Onkoserwis – ważne doniesienia ze świata onkologii zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Najnowszy przegląd wiadomości onkologicznych opublikowanych na łamach prestiżowych czasopism medycznych – luty 2023. Zapraszamy do lektury!

Onkoserwis – luty 2023

 

Badania przesiewowe wykrywają blisko 15% nowotworów

Skuteczność badań przesiewowych udowodniono dotychczas w raku piersi, raku szyjki macicy, raku jelita grubego i raku płuca. Łącznie nowotwory te odpowiadają w USA za 29% zachorowań i 25% zgonów z powodu nowotworów.

Naukowcy z Uniwersytetu w Chicago policzyli odsetek nowotworów rozpoznanych w USA w badaniach przesiewowych w 2017 roku. W raporcie uwzględniono również nowotwory gruczołu krokowego wykrywane poprzez przesiewowe oznaczenia poziomu PSA (prostate specific antygen). Aż 77% nowotworów gruczołu krokowego rozpoznano na podstawie badania przesiewowego, co potwierdza wysoką częstość występowania tej choroby w społeczeństwie oraz jej nadrozpoznawalność w badaniach przesiewowych. Odsetek nowotworów rozpoznanych w badaniach przesiewowych dla raka piersi, raka szyjki macicy, raka jelita grubego i raka płuca wyniósł odpowiednio 61%, 52%, 45% i 3%.

Ogółem, w całych Stanach Zjednoczonych, odsetek nowotworów rozpoznanych dzięki skriningowi wyniósł 14%. Zgodnie z wynikami analizy, odsetek ten można by zwiększyć do 29% gdyby badania przesiewowe były oferowane wszystkim grupom odbiorców.

cancerdetection.norc.org

Dzięki badaniom klinicznym zyskano w USA ponad 14 mln lat życia

Udział w badaniach klinicznych pozwala chorym na dostęp do najnowszych terapii. Niestety część z nich obawia się niestandardowego postępowania. Amerykańscy badacze przeanalizowali 162 badania kliniczne 3. fazy z lat 1980-2020, w których udział wzięło blisko 110 tys. chorych. Wyniki 90% badań opublikowano w czasopismach o wysokim wskaźniku Impact Factor, a 88% cytowano w wytycznych dotyczących standardów leczenia.

Poprawę czasu całkowitego przeżycia wykazano w ramionach eksperymentalnych 82% badań, w tym w 57% były to różnice istotne statystycznie. Ekstrapolując wyniki analizy na amerykańską populację oszacowano, że dzięki badaniom klinicznym do 2020 roku u chorych na nowotwory udało się łącznie zyskać 14,2 mln lat życia.

Badacze prognozują, że zysk ten do 2030 roku wyniesie 24 mln lat. Analizowane badania kliniczne były finansowane ze środków publicznych. Według autorów publikacji ich koszt wyniósł 4,63 mld dolarów, co oznacza „cenę” zyskanego roku życia równą 326 dolarów.

ascopubs.org

Chorzy na nowotwory neuroendokrynne bardziej cenią jakość życia niż jego długość

Neuroendokrynne nowotwory należą do rzadkich nowotworów. Ze względu na swój powolny przebieg i nieswoiste objawy najczęściej rozpoznawane są w zaawansowanych stopniach, uniemożliwiających radykalne leczenie chirurgiczne. Nawet jednak w przypadku odległych przerzutów średni czas przeżycia chorych wynosi ponad 9 lat.

Amerykańscy badacze postanowili sprawdzić, jakie są oczekiwania wobec leczenia oraz jakości życia w tej grupie chorych. Do badania włączono 60 chorych na neuroendokrynne nowotwory, w 97% w IV stopniu zaawansowania. Najczęstszą lokalizacją nowotworu był przewód pokarmowy (42%), trzustka (30%) i płuco (22%). Połowa chorych przekroczyła 50. rok życia.

Jako najistotniejszy efekt leczenia 47% chorych wskazało zachowanie możliwości wykonywania codziennych czynności. Kolejne najczęściej wskazywane cele to wydłużenie życia (30%), zmniejszenie dolegliwości bólowych (12%) oraz zmniejszenie zawrotów głowy, osłabienia i duszności (12%). Utrzymanie sprawności było najważniejszą korzyścią zarówno w opinii młodych, jak i starszych chorych. Zaledwie 52% chorych uważało, że ich cel leczenia jest zgodny z koncepcją prowadzącego onkologa.

