Dieta po operacji raka jelita grubego powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Ważne, by uwzględniała rodzaj zastosowanego leczenia po zabiegu w zależności od stopnia przeprowadzonej interwencji chirurgicznej, aktualny stan odżywienia chorego, a co najważniejsze – stopień wydolności jego przewodu pokarmowego. Wszystkie z powyższych czynników determinują zastosowanie odpowiedniej diety bądź wsparcia żywieniowego w postaci żywienia medycznego. Dowiedz się więcej.

Rak jelita grubego to nowotwór występujący w obrębie okrężnicy, zgięcia esiczo-odbytniczego, odbytnicy i odbytu. Rozwija się on powoli, zazwyczaj kilkanaście lat, i jest jednym z najczęstszych nowotworów złośliwych na świecie.

Dieta po operacji jelita grubego – informacje ogólne

Zgodnie z obowiązującymi zaleceniami, po operacji dąży się do jak najszybszego przywrócenia diety doustnej, najlepiej w pierwszej dobie po zabiegu. Wszystko po to, by przyspieszyć powrót do zdrowia i ograniczyć wystąpienie ewentualnych powikłań po zabiegu. Dieta w chorobie nowotworowej ma za zadanie zapobiegać niedożywieniu i wyniszczeniu organizmu oraz poprawiać wyniki badań.

Niejednokrotnie zalecenia żywieniowe po operacji raka jelita grubego są dostosowane do rodzaju zabiegu chirurgicznego i jego zakresu, dlatego niezwykle ważne jest indywidualne podejście do pacjenta. Przy komponowaniu diety chorego zwraca się szczególną uwagę na monitorowanie masy ciała oraz objawów występujących w obrębie przewodu pokarmowego. Zbyt wysoka, niezamierzona utrata masy ciała bądź słabszy apetyt mogą wymagać interwencji żywieniowej, polegającej na zwiększeniu podaży białka i wartości energetycznej posiłków, by wspomóc organizm w regeneracji.

Najczęściej zalecaną dietą w okresie pooperacyjnym jest dieta lekkostrawna. W pierwszych dobach po zabiegu stosuje się dietę płynną, która następnie jest zamieniana na produkty o zmienionej konsystencji. Ich rodzaj oraz tempo wprowadzania są uzależnione od indywidualnej tolerancji chorego i objawów ze strony przewodu pokarmowego. Na początku pacjenci najlepiej tolerują posiłki w postaci owsianek, zup, kisieli oraz budyniów. Następnie wprowadzane są posiłki o twardszej konsystencji, na bazie gotowanych warzyw, drobnych kasz oraz niewielkich kawałków mięsa.

Dieta po operacji raka jelita grubego – zalecenia

Jeśli stan zdrowia pacjenta po operacji jelita grubego na to pozwala, jedzenie doustne powinno być wprowadzone w pierwszej dobie od zabiegu. Dieta lekkostrawna z ograniczeniem błonnika pokarmowego powinna być stosowana około 3-4 tygodnie od zabiegu, a następnie zaleca się jej stopniowe rozszerzanie. Poniżej kilka najważniejszych zasad diety po operacji raka jelita grubego:

  • Regularność posiłków

Zaleca się spożywanie 5-6 mniejszych posiłków w stałych odstępach czasowych. Ważne, by unikać długich przerw pomiędzy posiłkami, dbając również o to, aby ostatni posiłek dnia został zjedzony nie później niż 2-3 godziny przed snem.

  • Dokładne przeżuwanie

Niezwykle istotne jest spożywanie posiłków w spokojnej atmosferze, dokładnie przeżuwając każdy kęs. By nie obciążać nadmiernie przewodu pokarmowego, warto również zwrócić uwagę na tempo spożywanych posiłków, by były one jadane bez pośpiechu oraz niepotrzebnych „rozpraszaczy” pod postacią telefonu czy telewizora.

  • Sposób przygotowania posiłków

Wśród preferowanych technik kulinarnych szczególną uwagę należy zwrócić na gotowanie tradycyjne i na parze, duszenie bez wcześniejszego obsmażania oraz pieczenie w pergaminie bez dodatku tłuszczu. Warto zadbać również o wygląd dania, by było ono kolorowe, atrakcyjnie podane, co z pewnością przełoży się na lepszą konsumpcją i szybszy powrót chorego do zdrowia.

  • Zwiększona podaż białka

Makroskładnik pełniący między innymi funkcję budulcową jest bardzo istotny w przypadku pacjentów zagrożonych ryzykiem niedożywienia. Źródłem pełnowartościowego białka powinny być: chude mięsa, ryby, produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu oraz jajka podane na miękko.

  • Kontrola tłuszczów

Ograniczenie spożycia tłuszczu, w szczególności pochodzenia zwierzęcego, np. masła, czerwonego mięsa, ma na celu odciążenie przewodu pokarmowego oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób metabolicznych oraz powikłań pooperacyjnych. Na co dzień zaleca się chude ryby morskie (np. morszczuk, mintaj czy dorsz) oraz tłuszcze pochodzenia roślinnego, takie jak oliwa czy olej rzepakowy. ·

  • Owoce i warzywa

Warzywa i owoce to grupa produktów bogatych nie tylko w witaminy i składniki mineralne, ale również w błonnik pokarmowy, który w pierwszych tygodniach diety po operacji raka jelita grubego powinien być spożywany w ograniczonej ilości. W związku z tym owoce i warzywa należy podawać w bardziej łatwostrawnej formie – bez skórki, poddane obróbce termicznej lub zmiksowane i dodane do koktajlu bądź musu. Przecieranie przez sito owoców z małymi pestkami (np. malin) ułatwi ich trawienie.

