Każdego roku rak trzonu macicy, zwany również rakiem endometrium, diagnozowany jest u około 6 tysięcy kobiet w Polsce. Czynnikami podnoszącymi ryzyko zachorowania są otyłość, a także wszelkie schorzenia powiązane z nadmierną ilością tkanki tłuszczowej, jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, czy insulinooporność.
Rak endometrium najczęściej występuje u kobiet w okresie pomenopauzalnym, czyli między 50. a 70. rokiem życia. Jednakże z powodu rosnącego problemu otyłości ten rodzaj raka coraz częściej dotyka również młodsze kobiety. Do niedawna nadmierna masa ciała była bowiem problemem głównie w krajach rozwiniętych, na tzw. Zachodzie. Ostatnio problem ten staje się jednak coraz bardziej powszechny również w Polsce, gdyż liczba osób otyłych w naszym kraju stale rośnie.
Rak endometrium – objawy i wstępne badania diagnostyczne
Pierwszym objawem raka endometrium, który kobieta może zauważyć już we wczesnym etapie rozwoju choroby, są wszelkie krwawienie z dróg rodnych po okresie menopauzy lub – w przypadku kobiet miesiączkujących – nieprawidłowe krwawienie między miesiączkami. Należy jednak pamiętać, że nie każde takie krwawienie musi od razu oznaczać nowotwór. Dlatego w takim przypadku pacjentka każdorazowo powinna skonsultować się z ginekologiem w celu stwierdzenia przyczyny krwawienia.
W czasie standardowego badania ultrasonograficznego, tzw. USG dopochwowego, lekarz może wówczas stwierdzić nadmierny rozrost śluzówki macicy, której grubość u kobiet po menopauzie nie powinna być większa niż 10 mm. Jeżeli wielkość ta jest przekroczona, lub obraz w USG jest niejednorodny należy wykonać dalsze badania w celu postawienia diagnozy.
Jednym z nich jest histeroskopia (endoskopia macicy), czyli małoinwazyjna metoda obrazowania wnętrza macicy, która umożliwia zlokalizowanie niewielkich mięśniaków macicy, polipów, a także ewentualnych zmian nowotworowych obecnych w śluzówce, które mogą być przyczyną nieprawidłowego krwawienia.
WIĘCEJ: RAK TRZONU MACICY
Rak endometrium – jak przebiega diagnostyka i co jest najważniejsze w leczeniu?
Rak endometrium diagnozowany jest poprzez badanie histopatologiczne materiału pobranego z pogrubionej śluzówki podczas łyżeczkowania jamy macicy lub w trakcie biopsji, która pozwala na celowane pobranie fragmentu podejrzanej zmiany. Z tego powodu biopsja jest często wykonywana w połączeniu z wymienioną wcześniej histeroskopią, która umożliwia kontrolę miejsca pobrania wycinka. Wynik badania pozwala potwierdzić lub wykluczyć, że to nowotwór był przyczyną krwawienia.
Z punktu widzenia rokowania istotne jest wykrycie raka endometrium na jak najwcześniejszym etapie jego rozwoju, dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie badań profilaktycznych, w tym dopochwowego USG macicy. Jednak nawet gdy nowotwór zostanie wykryty na wczesnym etapie, u dużej grupy pacjentek pełne wyleczenie choroby umożliwia jedynie radykalny zabieg operacyjny, czyli usunięcie macicy (histerektomia).
PRZEJDŹ DO: ENDOMETRIOZA – CO TO JEST
Na czym polega zabieg usunięcia macicy?
Zakres operacji histerektomii uzależniony jest od stopnia zaawansowania choroby. W sytuacji, gdy badania histopatologiczne wskazują na stan przednowotworowy (przerost śluzówki z obecnością komórek atypowych), przeprowadza się nieradykalny zabieg usunięcia macicy, który pozwala pacjentce uniknąć poważnych skutków, które pociąga za sobą operacja radykalna.
W przypadku stwierdzenia raka endometrium podstawową metodą leczenia jest operacja radykalna. Polega ona na usunięciu nie tylko samej macicy, ale także przydatków (jajników wraz z jajowodami) oraz okolicznych węzłów chłonnych. W zależności od stopnia zaawansowania choroby mogą to być tylko najbliższe węzły chłonne biodrowe bądź także te, które znajdują się wzdłuż aorty i żyły głównej dolnej do wysokości odejścia tętnicy nerkowej.