jnccn.org/view/journals/jnccn

Zastosowanie chemioterapii w II i III trymestrze ciąży nie zagraża zdrowiu płodu

W badaniu opublikowanym w Journal of Clinical Oncology oceniono długofalowy wpływ chemioterapii stosowanej u kobiet ciężarnych. Analizie poddano 42 osoby, których matki w latach 1978-2018 otrzymywały w trakcie ciąży chemioterapię. Chemioterapię podawano albo w drugim (74%), albo w trzecim trymestrze (26%). Dzieci tych kobiet, w porównaniu z dziećmi matek, które nie otrzymywały chemioterapii, nie miały zwiększonego ryzyka występowania wad wrodzonych, chorób somatycznych, nowotworów, zaburzeń psychicznych, uszkodzeń szpiku kostnego czy zwiększonego ryzyka zgonu.

ascopubs.org

Czy przesiewową kolonoskopię można wykonywać rzadziej?

Przesiewowa kolonoskopia u osób powyżej 50. roku życia wykonywana jest co 10 lat. W JAMA Oncology opublikowano wyniki badania oceniającego możliwość wydłużenia przerw pomiędzy badaniami. Analizie poddano dane ponad 120 tys. osób powyżej 65. roku życia, u których wykonano co najmniej dwie kolonoskopie w ciągu 10 lat, z których pierwsza nie wykazała żadnych zmian. Wyniki porównano z danymi wszystkich chorych powyżej 65. roku życia poddanych temu badaniu przesiewowemu.

Częstość występowania zaawansowanych gruczolaków i raków jelita grubego w kolejnej kolonoskopii wykonanej po 10 latach od poprzedniego negatywnego badania wyniosła 3,6% u kobiet i 5,2% u mężczyzn. Odsetki te wzrosły odpowiednio do 4,9% i 6,6% w przypadku przerwy 14-letniej. Dla porównania, w grupie wszystkich chorych poddawanych kolonoskopii, zaawansowane polipy i nowotwory rozpoznano u 7,1% kobiet i 11,6% mężczyzn.

W związku z niskim ryzykiem rozwoju nowotworu autorzy badania postulują rozważenie wydłużenia przerw pomiędzy przesiewowymi kolonoskopiami, szczególnie u kobiet i młodszych chorych.

jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine

Nawet 2 minuty intensywnych ćwiczeń dziennie działa prozdrowotnie

Aktywność fizyczna zmniesza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych oraz nowotworów. Nie wiadomo, jaka jest optymalna ilość czasu, którą powinniśmy poświęcać na aktywność fizyczną. W badaniu opublikowanym w European Heart Journal sprawdzono, czy trwający 2 minuty dziennie bardzo intensywny wysiłek fizyczny korzystnie wpływa na zdrowie. W badaniu wzięło udział ponad 71 tysięcy osób, którym mierzono czas intensywnego wysiłku fizycznego w ciągu dnia.

5-letnie ryzyko zgonu z jakiegokolwiek powodu dla osób bez żadnej aktywności fizycznej w ciągu dnia wyniosło 4,17%. U osób z intensywną aktywności fizyczną w zakresie od 2 do 10 minut tygodniowo 5-letnie ryzyko zgonu wyniosło 2,12%, u osób intensywnie ćwiczących 10-30 min tygodniowo – 1,78%, a u osób ćwiczących powyżej 30 min – 1,47%.

Dodatkowo zauważono, że już 15-20 min bardzo intensywnego wysiłku zmniejsza ryzyko zgonu o 16-40%, a efekt ten jest najlepszy przy 50-57 minutach tygodniowo.

academic.oup.com/eurheartj

Regularna suplementacja witaminy D może zmniejszać ryzyko czerniaka

Od wielu lat trwają badania nad rolą witaminy D w prewencji chorób nowotworowych, ale ich wyniki są często niejednoznaczne. W czasopiśmie Melanoma Research opublikowano badanie w którym sprawdzono wpływ regularnego stosowania witaminy D na ryzyko rozwoju czerniaka skóry.

Przebadano 498 osób w wieku 21-79 lat z grup ryzyka zachorowania na nowotwory skóry (osoby które w przeszłości chorowały na nowotwór skóry oraz osoby poddane immunosupresji). Uczestników badania, zależnie od deklarowanego spożycia witaminy D, podzielono na 3 grupy. W pierwszej znalazły się osoby niestosujące witaminy D, w drugiej stosujące ją okazjonalnie, a w trzeciej regularnie. Zauważono, że osoby stosujące wcześniej witaminę D rzadziej chorowały na nowotwory skóry.

