Jednym z najtrudniejszych tematów rozmowy onkologa z pacjentem jest dyskusja na temat prognozowanego czasu przeżycia. Niezależnie od wiedzy i doświadczenia lekarza, odpowiedź na pytanie Ile czasu mi pozostało nigdy nie jest prosta i opiera się w głównej mierze na statystykach.

Z pomocą chorym przychodzi darmowe narzędzie online, dostępne pod adresem CancerSurvivalRates.com (tylko w języku angielskim). Po wprowadzeniu podstawowych danych dotyczących choroby (rodzaj nowotworu, stopień zaawansowania i zróżnicowania) oraz chorego (wiek, płeć) otrzymuje się procentową szansę jedno, dwu lub pięcioletniego przeżycia.

W założeniu autorów strony narzędzie to ma nie tylko funkcję informacyjną i pomaga odpowiedzieć na pytanie Ile czasu mi pozostało, ale przede wszystkim zachęca do szczerej rozmowy z prowadzącym onkologiem. Ponieważ wykorzystuje ono bazy danych identyczne z wykorzystywanymi przez największe amerykańskie towarzystwa onkologiczne, nie budzi ono istotnych zastrzeżeń merytorycznych.

Oceniający je eksperci docenili łatwość w nawigacji i korzystaniu, podkreślając jednocześnie, że nawet najlepszy algorytm nie przewidzi precyzyjnie czasu przeżycia konkretnego chorego.

ZOBACZ: ROKOWANIA PRZY RAKU – OD CZEGO ZALEŻĄ

Statystyka w onkologii

Statystyka w onkologii leży u podstaw tzw. medycyny opartej na faktach (EBM, evidence-based medicine), w ramach której wszelkie decyzje kliniczne powinno podejmować się, opierając się na danych z badań naukowych.

Warto mieć na uwadze, że fundamentem wnioskowania statystycznego jest rachunek prawdopodobieństwa, co oznacza, że odpowiedzi na pytania badawcze dostarczane przy użyciu metod statystycznych nie mają charakteru deterministycznego.

Onkolodzy często sięgają do badań, które mierzą wskaźniki przeżywalności w danym rodzaju nowotworu, stopniu zaawansowania lub grupie ryzyka. Warto pamiętać, że statystyki dotyczące przeżywalności Pacjentów onkologicznych stanowią jedynie bardzo ogólne szacunki, bazujące na analizie dużej liczby chorych.

Odpowiedź na pytanie: ile czasu mi pozostało – oprócz rodzaju zastosowanego leczenia i rodzaju nowotworu, powinna uwzględniać także wiek chorego, jego stan ogólny oraz inne choroby towarzyszące.

„Często rozmawiamy o takim fenomenie, kiedy widzimy chorych z identycznym stopniem zaawansowania jednego nowotworu, którzy leczeni są w identyczny sposób. Niektórzy umierają szybko, a inni, z tą samą chorobą, z tym samym stopniem jej zaawansowania żyją zdecydowanie dłużej. A więc są jakieś czynniki, które wpływają na to, że przebieg tej choroby jest różny u różnych chorych” – prof. Cezary Szczylik.

Analiza przeżycia u chorych na raka

Analiza przeżycia (survival analysis) jest zbiorem procedur statystycznych wykorzystywanych w onkologii. Dotyczy ona badań, w których punktem końcowym jest tzw. czas do zdarzenia (time-to-event endpoint). Czas należy rozumieć w tym przypadku jako okres, który upłynął od początku obserwacji do momentu wystąpienia zdarzenia.

Przez zdarzenie rozumiemy zjawisko dotyczące chorego np. zgon, progresja, nawrót choroby. Czas określany jest często jako czas przeżycia (survival time), ponieważ wskazuje on, jaki okres pacjent przeżył (w toku obserwacji).

W onkologii najczęściej spotykanymi punktami końcowymi typu „czas zdarzenia” są:

  • Czas przeżycia całkowitego (OS, overall survival) – definiowany jako czas od rozpoczęcia leczenia do zgonu niezależnie od przyczyny.
  • Czas wolny od progresji (PFS, progression-free survival) – dotyczy badań oceniających skuteczność leczenia paliatywnego. Jest definiowany jako czas od rozpoczęcia leczenia do progresji choroby lub zgonu niezależnie od przyczyny.
  • Czas  do progresji nowotworu – (TTP, time to tumor progression) – dotyczy badań oceniających skuteczność leczenia paliatywnego, definiowany jako czas od rozpoczęcia leczenia do progresji choroby.

Czytelników zainteresowanych szerzej statystyką w onkologii, wskaźnikami przeżyć oraz epidemiologią nowotworów odsyłamy do Krajowego Rejestru Nowotworów (www.onkologia.org.pl) – to wartościowe źródło wiedzy.

źródła: Polska Liga Walki z Rakiem