Przy zabiegu radykalnej histerektomii ogromnie ważna jest precyzja zabiegu, gdyż dzięki temu możliwe jest całkowite usunięcie nowotworu a także powrót do wysokiej jakości życia po operacji. Z tego też powodu pacjentki często decydują się na skorzystanie z możliwości wykonania małoinwazyjnego zabiegu z wykorzystaniem robota da Vinci.
Jest on nie tylko bardzo precyzyjny, ale także pozwala na szybki powrót do zdrowia. Możliwość zastosowania robota da Vinci w operacyjnym leczeniu raka endometrium jest też szczególnie ważna dla pacjentek ze znacznym stopniem otyłości. Otyłość utrudnia bowiem operacje ginekologiczne ze względu na to, że w czasie ich wykonywania konieczne jest wejście w obręb miednicy mniejszej, gdyż pole operacyjne ukryte jest głęboko pod miejscem rozcięcia powłok brzusznych.
Technicznie proste byłoby wykonanie tej operacji metodą laparoskopową. Niestety otyłość uniemożliwia taką formę zabiegu. Odpowiedzią na ten problem jest wykorzystanie systemu robotycznego da Vinci. Daje on możliwość małoinwazyjnego leczenia raka endometrium pacjentkom cierpiącym na otyłość.
Małoinwazyjne operacje robotem da Vinci rekomendowane kobietom z otyłością
Tradycyjnie operacje polegające na otwarciu powłok brzusznych sprawiają duży ból, szczególnie u otyłych kobiet. U tej grupy pacjentek wysokie jest także ryzyko pojawienia się problemów z gojeniem się rany pooperacyjnej. Wynosi ono nawet 30-40 proc.
W tym przypadku rozwiązaniem dającym dobre efekty w leczeniu raka endometrium jest chirurgia robotyczna. Operacje z wykorzystaniem robota chirurgicznego da Vinci zapewniają minimalną inwazyjność oraz zmniejszają ryzyko ewentualnych powikłań pooperacyjnych. Skutki zabiegu są mniej widoczne, rana goi się szybciej, a pacjentki mogą w krótszym czasie powrócić do aktywności życiowej. Jest to innowacyjne rozwiązanie dające pewność onkologiczną.
Dzięki technologii 3D i 10-krotnemu powiększeniu oraz instrumentom, które są w stanie poruszać się we wszystkich kierunkach, dając operatorowi dodatkowe możliwości i zwiększając przez to precyzję zabiegu, zminimalizowany jest uraz pooperacyjny. Robot da Vinci podczas operacji ma o wiele większy zasięg pracy niż ręce chirurga (aż 540 stopni). Dodatkowo jest też bardziej ergonomiczny niż laparoskop. Użycie go w dużej przestrzeni jamy brzusznej nie tylko zwiększa zasięg „ramion” operatora, ale jednocześnie minimalizuje zmęczenie czy też nieprecyzyjność ruchów.
Jest to szczególnie istotne w chirurgii, gdzie liczy się precyzyjność każdego cięcia. Dzięki temu po operacji możliwy jest też szybszy powrót pacjentki ze szpitala do domu.
Bezpłatne konsultacje online – szansa dla pacjentek z całej Polski
W krakowskim Szpitalu na Klinach pacjentki z rakiem trzonu macicy lub podejrzeniem nowotworu endometrium mogą skorzystać z bezpłatnych konsultacji online. Pacjentki muszą jedynie wypełnić formularz kontaktowy oraz załączyć skany/kopię aktualnych wyników badań takich jak m.in. wynik cytologii, aktualne wyniki badań histopatologicznych, opisów badań: tomografii komputerowej miednicy oraz jamy brzusznej, USG jamy brzusznej oraz RTG klatki piersiowej.
Po analizie przesłanych wyników badań, lekarz ginekolog podczas rozmowy telefonicznej, udzieli porady w ramach, której będzie można uzyskać informacje dotyczące możliwych sposobów leczenia tego nowotworu, również tych operacyjnych oraz o zaleceniach dotyczących dalszej diagnostyki.