Ryzyko zachorowania na czerniaka u osób regularnie stosujących witaminę D było o 55% mniejsze w porównaniu do osób, które jej nie stosowały. Autorzy pracy podkreślają konieczność dalszych prospektywnych badań dotyczących tego zagadnienia i zalecają stosowanie witaminy D zgodnie z wytycznymi danego kraju..

journals.lww.com/melanomaresearch

Zmiana stylu życia na prozdrowotny zmniejsza ryzyko rozwoju raka jelita grubego

Do rozwoju niektórych nowotworów przyczynia się niezdrowy styl życia. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie The American Journal of Gastroenterology sprawdzono, czy zmiana stylu życia wpływa na ryzyko rozwoju raka jelita grubego.

W badaniu wzięło udział ponad 290 tysięcy Europejczyków, dla których wyliczono healthy lifestyle index (HLI), uwzględniający palenie papierosów, spożywanie alkoholu, aktywność fizyczną oraz BMI (body mass index). HLI mieściło się w zakresie od 0 (najbardziej niezdrowy styl życia) do 16 (najzdrowszy styl życia). HLI pierwszy raz wyliczano na początku badania, a drugi raz średnio po 5,7 latach jego trwania. W tym czasie rozpoznano 2799 raków jelita grubego. Zauważono, że każdy wzrost HLI o 1 jednostkę w 16-stopniowej skali zmniejszał ryzyko raka jelita grubego o 3%.

Dodatkowo wykazano, że osoby z wyjściowo najwyższym indeksem HLI (>11), które w trakcie trwania badania pogorszyły swój styl życia i ich HLI spadło poniżej 9 miały o 34% wyższe ryzyko zachorowania na raka jelita grubego niż osoby, które przez cały czas utrzymywały wysoki wskaźnik HLI. Badanie to po raz kolejny potwierdza duże znaczenie zdrowego stylu życia w zapobieganiu rozwojowi nowotworów.

journals.lww.com

Małżonkowie chorych na nowotwór mają wyższe ryzyko zaburzeń psychicznych

W badaniu przeprowadzonym na populacji duńskiej i szwedzkiej sprawdzono, czy małżonkowie osób chorych na nowotwór mają wyższe ryzyko zaburzeń psychicznych niż osoby z ogólnej populacji. Ponad 540 tysięcy małżonków osób chorujących na nowotwór porównano do blisko 3 milionów osób ze zdrowym współmałżonkiem. Osoby poddane analizie nie miały wcześniej epizodów zaburzeń psychicznych.

Po ponad 7 letniej obserwacji małżonkowie osób chorych na nowotwór mieli ryzyko rozwoju zaburzenia psychicznego równe 6,8 na 1000 osobolat, a osoby ze zdrowym współmałżonkiem 5,8 na 1000 osobolat. Do najczęstszych zaburzeń psychicznych należała depresja, zaburzenia związane ze stresem oraz uzależnienia. Największe ryzyko chorób psychicznych de novo miały osoby, których współmałżonek chorował na źle rokujący nowotwór np. raka płuca, przełyku, trzustki lub zaawansowane stadium choroby nowotworowej.

Autorzy pracy podkreślają konieczność objęcia opieką psychologiczną i psychiatryczną członków rodzin osób chorujących na nowotwór.

jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen

Wpływ operacji bariatrycznej na zachorowanie na nowotwory

Operacja bariatryczna jest chirurgiczną metodą leczenia otyłości, stosowaną po niepowodzeniu wcześniejszych prób leczenia innymi metodami. W związku z ryzykiem okołooperacyjnym i późniejszymi konsekwencjami osoby poddające się operacji bariatrycznej muszą być świadome jej konsekwencji i zmotywowane do dalszego leczenia otyłości. Jedną z negatywnych konsekwencji tego zabiegu może być nasilony refluks żołądkowo-przełykowy, który jest czynnikiem ryzyka raka przełyku i żołądka.

W badaniu opublikowanym w JAMA Surgery sprawdzono, czy operacja bariatryczna wpływa na ryzyko zachorowania na raka przełyku i żołądka. Porównano dane z francuskiej bazy danych ponad 300 tysięcy osób z otyłością, które poddały się operacji bariatrycznej oraz ponad 600 tysięcy osób z otyłością leczonych innymi metodami. Po blisko 6-letnim okresie obserwacji u 337 pacjentów rozpoznano raka żołądka lub przełyku. Grupa po operacji bariatrycznej miała o 40% mniejsze ryzyko zachorowania na jeden z tych nowotworów.

Dodatkowo zauważono, że osoby, które poddały się operacji bariatrycznej, miały o 24% niższe ryzyko rozwoju jakiegokolwiek nowotworu.

jamanetwork.com/journals/jamasurgery

źródło: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem

PRZEJDŹ DO: ONKOSERWIS STYCZEŃ 2023