  • Właściwe nawodnienie

Po zabiegach chirurgicznych jelita grubego ważne jest regularne nawadnianie. Najlepiej sprawdzi się woda niegazowana lub słabo parzona herbata w ilości około 1,5 litra na dobę – ważne, by spożywać płyny w małych porcjach, co zapobiegnie występowaniu wzdęć. Bezwzględnie należy unikać mocnej kawy i herbaty, soków owocowych oraz słodkich napojów gazowanych, które mogą nasilać biegunki i przyczyniać się do wystąpienia luźnych stolców.

  • Stopniowe prowadzanie zmian

Zasada ta dotyczy zarówno ilości zjadanych posiłków, jak i ich konsystencji oraz składu. W pierwszych tygodniach po operacji należy zaczynać od mniejszej podaży błonnika pokarmowego, stopniowo zwiększając jego ilość. Ważne, by cały czas obserwować reakcje przewodu pokarmowego, które pozwolą na podjęcie niezbędnych interwencji. Dyskomfort w obrębie jelita, bardzo luźne stolce czy wzdęcia są sygnałem, iż należy wstrzymać zwiększanie ilości pokarmów bogatych w błonnik pokarmowy, takich jak świeże warzywa i owoce, gruboziarniste kasze czy makaron, i poczekać do ustąpienia objawów.

  • Prowadzenie dzienniczka żywieniowego

Spisywanie produktów i dań, które są spożywane na co dzień, często pomaga w skomponowaniu pełnowartościowego menu, które służy pacjentowi i przyspiesza jego powrót do zdrowia. Monitorowanie konsumowanych pokarmów dodatkowo pozwala na wyszczególnienie produktów spożywczych, które mogą nasilać objawy ze strony przewodu pokarmowego, powodując tym samym dyskomfort.

  • Eliminacja słonych przekąsek i produktów bogatych w cukry proste

Żywność wysoko przetworzona m.in. chipsy, parówki, serki topione, ciastka z nadzieniem nie powinny znajdować się w diecie pacjentów po operacji jelita grubego. Mogą one bowiem nasilać objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak bóle brzucha czy wzdęcia. Wśród produktów niezalecanych znajdują się również potrawy ciężkostrawne, wzdymające, warzywa strączkowe oraz alkohol.

Żywienie medyczne

Niejednokrotnie u chorych po operacji raka jelita grubego stosuje się również żywienie medyczne. Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego to specjalna kategoria żywności skierowana do pacjentów o wysokich potrzebach i wymaganiach żywieniowych, którzy z różnych przyczyn nie są w stanie dostarczyć swojemu organizmowi odpowiedniej ilości energii i innych składników odżywczych wraz z tradycyjną dietą, w tym w szczególności białka, kwasów tłuszczowych omega-3 i witaminy D. W takiej sytuacji warto skonsultować z lekarzem uzupełnienie codziennego jadłospisu o wysokoenergetyczne i wysokobiałkowe produkty z kategorii żywności specjalnego przeznaczenia medycznego. Przykładem takiego preparatu jest Nutridrink Protein Omega 3. Nutridrink Protein Omega 3 może być stosowany pomiędzy posiłkami lub jako dodatek do posiłku, np. koktajlu, w celu zwiększenia ich wartości odżywczej.

W sytuacji braku możliwości zastosowania żywienia doustnego niezbędne może okazać się wprowadzenie żywienia dojelitowego poprzez zgłębnik bądź przetokę odżywczą. W ciężkich przypadkach, jako alternatywę dla żywienia drogą przewodu pokarmowego, stosuje się również żywienie dożylne, zwane pozajelitowym. Może być ono jedyną formą dostarczania organizmowi chorego niezbędnych substancji odżywczych lub być uzupełnieniem żywienia dojelitowego bądź diety doustnej.

MATERIAŁ SPONSOROWANY

Bibliografia:

Francuzik W. i wsp.: „Wpływ terapii żywieniowej w okresie okołooperacyjnym na stan odżywienia pacjentów chirurgicznych”, Postępy Żywienia Klinicznego, 2019, nr 3 (wrzesień).
Jodkiewicz M., Surwiłło-Snarska A.: „Żywienie chorych na nowotwór jelita grubego”, Współczesna Dietetyka, 37/2021.
Kłęk S., Kapała A.: „Leczenie żywieniowe”, Varia Medica, 2019, 3(1); 77-87.
Rutkowski A.: „Leczenie chirurgiczne raka jelita grubego w Polsce”, Gastroenterologia Kliniczna, 2013; 5(4); 152–161.
Thanikachalam K, Khan G.: „Colorectal cancer and nutrition”, Nutrients, 2019; 11(1); 164.

PRZEJDŹ DO: STRONA GŁÓWNA