszenie ryzyka raka żołądka i raka jelita grubego. Nie wykazano, aby dieta wegetariańska zmniejszała ryzyko pozostałych nowotworów przewodu pokarmowego. Dodatkowo zauważono, że korzyść z diety wegetariańskiej odnosili wyłącznie mężczyźni. Dieta wegetariańska zmniejszała ryzyko nowotworów przewodu pokarmowego u mieszkańców Ameryki Północnej oraz Azji. Nie zauważono jej pozytywnego wpływu na ryzyko rozwoju nowotworów przewodu pokarmowego u Europejczyków
źródło: journals.lww.com/eurojgh
Nadal nie wiadomo, czy spożywanie herbaty wpływa na zachorowanie na raka jelita grubego.
Powszechnie uważa się, że herbata, zwłaszcza zielona, ma działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne, przez co jej regularne spożywanie może poprawiać zdrowie i zmniejszać ryzyko rozwoju nowotworów. W czasopiśmie BMC Gastroenterolgy opublikowano badanie, w którym sprawdzono, czy codzienne picie herbaty ma wpływ na ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
W metaanalizie uwzględniono 14 badań z Europy, Azji, Ameryki Północnej i Oceanii. Przez regularne spożywanie rozumiano wypijanie dziennie jednej lub więcej filiżanek czarnej lub zielonej herbaty. Nie wykazano, aby picie herbaty w istotny sposób zmniejszało ryzyko raka jelita grubego. W związku z dużą rozbieżnością wyników w poszczególnych badaniach (od 51% redukcji ryzyka do 18% wzrostu ryzyka) rozwoju raka jelita grubego wydaje się, że temat ten wymaga jednak dalszego zgłębienia.
źródło: bmcgastroenterol.biomedcentral.com
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby zwiększa ryzyko niektórych nowotworów
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD) jest jedną z najczęstszych chorób wątroby i nie jest skutkiem spożywania alkoholu czy stosowania określonych leków. W badaniu opublikowanym w JAMA Network Open sprawdzono, czy niealkoholowe stłuszczenie wątroby zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory. Przebadano grupę ponad 63 tysięcy osób, z których połowa miała NAFLD. Uczestników badania podzielono na grupy zależnie od wieku: młodsi niż 45 lat, 45-54 lat, 55-64 lata i starsi niż 65 lat. W trakcie trwającej 10 lat obserwacji u 2415 osób rozpoznano raka. Zauważono, że osoby z NAFLD rozpoznanym przed 45. rokiem życia miały o 50% wyższe ryzyko zachorowania na nowotwór niż ich rówieśnicy z grupy kontrolnej. Największe ryzyko dotyczyło nowotworów przewodu pokarmowego oraz raka płuca.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
Rośnie liczba nowotworów wśród młodych osób
Nowotwory występują najczęściej u osób po 50. roku życia, jednak stopniowo rośnie zachorowalność u młodszych osób. Badanie opublikowane w BMJ Oncology potwierdziło ten trend. Zauważono, że na przestrzeni ostatnich 30 lat liczba nowotworów u osób przed 50. rokiem życia wzrosła o 79% rozpoznanych, a liczba zgonów nowotworowych o blisko 28%.
Największa umieralność wiązała się z rakiem piersi, nosowej części gardła, płuca, żołądka i jelita grubego. Największy wzrost zachorowań odnotowano dla raka nosowej części gardła i gruczołu krokowego, natomiast dla raka wątrobowokomórkowego odnotowano spadek zachorowań. Najwięcej zachorowań na nowotwory u osób przed 50. rokiem życia zaobserwowano w Europie Zachodniej, Ameryce Północnej, Australii i Nowej Zelandii.
Wydaje się, że głównymi czynnikami ryzyka rozwoju nowotworu w tej grupie wiekowej są dieta (duża ilość spożywanego mięsa, mała ilość warzyw i owoców), spożywanie alkoholu i palenie papierosów.
źródło: bmjoncology.bmj.com
Jak skutecznie zachęcić do udziału w badaniach skriningowych w kierunku raka płuca
Palenie papierosów niesie za sobą liczne niekorzystne skutki dla organizmu. Poprzez przyspieszanie rozwoju blaszki miażdżycowej zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Palenie papierosów jest także głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na wiele nowotworów, w tym szczególnie raka płuca, nowotworów rejonu głowy i szyi czy raka pęcherza moczowego.
W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badanie, w którym osoby telefonujące na infolinię dotyczącą rzucenie palenia papierosów informowano w wersji papierowej lub on-line o skriningu w kierunku raka płuca. W badaniu wzięło udział 298 osób kwalifikujących się do skriningu. Po jednym i czterech miesiącach sprawdzono ich świadomość na temat skriningu. Zauważono, że osoby które otrzymały informację w formie papierowej miały po miesiącu większą wiedzę na temat dostępności badania skrinigowego w porównaniu z osobami, które otrzymały informacje on-line.
Zauważono również, że osoby otrzymujące informacje w formie papierowej częściej czytały cały materiał niż osoby otrzymujące broszurę on-line (75% w porównaniu do 61%). Całą informację częściej czytały kobiety oraz osoby na emeryturze. Po 4-miesięcznej obserwacji udział osób, które zarezerwowały termin badania skrinigowego w kierunku raka płuca lub je wykonały był w obu grupach podobny (odpowiednio 42% i 43%).
źródło: academic.oup.com
źródło: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZEJDŻ DO: STRONA GŁÓWNA