W Szpitalu na Klinach można skorzystać z porad online u lekarzy 16 specjalizacji m.in.: ginekologa, chirurga (dziecięcego, naczyniowego, ogólnego, plastycznego, onkologa, bariatry), hepatologa, endokrynologa, internisty, urologa, ortopedy, neurologa, psychiatry i psychologa.
Rak endometrium – na czym polega profilaktyka?
Ważnym czynnikiem w profilaktyce raka endometrium i innych chorób związanych z otyłością jest zdrowy styl życia. Prawidłowo zbilansowana dieta i aktywność fizyczna pomagają w utrzymywania na odpowiednim poziomie wagi ciała oraz zapobiegają otyłości, czyli nadmiernemu przyrostowi tkanki tłuszczowej.
Tkanka tłuszczowa odgrywa bowiem ważną rolę w produkcji estrogenów, a ich nadmiar powoduje zaburzenie gospodarki hormonalnej. Pod wpływem działania estrogenów dochodzi do nadmiernego rozrostu śluzówki macicy, co może przyczyniać się do powstania procesu nowotworowego i rozwoju groźnej choroby jaką jest rak endometrium.
Ze względu na udowodniony związek między zaburzeniem gospodarki hormonalnej a nadmiernym rozrostem endometrium w profilaktyce raka trzonu macicy można stosować też antykoncepcję hormonalną, której celem jest przywrócenie równowagi hormonalnej w organizmie. Dobrym rozwiązaniem dla kobiet mających nadwagę, a nieplanujących zajścia w ciążę, jest też założenie domacicznej wkładki hormonalnej.
Jaki jest związek między otyłością a rakiem endometrium?
Wyniki badań potwierdzają, że otyłość wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia raka endometrium. Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego i MooresCancer Center obliczyli, że ryzyko zachorowania na raka endometrium u kobiety, u której wartość tzw. wskaźnika masy ciała BMI (masa ciała w kg/wzrost w m2) wynosi 40, jest ośmiokrotnie wyższe niż u osoby z BMI równym 25. Natomiast wyniki badań profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego dr KristyWard wskazują, że ryzyko to rośnie wraz ze zwiększeniem BMI.
Dieta, ruch i operacje bariatryczne
Ponieważ otyłość jest istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia raka endometrium, zdecydowanie najważniejsze w przeciwdziałaniu chorobie raka endometrium jest zadbanie o utrzymanie prawidłowej masy ciała lub jej obniżenie w przypadku zmagania się z nadwagą lub otyłością.
Niestety, według badań, dla 90% osób z tym problemem stanowi to trudność. Poprzez dietę i aktywność sportową udaje im się zrzucić najwyżej 10% masy ciała.
Skutecznym rozwiązaniem może być operacja bariatryczna, powodująca znaczącą redukcję masy ciała. Resekcja jelita i żołądka pozwala na utratę nawet 30% wagi. Dlatego też chirurgia bariatryczna odgrywa istotną rolę w zwalczaniu otyłości, a tym samym pomaga w zapobieganiu chorób, w tym także nowotworowych, związanych z nadmierną wagą ciała.
Autor
Dr Paweł Szymanowski – Kierownik Oddziału Klinicznego Ginekologii i Położnictwa Wydziału Lekarskiego i Nauk o Zdrowiu Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Szpitalu na Klinach w Krakowie, specjalizujący się w operacjach raka szyjki macicy i trzonu macicy z wykorzystaniem robota da Vinci oraz technik małoinwazyjnych takich jak laparoskopia. Jest absolwentem Akademii Medycznej w Hanowerze w Niemczech, a specjalizację z zakresu ginekologii i położnictwa uzyskał w Szpitalu Klinicznym Charité w Neuruppinie oraz w Szpitalu Klinicznym Uniwersytetu Drezdeńskiego w Görlitz.
Dr Paweł Szymanowski pełnił funkcję ordynatora Kliniki Ginekologii i Położnictwa w szpitalu w Greiz oraz w szpitalu św. Teresy w Würzburgu. Posiada wieloletnie doświadczenie kliniczne w wykorzystaniu chirurgii minimalnie inwazyjnej oraz w zakresie onkologii ginekologicznej (rak szyjki macicy, rak endometrium, jajnika), chirurgii piersi, nietrzymania moczu oraz obniżenia narządów miednicy mniejszej.
PRZEJDŹ DO: NOWOTWORY GINEKOLOGICZNE
